Yörükoğlu: Engelliler ciddi sorunlar yaşıyor

Yörükoğlu, engelli haklarına ilişkin farkındalığın artırılması, sorunların görünür kılınması ve kamusal politikalarda engelli bireylerin etkin rol alması gerektiğini belirterek, “3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde çözülemeyen sorunlarımızı konuşuyoruz. Engelliler haftasında veya buna benzer farkındalık günleri insan hakları temelinde sorunların tartışıldığı ve çözüm önerilerinin konuşulması gereken günlerdir. Kentteki çarpık yapılaşma ve sürekli genişleyen inşaat alanları nedeniyle engelli bireyler adeta yok sayılıyor; görme engelliler için yapılan kılavuz zeminlere araçlar park ediliyor, moloz yığınları ise geçiş güzergâhlarını kapatarak erişimi daha da zorlaştırıyor. BM Engelli Hakları Sözleşmesi, engelli bireyleri birer ‘hak öznesi’ olarak tanımlar ve tüm çalışmaların engellilerin erişimine uygun şekilde düzenlenmesini zorunlu kılar. Bu nedenle Türkiye’nin imzacısı olduğu sözleşmenin hükümleri eksiksiz uygulanmalıdır. Kentte insan hakları temelli çalışan sivil toplum kuruluşlarının sayısının azlığı, engellilerin hâlâ yardıma muhtaç bireyler olarak gösterilmesine yol açmaktadır. Kentte erişilebilir spor komplekslerinin bulunmaması engelli bireylerin kendilerini ifade edebilecekleri alanların ciddi biçimde yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır. Azalan fonlar, sivil alanın daralmasına ve engellilerle ilgili çalışma yürüten kuruluşların faaliyet gösteremez hâle gelmesine neden olmuştur. Bu kurumların sayısı giderek azalırken, özellikle engelli bireylere sahip ailelerin ve bakım veren kadınların eğitilmesi büyük önem taşımaktadır. Ailelerin haklardan haberdar olması ve hak arama mekanizmalarını etkin biçimde kullanmayı öğrenmesi, engelli bireylerin yaşam kalitesini doğrudan etkileyecek bir adımdır” ifadelerine yer verdi.
Yörükoğlu, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde engelli derneklerinin katılımıyla engelli haklarının, erişilebilirlik sorunlarının ve çözüm önerilerinin ele alınacağı bir toplantı düzenleneceğini belirterek, bu buluşmanın toplumsal farkındalık açısından önemli olduğunu ifade etti.

Kentte 18 bine yakın engelli bireyin bulunduğunu dile getiren Yörükoğlu, işsizliğin bu kesim için hâlen en ağır sorun olarak öne çıktığını, ekonomik yetersizlik ile istihdam alanlarının sınırlı olmasının sosyal hayata katılımı ciddi biçimde kısıtladığını belirterek, “Kentte yaşayan yaklaşık 18 bin engellinin büyük bölümü işsiz. Engelliler üretime katılmak ve toplumla bütünleşmek istiyor. Buna rağmen gerek kamu kurumlarında gerekse özel sektörde engelli istihdam kotaları doldurulmuyor. Birçok engelli birey geçimini engelli maaşı ya da bakım maaşıyla sağlamak zorunda kalıyor. Bu durum ise onları muhtaç konumda gösteren yanlış bir yaklaşımın devam etmesine yol açıyor” dedi.

Yörükoğlu, engellilerin birer “hak öznesi” olduğunu hatırlatarak toplumun engelli bireylere sosyal yardım talep eden insanlar olarak değil, haklarını talep eden yurttaşlar olarak yaklaşması gerektiğini vurguladı.

“3 Aralık bir kutlama değil, bilinçlenme günüdür”

Etkinliklerin çoğu zaman amaç dışına çıktığını dile getiren Yörükoğlu, Dünya Engelliler Günü’nün öneminin doğru anlaşılması gerektiğini belirterek, “3 Aralık Engelliler Günü, kutlama ya da eğlence günü değildir. Bu gün, engelli bireylerin var olan haklarının anlatıldığı, farkındalığın ve bilincin artırıldığı, sorunların kamuoyuyla paylaşıldığı gündür. Engellilerin gerçek ihtiyaçlarını konuşmadan yapılan kutlamalar, sorunun görünmez olmasına neden oluyor” dedi.

Medikal malzeme sorunu derinleşiyor

Engelli bireylerin sağlık ve medikal ekipmanlara erişimde zorlandığını dile getiren Yörükoğlu, işitme cihazı ve koklear implant kullananların bu konuda ciddi mağduriyet yaşadığını belirterek, “İşitme engelli çocukların işitme cihazlarına ulaşması neredeyse imkânsız hâle geldi. Medikal cihazlardaki ara fiyat farkı çok yüksek. SGK ödemeleri ise bu farkın küçük bir kısmını karşılıyor. Bu nedenle birçok çocuk işitme cihazı kullanamıyor. Koklear implant (biyonik kulak) kullanan çocuklar ise daha büyük zorluklarla karşılaşıyor. Cihazlara ait aparatlar çok pahalı, sık bozulabiliyor, kırılabiliyor veya kaybolabiliyor. Özellikle kullanıcı çocuklar olduğunda bu risk daha da artıyor. Aileler bu maliyetlerin altından kalkamıyor” ifadelerine yer verdi.

Yörükoğlu, bu alanda devlet desteğinin artırılması ve gerekli düzenlemelerin ivedilikle yapılması gerektiğini belirtti.

“Siyasette ve yerel yönetimlerde engelli temsili yok”

Engellilerin karar alma mekanizmalarında yer almamasının sorunların büyümesine yol açtığını ifade eden Yörükoğlu, “Engelliler siyasette ve yerel yönetimlerde yok sayılıyor. Kendileri için alınan kararlara dahil edilmiyorlar. Temsil edilmedikleri sürece sorunların çözümü de gecikiyor. Engelli bireylerin karar süreçlerine katılımı bir zorunluluktur” dedi.

Yörükoğlu ayrıca işaret dili, braille ve kolay okunabilir metinler gibi erişilebilir bilgilendirme yöntemlerinin kamusal alanda hâlâ yeterince kullanılmadığını dile getirdi.

Spor ve sosyal aktivitelere erişim sınırlı

Engelli bireylerin sosyal hayata katılımının yalnızca iş ve eğitimle sınırlı olmadığını belirten Yörükoğlu, kentte engellilerin spor yapabileceği alanların yok denecek kadar az olduğunu ifade ederek, “Engelli bireylerin spor yapabileceği, yeteneklerini görünür kılabileceği, kendilerini ifade edebileceği alanlar yok denecek kadar az. Spor; rehabilitasyonun çok önemli bir parçasıdır. Aynı zamanda özgüven kazandırır, sosyalleşmeyi sağlar. Bu imkânların olmayışı engellilerin hayata katılımını daha da zorlaştırıyor” ifadelerine yer verdi.

Ailelerin eğitilmesi şart

Engelli bireylerin hayatında ailelerin büyük rol aldığını hatırlatan Yörükoğlu, ailelerin haklar ve destek mekanizmaları konusunda bilgi sahibi olmamasının birçok problemin temelinde yer aldığını belirterek, “Ailelere yönelik eğitimler artırılmalıdır. Engelli haklarını bilmeyen aileler hem kendileri hem de çocukları için hak arama mekanizmalarını kullanamıyor. Bu da mağduriyeti büyütüyor” dedi.

“Sorunlar acilen çözülmeli”

Filiz Yörükoğlu, “Engellilerin sorunları acilen çözümlenmeli. Her bireyin eşit haklara sahip olduğu bir toplumda engelli bireylerin bu kadar çok engelle karşılaşması kabul edilemez. Bizler engelli bireyler için değil, engelli bireylerle birlikte çözüm üretmek istiyoruz. 3 Aralık bunun için bir hatırlatma günüdür” ifadeleriyle sözlerini tamamladı.

3 Aralık Dünya Engelliler Günü kapsamında yapılan açıklamalar, engelli bireylerin eğitimden istihdama, sağlık hizmetlerinden sosyal yaşama kadar birçok alanda desteklenmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor. Kentteki engelli dernekleri, tüm sorunların kurumlara detaylı şekilde iletilerek çözüm sürecinin hızlanmasını hedefliyor.