Başkan adaylarının dikkatine
İkram Kali
Hep yazıyoruz söylüyoruz.
1915 Rus işgali ve Ermeni çetelerinin isyanı sırasında kentin yakılıp yıkılması Van'ı ve Vanlıları yaşamdan, kültürden, eğitimden, ekonomiden kopararak çok geri bıraktı. Bunları kin, nefret, düşmanlık duygularıyla söylemedik söylemiyoruz. Tarihi gerçeği hatırlatıyoruz.
Keşke 1915 yaşanmasaydı.
Türk, Kürt, Ermeni, Çerkez, Arap ve diğer etnik gruplara mensup insanlar bu topraklarda kardeşçe birlikte yaşamaya devam etseydi. Emperyalist güçlerin teşvik, tahrik ve destekleriyle ham hayaller uğruna isyan eden Ermeni çetelerinin yaşananlarda sorumluluğu çok büyüktür. Çeteler hem masum Ermenilerin geleceklerini hem de Müslümanların geleceğini mahvettiler. Sonuçta insan kayıplarının yanında Van mimari dokusunu, kent kimliğini, demografik ve sosyal yapısını kaybetti Yakılıp yıkılarak yok olan kadim kentimizden geriye harabeye dönen Şehitvan kaldı.
Konumuz Van tarihi değil.
Ancak Van ile ilgili ne yazarsanız yazın, ne söylerseniz söyleyin Vanlı iseniz söze 1915 ile başlamak zorunda kalıyorsunuz. Zira 1915 Van'ın miladıdır, kırılma noktasıdır. Bu arada bir de hatırlatma yapalım. Başkan adayları zaman ayırıp Van'ın tarihi ve kültürüyle ilgili derslerine çalışırlarsa fena olmaz. Zira kenti yönetmek için önce iyi tanımak gerekir.
31 Mart 2019 Pazar günü yerel seçimler yapılacak.
Seçmenler kente ve topluma hizmet yapacaklarına inandıkları belediye başkanları, meclis üyeleri ve muhtarlara kentimizi oylarıyla teslim edecekler. Vanlılar seçilecek belediye başkanlarından heyecan yaratacak yepyeni belediyecilik vizyonu ortaya koymalarını bekliyor. Bir asır önce kaybedilen değerlerimiz geri getirilemez ama yerine benzer eserler bırakabilir.
Örneğin…
Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Kalkınma İdaresince finanse edilen Büyükşehir Belediyesi tarafından kentimize yeniden kazandırılan peynirciler çarşısı farklı bir görünüm kazandı. Van Belediye Başkanı merhum Şaban Boysan tarafından 1934 yılında yapılan, uzun yıllar Kapalı Sebze Hali olarak hizmet veren daha sonraki yıllarda Peynirciler Çarsı olarak kullanılan tarihi çarşıda başlatılan restorasyon tamamlandı. Açılışa hazırlanan çarşıyı gezen ziyaretçiler memnuniyetlerini, beğenilerini ifade ediyorlar. Bazı Vanlılar beğendikleri tarihi mekânın " Kuyumcular Çarşısı" olabileceğini dahi söylüyor.
Mülkiyeti Büyükşehir Belediyesi'ne ait olan Peynirciler Çarşısı ana çarşı, güney ve kuzey çarşı olmak üzere 3 kısımdan oluşuyor. Ana çarşıda 35 adet 12-16 metrekarelik dükkân yer alıyor.Kuzey çarşıda (Cacıkçılar olarak adlandırılan bağımsız kısım) 10-14 metrakarelik 12 adet dükkan bulunuyor. Güney çarşıda ise (Geçmişte depo olarak kullanılan) daha önce atıl durumda olan 10-14 metrakerlik 9 adet dükkân var. Bunların tamamı ahşap ağırlıklı malzemeyle aslına uygun restore edilerek sıcak bir görünüm kazandı.
Seçilecek belediye başkanlarına bugünden çağrıda bulunuyoruz.
Göreve geldiğinizde belediyeye, kente, esnafa hayrı olmayan beton yığını iş yeri, pasaj sakın yapmayın. Van halkı kirası toplanamayan ancak bakım onarım masrafları belediyenin yani halkın vergileriyle oluşan kaynaktan karşılanan yapılar istemiyor.
Vanlılar, yöremizin mimarisini yansıtan, bedesten, Peynirciler Çarşısı benzeri özelliği olan tarihi iş yerleri yapmanızı bekliyor. Bu düşünceyle turistik eşya, halı kilim, gümüş, yöresel ürünler satılan çarşılar kentimizin farklı noktalarında rahatlıkla inşa edilebilir.
Bu projeleri bekleyen yerler hazır.
Mesela Rus Pazarı…
Mısır Çarşısı mimarisiyle turizme, ticarete ve mülkiyet sahibi esnaflara Edremit taşı kullanılarak görkemli bir bedesten kazandırılabilir. 2011 yılında İller Bankası'nın kentsel dönüşüm kapsamında Rus Pazarı'nın Van Bedesteni veya Van Tarihi Çarşısı olarak değerlendirilmesi amacıyla çalışma yaptığını yakından biliyorum.
Yerli ve yabancı turistler beton yığını post modern AVM'lere, pasajlara ilgi göstermiyor. Kentimize gelen yerli ve yabancı turistler tarihi mekânlara, kentin tarihini kültürünü yansıtan eserlere ve ürünlere ilgi gösteriyor.
Mardin'e yılın 12 ayı yerli ve yabancı turist gelmesinin ve otellerin yıl boyu dolu olmasının en büyük nedeni budur. Farklı etnik grupların birlikte yaşadığı Mardin, tesis edilen huzur ve güvenin etkisiyle birlikte kısa sürede ziyaretçilerin gözdesi haline geldi. Üç yıl önce 113 bin turistin konakladığı Mardin 2018'in 11 ayında 600 bin turisti ağırlamış. Kent dokusuyla uyumlu mimariye sahip mekanların sayısının arttığı Gaziantep, Diyarbakır, Şanlıurfa'da da durum böyledir.
Tarihle başladık, tarihi mimariyle noktaladık.
Özetlersek.
31 Mart akşamı seçilerek sorumluluk alacak belediye başkanları ve meclis üyeleri belediye kaynaklarını betonlaşmaya, saçma sapan projelere, yandaşlara, ranta akıtmayı sakın akıllarından geçirmesin. Kentimize değer katacak eserler bekleyen Van halkının gözü üzerinizdedir. Benden söylemesi.
