Şark Yıldızı

Değerli okuyucular;''Şark yıldızı'' Türkiye'mizin en güzel şehirlerinden biri olan Van'a, dışarıdan bir görev veya iş dolayısıyla gelen insanların verdiği bir isimdir. Yazarımız Hikmet Ilgaz romanına adını bu isimlendirmeden esinlenerek vermiştir.

Hikmet Ilgaz 1940'lı yıllarda Van'da görev yapmış bürokratlardan biridir. Ulaştırma Bakanlığı müfettişlerinden olan Hikmet Ilgaz, Van'da görev yaptığı sırada romanına kaynaklık eden kişilerle birebir görüşmüş ve anlattığı olayların canlı tanıklarıyla tanışmıştır. Romanını gerçek kişi ve olaylardan esinlenerek yazmıştır.

Yazarımız kitabın önsözünde şöyle der;" Bu roman Birinci Cihan Harbi sırasında şark vilayetlerimizden birinde bulunan bir ailenin başından geçen acıklı bir olayın hikâyesidir. Bu olaya iştirak eden roman kahramanlarının isimleri, şerefli bir mazinin hatırası olarak aynen alınmış, fakat bunlardan halen hayatta bulunanların veya talihsiz olaylara kurban gidenlerin isimleri ise ya meskût geçilmek veyahut da birer harfle gösterilmekle yetinilmiştir.''

Hikmet Ilgaz seferberlik zamanının sorunlarını roman kahramanlarının ağzından çok ustalıkla anlatır. Dönemin kendine has koşullarının zorluklarını konu edinir. Devlet kurumlarının yeterince hızlı hareket edemeyişinden ve imkânsızlıklarından bahseder. Bu imkânsızlıklara dönemin bürokratlarının yeterli bilgi ve donanıma sahip olmayışlarını da ekleyince ahvalin içinden çıkılmaz bir hal aldığını en ince ayrıntısına kadar roman kahramanlarının dili ile anlatır.

Romanda son yıllarda filmlere konu olan ''120 Kahraman Vanlı Çocuk''tan da bahsedilir. Özhan Eren'in yönetmenliğini yaptığı bu film yaklaşık on yıl önce Özen Film tarafından ''120''adıyla gösterime girmiş ve izleyicilerin beğenisini kazanmıştı.

Romanda 120 filmine konu olan olaylar şöyle gelişir; Van merkezde güvenliği sağlamak amacıyla az sayıda asker bulunmaktadır. Ordunun büyük bölümü cephede Rus ve Ermeni çeteleri ile mücadele etmektedir. Bu sırada İran sınırında görevli askeri birliklere cephane götürmek zarureti hâsıl olur.120 lise çağında çocuk İran sınır bölgesine cephane götürmeye mecbur kalırlar. Çocuklar 21 Ocak 1915 günü, bu gün İran sınırları içinde kalan Hoy kentine varır ve cephaneyi teslim ederler. Ancak Van'a dönüş yolunda fırtınaya tutulurlar.120 çocuktan 40 tanesi 3 Şubat 1915'te Van'a dönebilir. Bu 40 çocuktan da ancak 22 tanesi hayatta kalabilir. Geri kalan çocuklardan donmuş cesetleri bulunanlar ve iki öğretmenleri Saray ilçesine getirilerek defnedilir. Çocukları aramaya ve kurtarmaya çıkan Sımko'nun riyasetindeki Şikak Aşiretine mensup 14 kişi de soğuktan donarak can verir.

Romana konu olan olaylar 1915 öncesinden başlar. Van'da Müslümanların ve Ermeni çetelerinin Van merkezdeki çatışmaları ayrıntıları ile tasvir edilir. Seferberlik ilanı ile çıkılan zorunlu muhacirlik ve yolda yaşanan zorluklar anlatılır. Roman kahramanı ailenin İstanbul'da sonuçlanan seferberlik yolculuğu, orada yaşanan birkaç yıl ve yaşam koşulları hazin bir şekilde konu edinilir. Roman kahramanlarının yaşamı onların ağzından anlatılırken, çevre koşulları da en ince ayrıntısına kadar tasvir edilir. Ailelerin yürek burkan bölünmüşlüğü ve çaresizlikleri okuyucuya aktarılır.

Roman kahramanlarından Vanlı genç kız Münire'nin dramını okumak eminim tüm okuyucuları hüzne boğacaktır. Van'da aile fertlerinden bazılarını yitirişi, Van'dan başlayan ve İstanbul'a uzanan yolculuğunun zorlukları, babasından ayrılmak zorunda kalışı, İstanbul'da yaşanan yokluk ve talihsizlikler, sonuçta yakalandığı amansız hastalık, Van'a dönüşü ve hüzünlü vefatı her okuyucuyu etkileyecek ve akıllardan çıkmayacak bir iz bırakacaktır.

Hikmet Ilgaz'ın Şark Yıldızı romanının ilk baskısı 1954 yılında yapılmıştır. Van'ı konu alan ilk tarihi roman olma özelliğine sahiptir. Benim elimdeki kitap 2004 yılında Berikan Yayınları tarafından basılmıştır. Kitap iki ciltten oluşmaktadır ve toplam 659 sayfadan ibarettir.

Şark Yıldızı romanını, Van'ımızın tarihi ile ilgilenen herkesin  okuması gerektiğini  belirtiyor, iyi okumalar diliyorum. Kalın sağlıcakla…