Sokağın gücü
İkram Kali
Uzun bayram tatili bitti. Yaşam kendi akışında yeniden döndü.
İlimiz için bayramdan geriye 20 bin İranlı turistin çarşı pazarı renklendirdiği, alışveriş merkezlerini otelleri, eğlence yerlerini doldurduğu Van’ın gülen yüzü ile Cumhuriyet Caddesi ile Nur Baba Sokak’tan yansıyan tezat görüntüler kaldı.
Önce kaldırım…
Büyükşehir Belediyesi ile belediye pasaj esnafı arasında yaşanan iş yeri boşlatma çekişmesinin kurbanı şehrimizin kalbi sayılan Cumhuriyet Caddesi kaldırımı oldu. Belediye söktüğü kaldırım taşlarının yanına bir kamyon kum dökerek yaklaşık iki boyunca öylesine bekletti. Geçen süre içinde ne kaldırım yapıldı, nede taşlar ve kum kaldırıldı. Bağımsız gazetecilik yapan Vansesi, belediyenin kaldırım yanlışına karşı üç maymunları oynamadı. Gördü, duydu ve “ Bu ceza kime?” , “ Van’a 5 boyutlu kaldırım” başlıklarıyla iki ayrı manşet haber yaparak belediyeye yanlıştan, vazgeçmesi çağrısında bulundu.
Kaldırımda ‘pasaj esnafına gözdağı’ vermek amacıyla bekletildiği ileri sürülen taş ve kum yığınına tepkiler kartopu misali büyüdü. Kaldırımda yürümekte zorlananlar, görüntüden rahatsızlık duyan sorumluk sahibi insanlar belediyeyi arayarak demokratik tepkilerini dile getirdiler.
Sosyal medyayı yararlı ve etkin kullanan duyarlı yurttaşlarda fotoğraflarla, yorumlarla belediyecilik anlayışına eleştiriler yönelterek kaldırımda bekleyen çirkin görüntüye son verilmesi gerektiğini dile getirdiler.
Asıl ses çıkarması gereken İnsan Hakları Derneği, meslek odaları, sivil toplum kuruluşları kaldırımda yaşanan insan hakları ihlaline, büyük kente yakışmayan görüntüye sesiz kalarak, tepki göstermeyerek bu durumu normal saydılar. Eleştirel düşünemeyen, yanlışa yanlış deme cesareti gösteremeyen suskunlar topluluğu, kaldırım sınavında sınıfta kaldı. Söz sahibi bu kesimler suskun kalarak belediyeye yardımcı olduklarını sandılar ama yanıldılar.
Van Büyükşehir Belediyesi sonuçta halkın haklı sesine kulak vererek bayrama birkaç gün kala olsa da kaldırım taşlarını, kum yığınını kaldırarak kaldırımı yayaların kullanımına açarak inatlaşmadan vazgeçti.
Sokağın tepkisi, halkın duyarlılığı sonuçta anlamsız bir inadı kırarak kaldırım yanlışına son vermeyi başardı.
Yurttaşlar şunu merak ediyor…
Belediye ile halkı karşı karşıya getiren, demokratik, katılımcı çağdaş belediyecilik anlayışına sığmayan, yanlış kararı kimler verdi, bu kararda kimler neden inat etti? Kenti inat anlayış yönetiyor, şekillendiriyorsa belediyede çözülmesi gereken ciddi yönetim sorun var demektir.
Popülizm caddede
İndik caddeye…
Cumhuriyet Caddesi Van şehir merkezinin atar damarı gibidir. Araç, yaya trafiğinin en yoğun olduğu cadde burasıdır. Cumhuriyet Caddesi’nden geçmeyen biri Van’ı görmüş sayılmaz! Cadde de işyeri olan esnaflar Van’ın en yüksek kiralarını öderler.
Bayrama birkaç gün kala Cumhuriyet Caddesi’nin kaldırımında bekletilen taşları, kumu kaldırarak doğru iş yapan belediye, bayram arifesinde Cumhuriyet Caddesi’ni trafiğe kapatıp seyyarların kullanımına açarak başka bir yanlışı gerçekleştirdi. Bir doğruyu bir yanlış alıp götürdü
Caddede yüksek kiralar ödeyen iş yeri sahibi esnaflar seyyarlara açılan, araçlara kapatılan caddenin çok kötü durumda olduğunu, iş yapamadıklarını belirterek şikâyetlerini gündeme getirmemizi istediler. Bizde gazetemizin bayram nedeniyle yayımlanmadığını, ancak internet ve sosyal medya yoluyla şikâyetlerini, sorunlarını gündeme taşıyabileceğimizi söyledik. Bu arada kendilerine başta belediye olmak üzere ticaret erbabının haklarını, kentin sermaye birikimini korumakla yükümlü olan meslek odalarını aramaları gerektiğini tavsiye ettik.
Bayramlar bütün esnaflar, tüccarlar için hasat günleridir. Beklediği alışverişi bayram nedeniyle yapamayan esnaflar sezon boyunca mali sıkıntı yaşarlar.
Şikayetlere sesiz kalmadık. Esnafların, yurttaşların tepkilerine neden olan caddeden bir kare fotoğrafı, “Afganistan'a benzeyen Cumhuriyet Caddesi’nden tarihi bir görünüm. Cadde esnafları nerde? Esnaflardan, tüccardan, sermayeden sorumlu olan Ticaret ve Sanayi Odası, Esnaf Sanatkârlar Odası, Mali Müşavirler Odası, Ekonomi Konseyi nerede? Masa başı sivil toplum kuruluşları nerde?” ifadesiyle paylaştık.
Çağdaş belediyeciliğe, Van’a yakışmayan caddenin görüntüsüne siyasi amigolardan, ön yargılı olanlardan, popülizm yapanlardan gelen yorumlar yanında, ilgililerin değerlendirilmesi, dikkate alması gereken yapıcı eleştiriler, sağlıklı yorumlar ve mantıklı önerilerde geldi.
Eleştirilerden, önerilerden bir kısmı…
Van bunu hak etmiyor/Esas sorun Cumhuriyet caddesini bayram arifesinde trafiğe kapatarak bunu bir alışkanlık haline getiren belediyecilik zihniyetiyle başladı/ Büyükşehir Belediye yönetimine talip olup şehri bir köy gibi yönetmek budur/ Büyükşehir olmak mantığı hiç değiştirmemiş/ Van’ımıza yazık, caddedeki esnaf kan ağlıyor/Sorumlular, tuzu kuru onlar tatildeler, lütfen onları rahatsız etmeyin/Cumhuriyet caddesinde ramazan boyunca seyyar kebap, ciğer, çay hijyen olmayan koşullarda satıldı. Tarım İl Müdürlüğü, belediye, Halk sağlığı sahi nerdeydi/ Sizi ayakta alkışlıyorum Van'ın sosyete kesimi. Sizler bu insanların 3 günlük kazancına da mı göz diktiniz/ Haklı olmak kimseyi her istediğini yapma hakkı vermez ki/ Bu şehrin hali ne ey yöneticiler. Ey bürokratlar? Ey STK’lar/ Bu şehir ve insanlar iyinin iyisini hak etmiyor mu/ Tembelliğiniz, ezber bilginiz sorunlarla sağlıklı baş edemiyor mu / Ne dediğinizi anlayacak, medeniyet taraftarı ufuk sahibi insanlar lazım/ Hayatını seyyar yaşamış adam seni garibanları istemiyor sanır. Çünkü ufku dünyası derinliği bu kadardır/Şehrin vitrini sayılan cadde, köy meydanına benzemesin/ Avrupa'da yılbaşı önceleri, paskalya önceleri böyle pazarlar oluyor. Ancak düzenli ve belli bir mekanlar tahsis ediliyor.
Bize göre caddede yaşanan sorun şudur:
Seyyar satıcılık yapan, yada özel günlerde, bayramlarda tezgah açarak satış yapan kardeşlerimizin kusuru günahı yoktur. Para kazanmak evlerine ekmek götürme hakları vardır. Pazar tarzı satışlar dünyanın her tarafında ve en gelişilmiş kentlerde var. Belediye pazarcı kardeşlerimize ve şehrimize yakışır ilgi çekecek, hatta satışları artıracak şekilde bir caddeyi (Hastane Caddesi) ışıklandırılarak, süsleyerek tahsis edilebilirdi. Kentimizin ihtiyaçlarını çağdaş projelerle gideren şehircilik anlayışına ihtiyacı var. Belediye Kurban Bayramı arifesinde bir caddeyi (Sıhke) trafiğe kapatarak özel düzenlemelerle (şemsiyeli sokak benzeri) seyyar satıcılara tahsis edebilir. Buradan iddia ediyorum şık bir düzenlemenin olduğu pazar yerinde pazarcılar misliyle kazanırken şehrimizde güzel bir görünüme kavuşabilir. Kentin sosyal, ekonomik dengelerini koruyacak düzenlemeler yapmak belediyelerin asli görevidir.
Van’a 9 bin liraya mal olan mutluluk
Sonra da Şemsiyeli Sokağa geldik…
Kaldırımın sökülen taşları dökülen kumu, Afganistan’a benzeyen Cumhuriyet caddesi diyerek canları sıktık. Cumhuriyet caddesinden yürüyerek 150 metre uzunluğu olan ara sokağa indik.Sokakta koca bir kent ahalisinin neşelenip, mutlu olduğunu fotoğraf çektiğini gördük.
Efendim, iş başa düştümü vatandaş sesini de yükseltiyor, medeni tepkisini de gösteriyor, yeri geldiğinde kolları sıvayıp şehrine, sokağına, sahip de çıkıyor. Tıpkı Nurullah Alkan isimli esnafın ve arkadaşlarının yaptığı gibi.
Nurullah Alkan Nur Baba sokaktaki iş yerlerinin mevcut haliyle müşteri çekmeyeceğini düşünüyor. Sokağın sağında ve solunda yer alan binaların arasından görünen gökyüzünü renkli şemsiyelerle, yerleride farklı renkte boyayarak örnek bir sokak haline getirmeyi planlıyor. Maliyet hesabı çıkararak bu fikrini komşu esnaflarla paylaşıyor. Sokak esnafları öneriyi heyecanla kabul ederek Nurullah’ı hem kutluyorlar hem de destekliyorlar.
Bayram öncesi kısa süre içinde şemsiyeler binaların arasına diziliyor, yerler boyanıyor. İşi olmayanın uğramayacağı sıradan bir sokak basit bir süsleme ve küçük bir harcamayla bir anda Van’ın en çok ilgi çeken gözde sokağı haline getiriliyor.
Sokağın sosyal medyada paylaşılan fotoğrafları beğeni ve paylaşım rekoru kırıyor. Vanlılar sokağa akın ederek hatıra fotoğraf çektiriyorlar, oturup bir şeyler yiyip içiyorlar. İlgiden esnaflar para kazanırken sokağa giden insanlar mutlu oluyorlar.
Bir kentin insanlarını modern temiz duzenli kent özlemini yansıtan Şemsiyeli Sokak’ta iş yeri bulunan arkadaşıma uğradım. Şemsiye, boya, el emeği gideri olarak esnaf başına 300 lira katkı sağladıklarını söyledi. Bir sokağa sığdırılan mutluluğun anlayışın bedeli sonuçta ne kadar biliyor musunuz? Toplam 9 bin lira. Fark yaratmak ufuk sahibi olmak işte budur.
Ne diyelim?
Esnafın düzenlediği şirin sokak, 90 milyonlar harcayarak kent insanını mutlu edemeyen, kente güzellik katamayan anlayışlara örnek olsun.
Ez cümle… Hamam kazanında çay yapılmasından, sokak ortasına ciğer pişirilmesinden, cadde ortasında döner kesiminden sonra Şemsiyeli Sokak Vanlılara Avrupa gibi geldi. Bu da sokağın düşündürücü tarafıdır.
