Lefter'in En Uzak Senesi

Bir Zamanlar Afrika'da

Lefter her şeye rağmen, sezon bittikten sonra Fenerbahçe forması ile jübilesini yaptı ve sahneden bir kez daha çekildi. Artık teknik direktörlüğe başlayacaktı ve bu aşamada çok ilginç bir karar daha verdi. Lefter; şöhretini, saygınlığını ve evini bir kez daha bırakıp bu sefer de dünyanın öbür ucuna, Güney Afrika’ya gitti.

Aslında ilk başlarda, Lefter’in kafasında Güney Afrika fikri dolaşmıyordu. Ama Türkiye ve Yunanistan arasındaki sorunlar da giderek alevleniyordu. Egaleo’daki ilk günlerini geçirdiği esnada Kıbrıs’ta Kanlı Noel yaşanmıştı ki bu Lefter’in Yunanistan’da kalmak istememesinin nedenlerinden biriydi. Türkiye’deki kısa tatili esnasındaki ilk ciddi teklif Güney Afrika’dan geldi. İkinci Dünya Savaşı öncesinde Kıbrıs’tan Afrika’ya göçen ve Afrika’da zengin olan Rum Nicolau, kendisini başkanı olduğu East Rand United’a çağırdı.

Lefter, ilk planlara göre oyuncu-antrenör olarak görev yapacaktı. Bir buçuk yıllık sözleşme imzaladı, sözleşme bittikten sonra Londra’da eğitim görmeyi planlıyordu.

İstanbul’daki jubile maçı ise Lefter için işleri zorlaştırmıştı. O maç yüzünden, Lefter’in Güney Afrika’ya gidişi ertelenmişti. İdareciler, ondan haber alamadıkları için başka bir antrenörü göreve getirdi. Lefter Afrika’ya ayak bastığında antrenör pozisyonunda boşluk kalmamıştı. Ama bir buçuk yıllık sözleşmesi de cepte durmaktaydı. East Rand Kulübü, Lefter’den futbolcu olarak faydalanmak istedi. Lefter’in planları şaştı, bunu da Türkiye’ye “Biz hoca olduk diye sevinirken, 40 yaşından sonra burada da hocadan kurtulamadık. Bu yaştan sonra yine topun peşine düştük” cümlesiyle bildirdi.

Kıtaya ayak basışın 10. gününde Milliyet'e yazdığı mektupta gurbette olma duygusu yoğun şekilde hissediliyordu. Johannesburg’u İstanbul’a benzetiyor, Fenerbahçe’yi anıyor, Ada’dan bahsediyor, en sonunda da “Memleket hasreti çok zor, hele insan böyle bilmediği yerde yapayalnız olunca… Ben burada ekmek paramın derdine düştüm” diyordu.

Topun peşine düşmek en iyi bildiği iş olsa da Afrika’da tanınan biri değildi Lefter. Onu denemek istediler. Bir ülkenin gözbebeği olan, Avrupa sahalarını titreten Lefter’e, Afrika’da sıradan bir futbolcu gibi davrandılar. O dönem, yeniden Türkiye’ye dönmesi mevzubahis oldu. Feriköy Kulübü onu çağırdı ama Lefter şansını biraz daha denemek istedi. Yine de işi zordu; “Ben buraya Feriköylü İsmet’i (Yurtsü) de getirecektim. Biraz beklesin, şimdi kendimi satmakla meşgulüm” diyordu.

Yeteneğinden pek bir şey kaybetmeyen Lefter, kendini satmakta zorlanmadı. Sahaya çıkmasının ardından şehrin en ünlü isimlerinden biri oldu. Fakat bu sefer iklimle sorun yaşadı. Afrika soğuğu Lefter’in canını sıkmıştı. Evet, soğuk!

1964 yazı Lefter için zor geçti ki o dönem aslında Güney Afrika’da kıştı. Ülkenin son 50 yıldaki en soğuk kışı Lefter’e denk gelmişti. Hatta bir sabah uyandığında kar bile görmüştü. “Bana ‘Afrika’ya gitme orada sıcaktan ölürsün’ dediler, halbuki soğuktan donup öleceğim. Atina’da denize giriyordum, Afrika’da kar topu oynuyoruz” diyordu. Akdeniz’in iklimi bile burnunda tütüyordu.

Lefter zorlandı zorlanmasına ama kilometrelerce uzakta savaşan iki ulusu birleştirmeyi de başardı. Güney Afrika’nın çeşitli şehirlerinde yaşayan Türk ve Rumlar, Lefter’in maçlarını izlemek için stadyuma akın ediyordu. Ama bu sefer de başka bir dert kapısını çaldı Lefter’in, aslanlar! Bir gezi sırasında sekiz aslanın saldırısına uğrayan Lefter, bir buçuk gün boyunca arabasında mahsur kaldı. En sonunda İngilizler tarafından kurtarılsa da kararı kesindi; Türkiye’ye dönecekti. Bir buçuk yıllık planlar, bir buçuk ay sonunda iptal oldu. 20 yıl boyunca çalımlarıyla futbol sahasına hükmeden Lefter, Afrika günlerini “Hayatımın en büyük çalımını orada yedim” diyerek anlatıyordu.

Yeniden Yunanistan

Lefter geri döndü. Feriköy’ün teklifi açıkta durmasına rağmen, yine sürpriz bir karar verdi. Afrika dönüşünde dümeni tekrar Yunanistan’a çevirdi. İstanbul’dan göç eden Rumların kurduğu AEK, Lefter’i renklerine bağladı. Lefter oradaki tek İstanbullu futbolcu da değildi; daha önce Beykoz’da oynayan Aleko Yordan ve Beşiktaş’tan gelen Aleko Sofyanidis, takım arkadaşlarıydı. Lefter, AEK formasıyla ilk maçında Proodeftiki takımına rakip oldu. Karşılaşma 1-1 sona erdi. Lefter maçın başında yuhalandı ama 90 dakika içinde gösterdiği performansın ardından alkışlandı. Heraklis maçında ise bir golün pasını verdi. Afrika günlerinden sonra kendini bulmuştu. Öyle ki 40 yaşını devirmesine rağmen iki yıl daha futbol oynamak istediğini açıkladı. Fakat işler beklediği gibi gitmedi.

Takım içinde sıkıntılar vardı. Taraftarların ona gösterdiği ilgi, takımın yıldızları tarafından kıskanılmıştı. Üçüncü maçında bir duran top yüzünden takım arkadaşı Kostas Nestoridis ile tartışma yaşadı. Taraftarların ‘Lefter’ tezahüratları sonrasında, Nestoridis taraftarlarla atışmıştı. Devam eden günlerde çekişme idman sahasına taşındı. Yedek takıma karşı adeta şov yapan Lefter’i, Stasinopoulos sertlikle yıldırmak istedi. Lefter bu duruma tepki gösterdi, karşılığında ise küfür yedi. Ancak küfrün altında kalmadı ve takım arkadaşına kafa attı. Daha sonrasında birkaç oyuncu Lefter’i tutarak Stasinopoulos’un intikam yumruğuna olanak sağladı. Bu olayın ardından Lefter de 1965’in ilk günlerinde tekrar Yunanistan’dan ayrıldı ve ülkesine döndü.

Son

Lefter, Türk futbol tarihinin ilk büyük yıldızıydı. Muhteşem bir sevgi görmüştü. Fakat ömrünün son dönemini gözlerden uzak geçirmiş, ne futbol alanında ne de popüler kültürde kendini göstermişti. 90’ların ortasındaki Fanatik gazetesi reklamı ise onu yeniden göz önüne çıkarmıştı. 40 saniyelik reklam Lefter’in modern çağdaki yerini çok gerçekçi betimlemişti; gençlerin tanımadığı, oturduğu yerde gizlenen ama topu herkesten daha iyi oynayan bir adam…

Lefter’in hayatı çok fazla kitap olmadı, belgeselleri kısıtlı sayıda kaldı ve birçok sırla birlikte hayata gözlerini yumdu. Yunanistan’dan Güney Afrika’ya uzanan o bir sene ise o sırların en derine ulaştığı aralıktı. Lefter’in ailesinden uzak kaldığı, kendi hayatının tam ortasında yeni yol planları açmaya çalıştığı ve arayışta olduğu o dönem, Türkiye tarihinin de kırılma anlarındandı. Lefter her anlamda arada kalmış fakat bunu belli etmemişti.

Belki de onun hayatının sırlarını ortaya çıkarabilmek, Türkiye’nin kendi tarihiyle yüzleşmesinden sonra sağlanacak. O gün geldiğinde hangi kuşağın sahnede olacağı ise şu an belirsiz. Kesin olan tek şey ise Lefter’in aramızda olmayacağı ve bu aydınlanmaya maalesef katkıda bulunamayacağı...

Kaynak: Kutay Ersöz Socrates Dergi