Erik kızartan böcekleri
Şahin Akçap
Doğanın esrarengizliğini ancak içindeki canlıları gözlemleyerek çözebilirsiniz.
Hani bir ara:
“Arıların soyu tükeniyor.”Söylencesi çıkınca nasıl da kaygılanmıştık değil mi?
Çiçeklerdeki çoğalmayı sağlayan en önemli minik kanatlılardan biri olan arılar sadece döllenme işlevinde bulunmazlar. Bir de bal yapıyorlar. Kondukları çiçeklerden ayaklarına, kanatlarına bulaşan çiçek tozlarını doğa’nın içine serpiştirme görevinde de bulunurlar.
Yüksek deniz olarak adlandırılan Van Gölü havzasının insanları kaysıya erik, eriğe alça derler. Henüz olgunlaşmayan kaysının bizim oranın deyimi ile eriğin yeşil, minik haline çakala denir.
Artos Dağlarının arasından kıvrılarak Van’a doğru akıp giden karayolunun kente on kilometre kalan son noktasındaki meyve bahçelerinin yer aldığı ilçenin adı Edremit’tir.
Kayısı, elma bahçelerine sahip olan bu cennet köşenin sakinleri bahçelerini canları pahasına korurlar. Bahar ve yaz mevsiminde gölün kıyısına piknik yapmak için gelen şehirlilerin bahçelerini hoyratça kullanmasına izin vermezler. Ağaçlarının en küçük dalına bile zarar gelmesi halinde bir sonraki hafta sonu gelenlerin bahçelerden yararlanmaması için yukarılardan akan Şamran suyunun ince kanallarındaki bentleri açarak bahçeleri suya boğarlar. Bu tepkiyi hoş karşılamayanlar da bahçe sahiplerine muziplik olsun diye çakala kapanlar adını çığırırlar.
Bahçeleriyle ünlü Şehri Van’ın canlıları arasında minik, kahverengi kanatlı böcekler bahar sonu koloniler halinde erik ve kayısı bahçelerine yayılırlar. Erik kızartan ya da erik değdiren böcekler aynı zamanda yazın ve hasat zamanının geldiğinin de müjdecisidirler.
Erik kızartan adı uzaktaki başka ülkelerde ya da memleketlerde yaşayan ve mutlaka ama mutlaka her yıl memleket özlemiyle kente gelenlere de verilen isimdir. Hasretçiler olarak da adlandırılan erik kızartan konuklar bir araya geldiğinde artık Van Gölü havzasında hasat zamanı da gelmiş demektir.
Rakımı denizden yüzlerce metre yüksekte olan dağların arasında yeşeren turşik… Yamaçlardaki kar sularının aktığı yarların kenarlarında boy veren uşkun… Ünlü Van peynirine katılan yaban sarımsağı sirmo… Erik kızartanların sayesinde olgunlaşan erik ve açlalar… Sarp dağların bağrında kaynayıp süzülen buzdan serinliğiyle akan derelerin kıyısında boylanmış ceviz ağaçlarındaki ceviz, uzaktan gelenlerin dönüşte yüklenip götürecekleri erzaka dönüşür…
Erik kızartan böceklerin asıl adını yalnızca ben biliyorum. Yorumlamazlıklarının, hiç tükenmeyişlerinin kaynağı yeryüzünün o müthiş gücü güneştir… İsimleri de aslında Güneş böcekleridir.
