Van'ın kent kimliğine saygı gösterin
İkram Kali
2011 depreminden sonra Van’ın en köklü okullarından bazılarının isimleri devlet görevlileri eliyle silindi! Van halkı onları şimdi hayırla anıyor!
İkinisan İlköğretim Okulu, Kazım Karabekir Lisesi, Cumhuriyet İlkokulu, Atatürk İlkokulu gibi depremde yıkılan birçok okulun yerine hayırsever iş adamları ve kuruluşlarca yeni okullar yapıldı. Lakin yeni okullar yapılırken kentin kimliği, Vanlıların hafızasında yer alan okulların eski isimlerine gereken özen gösterilmedi! Van’ın ilk lisesi olan Atatürk Lisesi’nin yeri ve ismi çetin mücadeleler ile korunabildi.
Cumhuriyet sonrası Van’ın eğitime açılan eski okullarından, on binlerce Vanlının deden toruna eğitim gördüğü, okul anıları bulunduğu, şehrin geçmişinde izleri olan, yetiştirdiği önemli isimlerle eğitim abidesi niteliği taşıyan Cumhuriyet İlkokulu’nun yerine TV 8’in sahibi Acun Ilıcalı annesi İlknur Ilıcalı anısına okul yaptırdı. Allah razı olsun. O sıra dedik ki yeni yapılan okullar eski isimleriyle yaşasın. Kabul etmiyorsanız okulu yapan şahıs kurum isim ile okulun eski ismiş birlikte kullanılsın. Yani okulun isimi İlknur Ilıcalı Cumhuriyet İlkokulu olsun. Bu makul, haklı önerimiz herşeyi kendileri bilen, halkın düşüncelerine değer vermeyen, kibirli zihniyetler tarafından dikkate alınmadı. Ve Cumhuriyet ilkokuluna İlknur Ilıcalı isimi verildi. Aynı şekilde Van’ın kurtuluşunun adını taşıyan 70 yıllık İkinisan İlkokulu’nun yerine yapılan okula İfakat Yavuz ismi verildi. Yeni okullar modern ama geçmişi, ruhu yok. Belik de birileri böyle olmasını istiyor. Bilemiyorum.
Bu özensizlik deprem travması geçiren Van halkını a inciterek kırdı. Kuşaklar boyu eğitim gördükleri eski okullarıyla bağları koparılan sahipsiz çaresiz Vanlıların bütün çabaları sonuç vermedi.
Benzer bir uygulama şimdi belediyelerce mahalle, sokak ve park gibi yerlerde yapılıyor.
Edremit, İpekyolu, Tuşba ilçelerimizde ve 48 mahallede oturan Vanlılar bir sabah kalktıklarında komşuluk ilişkilerine, anılarına anlam katan kendileriyle özdeşleşen sokaklarının eski isimlerin yer aldığı levhaların kaldırıldığını yerine Kürtçe ve Türkçe sokak , numaraların yazılı olduğu levhaların asıldığını görünce önce şaşkınlık sonrada büyük bir üzüntü yaşadı.
Demokratik Bölgeler Partli (DBP) Büyükşehir Belediye Meclisi’nin çoğunluğa dayanarak sokak isimlerini kaldırılmasını eleştirerek tepki gösteren Vanlılar uygulamanın toplumsal hafızayı silmeye, şehir ile insanlar arasındaki bağı koparmaya ve aidiyet duygusunu zedelemeye yönelik, halktan kopuk, demokratik anlayışa sığmayan despotik bir girişim olduğunu sosyal medyada dile getirdiler.
Yurttaşlar doğdukları, büyüdükleri, acılar mutluluklar yaşadıkları, çocukluklarını, gençliklerinin geçirdikleri bir çoğu asırlık olan sokaklarının isimlerinin kent kimliğine ve tarihine saygısı olmayan bu hoyrat, buyurgan ve monolitik tavırla değiştirilmesini protesto ederek kınadıklarını dile getirdiler.
Mahalle sakinleri, asimilasyondan şikayet edenlerin yönetime geldiklerinde, güç elde ettiğinde sokak isimlerini kaldırmasını ve değiştirmesini çelişki olduğunu ifade ederek topluma mal olmuş isimlerin değiştirilmesini kendi isimlerinin değiştirilmesi kadar yürek yakan bir uygulama olduğunu ifade ettiler.
Demokratik, katılımcı belediyecilik anlayışıyla bağdaşmayan bu uygulamaları kabul etmek mümkün değildir. İdeolojik bir mantıkla mahalle, sokak, park isimlerinin değiştirilmesi yanlıştır.
Belediyeler yeni kurudukları mahalle ve yeni açılan bir sokaklarda numarataj sistemine geçebilir. Yeni isimler verebilir. Ama kentin eski sokak isimlerinin kaldırılarak numara veya başka isim verilmesi yanlıştır.
2011 Van depremleri sonrası Edremit, Kalecik, Bostaniçi, Kevenli, bölgelerinde 15 bine yakın konut yapıldı. Konut alanlarında sokaklar oluştu. Sokaklara (Örneğin Erenkent Mahallesi TOKİ konutları 15. Etap, CV 19 Daire 18 Edremit Van) etap, bina ve daire numarası verildi. Bu da doğal olandır.
Mahalle, sokak isimlerinin kaldırılması veya değiştirilmesi siyasi fanatikleri, tek renklilikten hoşlananları, çoğulculuğa karşı olanları ve ötekileştirmeyi normal görenleri belki mutlu etmiş olabilir. Ancak Van’ı ve Van’da yaşayanları üzmektedir.
Bu güzel şehrin geçmişinde birlikte yaşamanın unutulmaz örnekleri vardır.
Yahudi Moşe ve Yahudi Rahmi Musevi Vanlılardı. Farklı din ve ırka mensup bu insanlar huzur, güven içinde Müslüman olan Vanlılar arasında yıllarca esnaflık yaptı. Müslümanlar onlara, onlarda Müslüman Vanlılara güven duydu. Vanlılar bu insanları incitmedi, yok sayılmadı, ötekileştirilmedi.
1909’da Ermeni asıllı Osmanlı manifatura tüccarı, Bedros Kapamacıyan da yıllarca Van şehrinin belediye başkanlığını yaptı. Hem Müslümanlar, hem de Ermeniler tarafından çok sevilen saygın bir ailenin ileri gelenlerinden olan Kapamacıyan, 1912'de 65 yaşında Ermeni Taşnak çeteleri tarafından öldürüldü.
Demem o ki, şehrin kültürel, sosyal dokusuyla oynamak, dünden gelen izleri silmek kimseye hayır getirmez, aksine toplum vicdanında derin yaralar açar.
Van Büyükşehir Belediyesi’nin, “ Doğru bir numarataj çalışmasına dayalı oluşturulan adres bilgi sistemi hem kendi içinde optimum yararı sağlamakta hem de kent bilgi sistemlerine altlık olarak düşünüldüğünde sistemden optimum yarar elde edilmesini olanaklı kılmaktadır" açıklaması tatmin edici değildir.
Sokak isimlerinin kaldırılması iyi olmamıştır.
Bugün 72 milletten insanın yaşadığı İstanbul Beyoğlu’nda bulunan Yeşilçam Sokağı, Bakırköy ilçesindeki Vankulu sokağı, Boğaziçi'nin Anadolu yakasında Çengelköy ile Kandilli arasında yer alan Vaniköy semti isimleri korunmaktadır.
Siyasi düşüncesi ne olursa olsun, ne gelen ne de giden hiçbir belediye İstanbul gibi kozmopolit bir kentte adres bulma kolaylaşacak, konutlar kayıt altına alınarak, belediye faaliyetlerinde sağlıklı veritabanı oluşturulması sağlanacak gerekçesiyle sokakların, mahallelerin eski isimleri kaldırmıyor, kaldırmayı düşünmüyor.
Beyler, şehirleri şehir yapan insanları, değerleri, eserleri ve yaşanmışlıklarıdır.
Sahipsiz, korumasız Van ilimiz kadim ve asil bir şehirdir.
Medeniyetlerin zengin izlerini bağrında taşıyan Van gibi aziz ve asude bir kentin dünüyle bugününü birbirine bağlayan bağlarını koparmak acı vericidir.
