Çeşitli Yönleriyle Van
Nedim İlikçi
Değerli okurlar; bu hafta sizlere "Çeşitli yönleriyle Van" isimli kitabı tanıtmaya çalışacağım. Adından da anlaşılacağı üzere kitap Van hakkında çeşitli yönleriyle bilgiler veren bir kitaptır. Kitabı yazan Cengiz Alper Bey'e sağlıklı ve huzurlu ömürler diliyorum.
Cengiz Alper Bey, kendisini bu kitabı hazırlamaya sevk eden sebepleri anlatırken;"Tarihçesi, coğrafyası, folkloru ve diğer çeşitli özellikleri ile en iyi şekilde dile getirilen kentler, hareketlilik ve canlılık kazanmakta bunun sonucu, o bölgenin geleceği de daha şanslı olmaktadır."diyor. İlimizin geleceğine katkı sunmaya çabalamamız gerektiğini söylüyor.
"Günümüzde turizm sorunu içine giren, bütün dünyada olduğu gibi bizde de en çok aydınlarımıza düşen önemli görevlerden biri de kuşkusuz kentlerimizin tanıtılmasıdır."diyor. Kentimizin tanıtılması yönünde aydınlarımıza düşen görevi hatırlatıyor ve kendisi bu çabaya örnek oluyor.
Kitabının ilk bölümüne Van'ın tarihini özetleyerek başlıyor. Milat öncesinden günümüze Van'a hâkim olan devletleri kısaca anlatıyor. Özellikle Van coğrafyasında önemli izler bırakan Urartulara biraz daha fazlaca yer veriyor. Urartuların, Hurriler ve Mitanniler ile olan bağlarını izah ediyor.
Milat öncesi tarihten bu güne Van'a hâkim olmuş Hurriler, Mitanniler, Urartular, Frigler, Persler, Yunanlılar, Makedonyalılar, Romalılar, Ermeniler, Sasaniler, tekrar Romalı ve Ermeniler, Araplar ve Türkler hakkında tarihi sıralamaya uyarak kısa ancak önemli bilgiler veriyor.
Yazarımız Van'ın coğrafi yapısı, dağ, akarsu, ova ve platolarını anlatıyor. Kaleleri, türbeleri, camileri, medrese ve köprüleri hakkında bilgiler veriyor. Van'daki mesire yerlerini, özelliklerini ve o günün koşullarında(1980'ler) ulaşım imkânlarını izah ediyor. Van Gölü, iskele, Edremit, Amik, Horhor Bulağı, Erek Dağı Vadisi, Ganisipi, Bendimahi Çağlayanı ve Akdamar Adasından bahsediyor.
Yazarımız Van'dan yetişmiş ünlü kişileri konu ediniyor. Vanlı Mehmet Efendi, Vankulu Mehmed Efendi, Dürrü Efendi, Ercişli Emrah, Kara Müftüzade ve Şani Efendiden bahsediyor. Van'ın Türkülerini, manilerini, atasözlerini, deyimlerini, bilmecelerini, yemeklerini, inançlarını, adetlerini, dualarını, beddualarını, şivesini, folklorunu örnekler vererek anlatıyor. Van için yazılmış şiirlerden örnekler veriyor. Bu şiirlerden biri de kendisini rahmetle andığımız Kaya Kayaçelebinin Van Gölü'nü anlattığı şiiridir. Kitaptaki bu şiiri siz değerli okuyucularla paylaşmak istedim.
VAN GÖLÜ
Ne güzeldir senin çevren çimenin,
Ormanın var, ırmağın var dağın var.
Her mevsimde ayrı renktir çiçeğin,
Ördeğin var, leyleğin var, kazın var.
Masmavi suyunla sen ne güzelsin!
Suphanın, Ereğin, Artosların var.
Ufkunda batarken akşam güneşi,
Cenneti andıran gurupların var.
Pembe yanaktaki siyah ben gibi,
Sathını süsleyen adaların var.
Senin için nice savaşlar veren,
Makberler dolusu şehitlerin var.
Leyla'nın aşığı Mecnun'lar gibi,
Şiirin var, şairin var, Kaya'n var.
Yiğitler diyarı şirin Van Gölü,
Sinemde garip dost Vanlıların var.
Yabancıların gözüyle Van başlığı altında Evliya Çelebi'nin yazdıklarını, Gazeteci Necmi Onur'un yazısını,1936 yılında Van'da görev yapmış bir hâkimin anısını, Dorothis Twelnes isimli bir İngiliz turistin anlatımını, Avrupa'da bir gazetede Robin Fedden imzası ile yayınlanan Van ile ilgili bir yazıyı okuyucu ile paylaşıyor.
Kitabın yazıldığı döneme ait hayvancılık, ziraat, Endüstri, El sanatları, yer altı servetleri, konaklama, avcılık, dağ ürünleri, nüfus, ulaştırma, idari durum, öğretim, sosyal hayat ve spor gibi birçok alanda istatistikî bilgiler veriyor. Bu istatistikî bilgileri günümüz koşulları ile kıyaslamak, Van'ın son kırk yılda nereden nereye geldiği konusunda bilincimize değeri biçilmez katkı sağlıyor.
Cengiz Alper Bey 1944 Erciş doğumludur. Gazetecilik ve öğretmenlik yapmıştır."Çeşitli Yönleriyle Van" isimli kitabı 157 sayfadan ibarettir. Bendeki kitap Ekim 1983 Ankara basımıdır.Yargıçoğlu Matbaası tarafından basılmıştır.Van'ımızı çeşitli yönleriyle tanımak isteyen herkesin okuması gereken bir kitap olduğunu belirtiyor,iyi okumalar diliyorum.
Kalın sağlıcakla….
