Van Efsaneleri
Değerli okurlar efsane kelimesi içinde füsun, büyü, sihir çağrışımlarını da barındıran farsça bir kelimedir. Edebiyatta yarı gerçek yarı hayali olan sözlü ve yazılı anlatımlardır. Olayları olağanüstü imgelerle açıklamaya çalışan edebi mahiyetleri yüksek olan hikâyelerdir.
Değerli okurlar; efsane kelimesi içinde füsun, büyü, sihir çağrışımlarını da barındıran farsça bir kelimedir. Edebiyatta yarı gerçek yarı hayali olan sözlü ve yazılı anlatımlardır. Olayları olağanüstü imgelerle açıklamaya çalışan edebi mahiyetleri yüksek olan hikâyelerdir. Ait oldukları yörelerin kişilerini, dağlarını, hayvanlarını, sularını, türbelerini, mağaralarını, hastalıklarını ve bu hastalıkların çarelerini doğaüstü güçlerin etkisini de katarak anlatırlar. Kendini oluşturan toplumların inançlarını, yaşam alışkanlıklarını ve kültürlerini yansıtırlar.
Efsaneler nesir yazılardır. Dilleri sade ve anlaşılırdır. Halkın hayal dünyasında doğarlar. Halk arasında dilden dile anlatılırlar. Yaşayan nesle, geçmiş nesillerin inanç ve kültür dünyalarını aktarırlar. Yeni neslin hayal ve inanç dünyalarını zenginleştirirler. Aynı konulu efsaneler zamanla ufak tefek değişiklilere uğrayabilirler. Her bir anlatıcı hayal dünyasından bir şeyler katarak efsaneleri zenginleştirebilir. Ancak her halükarda anlatan ve dinleyenler tarafından gerçekmiş gibi inanılarak anlatılır ve dinlenirler. İnsanlar hakkında anlatılan efsaneler genellikle yaşadığı dönemde şöhret kazanmış şahıslar üzerinde cereyan eder.
Efsaneler hep eski tarihlerde oluşturulan hikâyeler olmazlar. Yeni dönemde de yeni efsaneler oluşturulup anlatılabilir. Bir milleti veya yöreyi tanımak için o milletin veya yörenin efsanelerini de mutlaka okumak veya dinlemek gerektiğine inanıyorum. Bizim yöremizin efsane dağarcığının çok zengin olduğunu da belirtmek isterim.
Kitaptan Şahbağı mahallemiz ile ilgili anlatılan bir efsaneyi siz okuyucularla paylaşmayı uygun buluyorum. Efsane şöyle: ”İran Şahı Şah Abbas Van Kalesini almak üzere sefere çıkar. Ordusuyla Van’a gelir. Karargâhını Van Kalesinin 8-10 kilometre kuzeydoğusunda yer alan bir alana kurar. Kaleyi kuşatır ancak bir türlü teslim alamaz. Kaleden çıkamayan Van halkı yiyecek sıkıntısı çekmeye başlar. Van’ın yaşlıları Van Valisine müracaat ederek bu durumdan duydukları kaygılarını vali ile paylaşırlar. Vali Van’ın yaşlılarına sabır telkin eder.
