Diyanet'in vatansever ilk başkanı Rifat Börekçi
Ümit Kayaçelebi
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluş sürecinde
Millî Mücadele bünyesinde Mustafa Kemal Paşa’ya
bir din bilgini olarak en önemli ve en güçlü desteği
Mehmet Rifat Efendi (Börekçi) verdi.
5 Eylül 1919''da Ankara''nın ileri gelenleri
Padişah Vahdettin''e telgraf çekip hem Kurban Bayramı''nı tebrik etmek,
hem de Ankara Valisi Muhittin Paşa''yı şikâyet etmek istemişlerdi.
Ancak Sadrazam Damat Ferit,
“Padişahla doğrudan doğruya görüşülemeyeceği”
gerekçesiyle telgrafı kabul etmemişti.
Buna çok kızan Müftü Rıfat Efendi ve Ankaralılar,
İstanbul''a çektikleri başka bir telgrafla
“Padişah ve onun hükümetini tanımadıklarını” bildirmişlerdi.
Bu olaydan sonra Rıfat Efendi, bir anlamda padişaha isyan edip
tamamen Kuvayı Milliye saflarına geçmişti.
Ankara Müdaafa-i Hukuk Cemiyeti 29 Ekim 1919’da
Müftü Mehmet Rifat Efendi’nin başkanlığında kuruldu.
Rifat Efendi, vilayete bağlı liva ve kazalarda da cemiyeti teşkilatlandırdı.
Ayrıca Ankara''da bir gönüllü alay kurulmasına öncülük etmişti.
O sırada Milli Mücadele''ye karşı çalışan
Ankara Valisi Muhittin Paşa
28 Ekim 1919''da Kuvayı Milliyecilerce tutuklanıp İstanbul''a gönderilmişti.
İstanbul Hükümeti, onun yerine Ziya Paşa''yı
Ankara''ya vali tayin etmişti.
Ancak Ankara Müftüsü Rıfat Efendi,
bu yeni valiyi bir mektupla tehdit etmişti.
Eskişehir''e kadar gelen Ziya Paşa,
hocanın tehdidi üzerine oradan geriye dönmek zorunda kalmıştı.
Atatürk, Nutuk''ta Ankara Müftüsü Rıfat Efendi''nin
bu direnişinden övgüyle söz eder.
Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Paşa’yı Ankara’ya davet etti.
Mustafa Kemal Paşa Ankara’ya 27 Aralık 1919’da geldi.
Rıfat Efendi, “Hoş geldiniz, safa geldiniz.
Kademler getirdiniz. Memleketimizi aydınlattınız.
Canla başla sizinle beraberiz” diyerek Atatürk''ü karşılamıştı.
Ağır bir yokluğun olduğu o günlerde Mustafa Kemal Paşa ve
arkadaşlarının Ankara’ya gelişlerinin ilk haftasında önderliğini
Müftü Mehmet Rifat Efendi’nin yaptığı bağış toplama faaliyetlerinin sonucunda
Ankaralılar 46500 Lira toplayıp Heyet’e teslim etti.
Ayrıca, Rifat Efendi kendisi ve eşi için cenaze ve defin
masraflarını karşılamak üzere muhafaza ettiği
1000 Lira’yı Mazhar Müfid’e (Kansu) teslim etti.
Kansu hatıralarında daha sonra bu olayı kaleme almış,
o görüşmeyi tüm detaylarıyla anlatmıştır.
Kansu ayrıca Milli Mücadele için yola çıkan
Gazi Paşa ve arkadaşları hakkındaki idam fermanına
Börekçi’nin karşı bir fetva yazdığını da şu cümlelerle anlatıyor:
"Müftü Efendi’yi Mustafa Kemal Paşa çok severdi.
İstanbul’un “huruç alessultan” (Padişah’a isyan) fetvasıyla
idamımıza hüküm verdiği zaman bunu cerh ve reddeden bir fetvayı
Müftü Efendi topladığı ulema ile müzakere ederek vermişti.
Paşa da, Rifat Efendi’ye Diyanet İşleri Reisi iken
her hafta yaver gönderir, bir arzusu olup olmadığını sordururdu.
Resmî otomobili yok iken bir otomobil tahsis ettirmişti."
Mehmet Rifat Efendi’nin Millî Mücadeledeki asıl anılması ve
Milletçe minnet ile yad edilmesi gereken hizmeti,
Millî Mücadelenin doğru ve bu mücadeleye katılmanın
her Türk üzerinde bir borç olduğu yönündeki fetvasıdır.
Devam edecek
Kaynak: Yeniçağ - Erdem Avşar
