Van Gölü'ne kıymayın
İkram Kali
Doğa harikası Van’ın taşı, toprağı, gölü, suları, havası, kültürel yapısı, sosyal dokusu özellikle son 40 yıl içinde belediyelerin uygulamaları, kamu yöneticilerinin yanlış kararları ve talancıların eliyle bozuluyor ve kirletiliyor.
Van saldırı altında.
Yandaşı bol olan yağma zihniyeti bu kentte yasa, kural- kaide tanımıyor. Aç gözlülük, bilinçsizlik, cahillik, acımasızlık öylesine güçlü ki siyasileri de yanına aldığında önüne geleni ezip geçiyor. Gelecek kuşakları düşünen, onlara kaygılanan zaten yok. Kirletilmiş, doğası bozulmuş kişiye göre uygulanan imar planlarıyla talan edilen kentimiz maalesef acınacak durumda. Kişisel zenginleşme, şatafat, güç gösterisi revaçta. O nedenle doğal değerlerimize, tarihi zenginliklerimize saygı yok.
Son 40 yılda…
Dünya cenneti Van’da tarım arazileri yok edildi. Planlı şehirleşmeye, konutlaşmaya, turizme, tarıma en uygun arazilerine sorumsuzca Organize Sanayi Bölgesi, Sanayi Siteleri, Atık Su Arıtma Tesisi, kamu binaları, beton konutlar dikildi. Van’ın yeşil zümrüdü, dinlenme, yaşam ve turizm değeri Edremit’in doğası betonlaşmayla katledilmeye başlandı. Birileri daha çok zengin olsun, birileri de daha çok lüks içinde yaşasın diyerek geçmişten miras alınan doğal değerler yok ediliyor.
Şimdi Van Gölü’nü yeni bir tehlike bekliyor.
Van irileşti. Nüfus arttı. Kalabalığın yediğinin içtiğinin sıvı atıklarını dökecek bir yer lazım . Van Su ve Kanalizasyon İdaresi (VASKİ) Genel Müdürlüğü atık su için Van Gölü’nü uygun bulmuş. Müdürlük ‘Van Atık Su Arıtma Tesisi’ İskele-Şemsibey Mahallesi’nde bulunan Vayvay Mevkii’nde yapılmasını planlıyor. Vanlılar daha İskele’ye önce yapılan mevcut arıtma tesisinin kaldırılmasını beklerken VASKİ yanına yeni bir arıtma daha ekliyor. Göl daha çok kirlensin.
Çok yazık olacak.
Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özgökçe, yeni yapılacak Van Atık Su Arıtma Tesisi taslak projesinde ön görülen yerin yanlış olduğunu belirterek mevcut arıtma tesisinin de kaldırılarak, Van’ın ve Van Gölü’nün geleceği için Van atık su şebekesinin Çiçekli Mahallesi üzerinde Dönemeç mahallesi yakınlarına alınarak Gürpınar, Gevaş, Edremit, İpekyolu ve Tuşba ilçelerinin tüm kanalizasyonunun Dönemeç vadisinde kurulacak bir tam kapasiteyle çalıştırılacak arıtma tesisinin daha uygun olacağını ifade ediyor.
1980’li yıllarda İskele’ye yapılan arıtma tesisinin bulunduğu bölgede gölün çok ciddi şekilde kirletildiğini ve buranın da kesinlikle temizlenmesi gerektiğini hatta arıtmanın oradan kaldırılması gerektiğini hepimiz biliyoruz. Fazla değil. 25 yıl öncesine kadar İskele, Fidanlık kumsal sahillerinde aileler Van Denizine girebiliyorlardı. Bugün mevcut arıtma nedeniyle sinek ve pis kokudan denize yaklaşılmıyor. Türkülere, şiirlere, manilere konu olan İskele ve civarı ağır koku içinde.
Uyumayın. Van Gölü kirleniyor, daha da kirlenecek.
Biz uzman değiliz.
Yeni arıtma tesisi göl ve çevre kirliliği açısından neresi uygunsa oraya yapılsın.
Van Gölü’ne kıymayın, yazık etmeyin. Geçmişte yapılan hatayı tekrarlamayın. Yer seçiminiz yanlıştır. Van Denizini yok edecek yıllar sonra “ vay vay “ dedirtecek hatadan vazgeçin.
Ne betonlaşmaya, ne çevre kirliliğine ne de yanlışlara karşı sesimiz çıkıyor.
Van’da çok yoğun işleri olan meslek odalarının, sivil toplum kuruluşlarının, toplum önderleri size sesleniyorum: Van Gölü’nün kirletilmesine ne de oluşacak çevre felaketine karşı neden sesiniz çıkmıyor? Neden kent için gerekli olan yerlerde susuyorsunuz? İşiniz arada sırda bir araya gelip çay içmek ve sohbet etmek midir?
***
Yuh olsun bize.
Edirneli 75 yaşındaki Kıymet Teyze kadar dahi olamıyoruz.
2014 Nisan ayında Edirne’de park alanının imara açılmasına karşı çıkan 75 yaşındaki çevreci Kıymet Teyze, kepçenin önüne oturarak çalışmaları durdurmuştu. Hayranlıkla izlediğimiz, topluma cesareti ve sorumluluk duygusuyla örnek olan Kıymet Peker'in mücadelesiyle gündeme gelen arsanın imar planının değişikliği kararının iptali için açılan davada Edirne İdare Mahkemesi yürütmenin durdurulmasına karar vermişti. Edirne Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Gürkan da hukuki süreç tamamlandıktan sonra gerekli yeşil alan düzenlemesinin yapılmasının ardından o parkın adını “Kıymet Teyze Parkı” olarak değiştirmişti. Van Gölü kendisine sahip çıkacak Kıymet Teyze gibi duyarlı insanları bekliyor.
***
450 kilometrelik kıyısı ve 3712 kilometrekarelik yüzölçümü, 451 metre derinliği ile Çadır, Süphan, Erek dağlarının sarmaladığı, mavi ve yeşilin tüm tonlarını taşıyan tarih boyunca Küçük Deniz, Ahlat Deryası, Ejir Gölü, Deryaço, Van Denizi isimleri alan, tarihi ve turistik özelliğe sahip Akdamar, Çarpanak, Adır ve Kuş adaları barındıran, sularında yalnızca Van Balığı yaşayan, el değmemiş saklı koylarıyla görenleri hayran bırakan, yeşil ile mavinin kucaklaştığı manzarası, şifalı sodalı suyu, sahilli okşayan köpüklü dalgaları, eşsiz gün batımı ile Van Denizi insana huzur, şairlere ilham, sevenlere heyecan verir.
Van Denizi 1980 sonrası belediyelerin yanlış şehirleşme anlayışı, sorumsuzluğu ve insanların duyarsızlığı ve hoyratça çevre anlayışı nedeniyle göz göre göre yok ediliyor. 1993-1994 yıllarında 2 m’den fazla yükselen ve kıyı şeridinde su baskınlarına sebep olan, yanlış dolgularla sahilleri yok edilen Van Denizi yok oluyor.
2006 yılında Van Gölü’nde gezi yapan Dr. Hüsrev Demirulus “Van Gölü’ndeki kirlilik” ile ilgili olarak gözlemlerinde şunları belirtiyor:
“ Van Gölü tabii olarak kapalı bir göl olduğu için kirlenme tehlikesine karşı savunmasız durumdadır. Başta, Van’ın arıtma tesisi olmak üzere göle kıyısı olan köy ve ilçeler de atıklarını göle akıtmaktadır. Buna bir de son yıllarda Van Organize Sanayi Bölgesinin atıkları eklenmiş durumdadır. Bundan dolayı, Van Gölü kıyılarının % 22.7’si çok kirli durumdadır. Gölün 18 farklı yerinden alınan su numunelerinden anlaşıldığına göre kirliliğin yüksek olduğu yerlerin tamamı yerleşim alanlarındadır. Kirliliğe en çok, kanalizasyon atıkları sebep olmaktadır. Bundan başka, kıyıya yakın foseptik çukurlarından oluşan sızıntılar, yerleşim yerlerinin içinden geçen derelerin göle katı ve sıvı atık taşıması, piknik yerlerinin ve sahillerin çöplerle kirlenmesi, çimento ve şeker fabrikalarının atık suları, gölde yün yıkanması ve dalga erozyonuyla göle toprak karışması gibi faktörler de gölün kirlenmesine katkı yapmaktadırlar. Bugün, göl kıyılarındaki kumsalların yaklaşık % 40’ı girilemeyecek kadar kirlenmiştir. Kirlenmenin bu şekilde sürmesi halinde, gölün 25 yıllık ömrünün kaldığı sanılmaktadır. Gölden son 9 ay içinde 3 bin ton çöp çıkarıldığı bildirilmektedir. Belediyece alınan bazı önlemler sonucu, 7 bin ton çöpün göle karışması önlenmiştir. Ancak bu da yeterli değildir ve yukarıda sayılan olumsuz etkenlerin ortadan kaldırılmasıyla gölün temizlenebileceği söylenebilir. Şehir arıtma tesisinin göl kıyısında kurulması son derece yanlış olmuştur. Tatvan belediyesi bu yanlıştan dönmüş ve göl kıyısındaki arıtma tesisini başka bir bölgeye kaydırmıştır. Van Belediyesine ait arıtma tesisinin kirlettiği ve şu anda kullanılamaz durumda olan, yaklaşık 3 km uzunluğundaki ince kumdan oluşan sahil şeridi, eğer kirlenmemiş olsaydı- Van halkının denize girebileceği şehre en yakın ve en güzel kumsal olacaktı. Van Belediyesinin Tatvan gibi arıtma tesisini başka bir yere taşımasını önermekteyiz. İçerisinde yaşayan Van Balığı ve eşsiz güzelliği ile dünyanın en güzel göllerinden olan bu güzel gölümüzü tanıtmak, korumak ve gelecek nesillere temiz bir şekilde emanet etmek de bizlere düşüyor.”
Bu gözlemlerin üstünden 8 yıl geçmiş. Kirlenmeyi önleyecek, iyiye giden hiçbir şey yok.
Van Denizine Kıymayın. Van’ın incisini kirletmeyin. Van Denizini tehdit etmeyin. Van’ın kalbini risk altında bırakmayın. Van Gölü’nü yapmacık, anlamsız, yarasız söylemlerle korumaya çalışmayın. Gelecekte ciddi bir çevre felaketiyle karşı karşıya kalabiliriz. Hep birlikte bütün yasal yolları kullanalım. Van Gölü için sosyal paylaşım sayfaları açalım. Kıymet Teyze gibi Türkiye’ye sesimizi duyuralım. Projeye destek veren AB’yi uyaralım. Gelin Van Gölü’ne, geleceğimize, kendimize sahip çıkalım, geleceğe iz bırakalım. Çünkü başka Van Gölü yok.
