EMLAK VERGİSİ
Atilla Dinçer
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu'na göre, gayrimenkul alımında bulunanların; 01 Ocak - 30 Eylül tarihleri arası alım işlemi nedeniyle takvim yılı sonuna (31 Aralık) kadar, alım işlemi takvim yılının son üç ayında gerçekleşmiş ise (Ekim, Kasım, Aralık aylarının herhangi bir gününde) üç ay içinde, emlakın bulunduğu belediye emlak müdürlüklerine, bu alımları nedeniyle "Emlak Vergisi Bildirimi" vermeleri gerekmektedir. Mezkur kanuna göre vergi değeri;
a) Arsa ve araziler için, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun (VUK) asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca arsalar için her mahalle ve arsa sayılacak parsellenmemiş arazide her köy için cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler (turistik bölgelerdeki cadde, sokak veya değer bakımından farklı olanlar ilgili valilerce tespit edilecek pafta, ada veya parseller), arazide her il veya ilçe için arazinin cinsi (kıraç, taban, sulak) itibarıyla takdir olunan birim değerlere göre,
b) Binalar için, Maliye ve Bayındırlık bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilan edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile (a) bendinde belirtilen esaslara göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak 31 inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan tüzük hükümlerinden yararlanılmak suretiyle, hesaplanan bedeldir. Vergi değeri, mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle bulunup tahakkuk ettirildiğinden, takip eden yıllarda ayrıca beyan ve bildirimde bulunulmasına gerek kalmamaktadır. Mesken olarak kullanılan bina ve apartman dairelerinin vergi değerinin ¼ ü, inşaatlarının sona erdiği yılı takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten yararlandırılmaktadır. Bu binaların, bina apartman dairesi ise dairelerin, mesken olarak kullanılması şartıyla, satın alma veya sair suretle iktisap olunması halinde de bu muaflık hükmü kalan süre için uygulanmaktadır. Emlak Vergisi her yıl, birinci taksidi 01 Mart - 31 Mayıs, ikinci taksidi ise 01- 30 Kasım tarihleri arasında olmak üzere iki eşit taksitte ödenmektedir. Anılan yasaya göre emlak vergisinin %10' u kadar tutar da "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı" olarak ödenmektedir. Emlak vergisi kanununa göre, Türkiye sınırları içinde, brüt alanı 200 metrekareyi geçmeyen bir konutu olan emekliler, ev kadınları, işsizler, özürlüler, gaziler, şehitlerin dul ve yetimleri emlak vergisinden muaf tutulmuştur. Ancak emekliler, işsizler ve ev hanımlarının herhangi bir gelirinin bulunması veya birden fazla konutu olanlar, bu konutlardan birini muaf tutarak bu haktan yararlanamamaktadırlar. Yazlık amaçlı veya dağ evi şeklinde kullanılan konutlar da emlak vergisi kanunu kapsamına girmektedir. Sözü edilen muafiyetten yararlanmak için, emlakın bulunduğu ilgili belediyenin emlak müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir. Keza intifa hakkı sahibi olanlar emlak vergisinin mükellefi olarak kabul edilmektedirler. Yıl içinde gayrimenkul alanlar emlak vergisi ödememektedirler. İçinde bulunulan yıldaki emlak vergisi, gayrimenkulü satana aittir.
İlimizde meydana gelen deprem de göz önünde bulundurulduğunda depremde gayrimenkulleri yıkılan veya kullanılamaz hale gelen vatandaşları ilgilendiren, Emlak Vergisi Kanunu'nun 5.maddesinin c fıkrasına göre; "Deprem, su basması, yangın gibi tabii afetler sebebiyle binaları yanan, yıkılan veya kullanılmaz hale gelen veya yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri (Deprem hariç) afetlerle zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların vergi mükellefleri tarafından afetin vuku bulduğu veya afete maruz bulunduğunun yetkili kuruluşça tebliği tarihinden itibaren en geç 5 yıl içinde afetin vuku bulduğu yerde veya kamu kuruluşlarınca gösterilen yerlerde inşa edilen binalar inşalarının sona erdiği yılı, kamu kuruluşlarınca ilgili kanunlarına göre inşa olunup hak sahiplerine teslim edilen binalar devredildikleri yılı takip beden bütçe yılından itibaren 10 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılmaktadır.Şu kadar ki, kamu kuruluşlarınca afet bölgesi olduğu nedeniyle inşaat yasağı konulan yerlerde yapılan binalar için bu muafiyet uygulanmaz. Muafiyetten faydalanacak mükellefler, İmar ve İskan Bakanlığından veya bu Bakanlığın yetkili kıldığı kuruluşlardan afete maruz kaldıklarına dair alacakları bir belgeyi vergi dairesine ibraz etmeye mecburdurlar." denilmektedir. Yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hale gelen veya vergiye tabi iken muaflık şartlarını kazanan binalardan dolayı mükellefiyet, bu olayların vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren sona erer. Deprem, su basması, yangın gibi tabii afetler sebebiyle yanan, yıkılan binaların arsalarına ait vergiler, bu olayların vukua geldiği tarihleri takip eden bütçe yılından itibaren iki yıl süre ile alınmamaktadır.
