Van Mutfak Kültürü
Nuran Demirhan
Hızla değişen Dünyamızdan, Ülkemiz ve ilimizde etkilenmektedir. Bu süreç içinde maalesef kültürümüzün çeşitli zenginlikleri de birer, birer yok olmakta ve unutulmaktadır. Toplumları, toplum yapan onları bir araya getiren kültürel değerler, gelenek ve görenekleridir. Bu değerlerin en başında ‘Mutfak Kültürü’ yer alır. Bizlere düşen öz değerlerimize sahip çıkmak ve bu değerlerimizi nesilden nesile aktarmaktır.
Van’ın eşsiz güzellikleri 7000 yıllık tarihe dayanır. En önemli değerlerimizden biri olan Van Mutfağı, çok zengin çeşitlere sahiptir. Türkülere, şiirlere, manilere, hikayelere , efsanelere konu olmuştur.
Van Kahvaltısı
Kahvaltımızın baş tacı olup yöresel yiyeceklerimiz en başında Otlu Peynirimiz gelir. Van yaylarında bahar aylarında toplanan eşsiz lezzetlere değer katan peynir otlarımız, (sırmo, mendi, siyabo, kekik, heliz ve yaklaşık 30 çeşit otla yapılan peynirimiz) Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillenmiştir. Kahvaltımızın en leziz menüsü Murtuğa da yine Van TSO’nun müracaatı üzerine tescillenerek Van’a ait değerler arasında yerini almıştır.
Van kahvaltısının en gözde değerleri, yöresel çeşitleri ile sofralara hitap etmesidir.
Doğu Anadolu Bölgesinde Van Mutfak Kültürü, zengin çeşitliliği ile ayrı değer kazanır. Türkiye’nin en büyük Gölü olan Van Gölünde yetişen Van Balığı , yanında olmazsa olmazı ayran aşı geleneksel kültürü ile farklı lezzetlere sahiptir.
Van Mutfağının Olmazsa Olmazı Keledoş
Yine bahar aylarında dağlardan toplanan otlardan Akpancar, Keledoş yemeğinin farklı lezzetidir. Kentin yemek kültürünü oluşturan en önemli değerlerden olan ve dağlardan toplanan otların kurutulmasıyla hazırlanan tescilli lezzet “Keledoş” yörede yapımı en zahmetli yemek olmasına rağmen özel günlerde sofralardan eksik olmuyor.
Yöresel yemeklerimizin yanı sıra Van çay kültürümüzde yöresel tatların önemi büyüktür. Çayın yanında ikramlıkları Van’ın vaz geçilmez değerleridir. Bir çok türkülere, manilere konu olan çay kültürünün önemi Van Mutfağında ayrıdır.
Elbette ki Van Mutfağına değer katan, Van adıyla özdeşleşen Van Balığı, Van Kahvaltısı, Van yöresel tatları unutulmamalıdır. Van Balığının Van halkına kattığı ekonomik değer ile farklı özelliktedir. Van mutfağının her mevsim ayrı ayrı lezzetler ve yemek davetleri de yörenin sosyal yönden bağların güçlenmesini sağlar.
Van Mutfak Kültüründe Çay Keyfi
Uzun kış gecelerinde yaşanılan çay kültürümüz bir başka anlam taşırdı.
Uzun kış gecelerinde her akşam bir komşunun evinde toplanılır. Komşular gündüz birlik olmuş kavurga, hedik yaparak akşam hazırlıklarını tamamlamış olurlardı. Sobanın üstünde demlenen çaylar karşılardı misafirlerini.
Uzun kış geceleri, hikaye, bilmece, maniler ile peş peşe devam ederdi. Her kes pür dikkat dinler, Araya ne çalan telefon zili, nede kapı zili girer.
Kapının tokmağı usul usul çalar, gelen evin genç delikanlısı, yağan kardan adeta kardan adam olmuş gibi girer içeri, selamünaleyküm komşular, hoşgelmişsiniz, safalar getirmişsiniz başım gözüm üstüne gelmişsiniz diyerek misafirlerini hoşnut ederdi.
Çaylar tazelenir, maniler, bilmeceler devam eder. Dışarıda yağan kar, evlerin pencerelerini kapatmak üzeredir. Sabaha kadar devam ederse ağırlaşır, toprak damlı evler akmaya başlar. Gece yarısı damların karı temizlenirdi.
Evin büyüğü anlattığı uzun ve ders verici hikayesini yarıda keser, arkası yarın diyerek maksatlı durur yarın akşam yine birlikte olmak için.
Birlik ve beraberliğin devamını sağlamak.
15/09/2023 - 17/09/2023 Tarihleri arasında düzenlenecek olan Van'da Gurme Fuarı hayırlı olsun.
