Tek sorun taziye yemeği mi?
İkram Kali
Bir süre önce Gevaş İlçe Müftülüğü tarafından organize edilen Kaymakam İshak Çınar başkanlığında Merkez Camiinde düzenlenen İlçe Müftüsü Şehmuz Bayler, kanaat önderleri, mahalle muhtarları ve imamların katıldığı toplantıda 'taziye yemeği' geleneğinin kaldırılması kararlaştırıldı.
Kaymakam İshak Çınar, taziye yemeklerinin bölgede kanayan bir yara haline geldiğine dikkat çekerek, "İnsanların acısının yanında bir de böyle bir maliyetin ortaya çıkması büyük sıkıntılara neden oluyordu. Bu sıkıntı nedeniyle kaymakamlığımıza da çok yoğun bir şekilde talepler gelmeye başladı. Bir hafta önce bile bizlere ‘Annem vefat etti veya babam vefat etti, ama onun maliyetinin altından kalkamıyorum. Bu konuda bize desteğinizi bekliyoruz’ diye çok talep oldu. Yardımcı olmaya çalışıyoruz. Lakin taşıma suyla değirmen dönmüyor. Uzun süreli bir sorun haline geldiğini gördük. Bundan dolayı bizlerde muhtarlarımızla, imamlarımızla ve kanaat önderlerimizle bir araya gelme düşüncesi hasıl oldu. Bu münasebetle bir araya geldik ve onların görüşlerine başvurduk" dedi.
Taziye yemeklerinin taziye kültürünün önüne geçmeye başladığını belirten Çınar, "Maliyetler artınca, sosyal bir sorun olmaya başladı. Bundan dolayı aileler gerçek manada acıyı unutup, bir de böyle bir borcun peşine düşüyor… Biz tamamen yemeği kaldıralım demiyoruz. Çünkü kültürümüzde de mutlaka bir misafirimize ikramımız olacaktır. Bunun da biz adını taziye çorbası dediğimiz, yani varlıklı olan da dar gelirli olan vatandaşımız da çorba vererek bu sorunu hafifletmiş olacaktır" ifadelerini kullandı.
Gevaş’taki gelişmeden birkaç gün sonra Diyarbakır Hani Kaymakamı Turan Soğukoluk, vatandaşlarla yaptıkları görüşmeler sonucu taziye yemeği geleneğine son verilmesi kararı aldıklarını söyledi. Kararların ne kadar uygulanabilir olduğunu göreceğiz.
Geçtiğimiz yıl Bingöl İl Müftülüğünce, kentin önde gelen imamları ve kanaat önderleri, taziye yemeklerinin kaldırılması yönünde bir çalışma başlatmıştı. Gevaş ve Hani’deki gibi birçok kesim, sürdürülen bu geleneğin günümüz şartlarında taziye sahiplerine yük olduğunu, taziye sahiplerinin kredi çektiği, borçlandığı için zor durumda kaldığını belirterek, yemek verilme işleminin kaldırılmasını talep etmişti. Ancak geleneğin sürdürülmesi gerektiğini belirten kesimlerden dolayı sonuç alınmamıştı.
Taziye yemeği karın doyurmak için kurulan sofra değildir. Bu geleneğin yüzlerce yıllık geçmişi var. Taziye yemeği; ihtiyaçtan, acıları paylaşmaktan doğmuştur. Özünde acıları paylaşma, yardımlaşma, zor günlerde birlikte olma anlayışı bulunmaktadır.
Kaldı ki taziye yemeği kültürü icat edilmemiştir ki kaldırılsın. Kültür ve gelenek zaman süzgecinden geçerek karşılık bulan yaşam biçimidir. Yaşadığımız coğrafya, koşullar toplumu, toplumda kültürü şekillendirir. Tıpkı taziyelerde sigara ikram edilmemesi, içilmemesi gibi. Oysa eskiden taziyelerde çayın yanı sıra sigara da ikram edilirdi.
Taziye yemeği güzel bir gelenektir.
Kent merkezinde ayrı, ilçelerde ayrı, kırsal da ayrı özellik taşır. Taziye yemeği; yakınını kaybeden aile fertlerinin/cenaze sahiplerinin 3 gün boyunca acısını yaşarken, yasını tutarken yemekle içmekle uğraşmamasını taziyeye gelen insanların aç dönememesini ve kurulan sofrada bir arada olmayı amaçlar.
Van’da taziyeler 3 gündür…
Taziye Van’ın en köklü ve yaşayan kültürel zenginliklerinden biridir. Güzel kültürümüz çok uzun yıllar yaşayacak, taziye yemeği de devam edecek. Taziye yemeğinin kaldırılması toplumda ayrıştırmalara yol açarak kırılmalara, farklı sorunlara neden olabilir.
Aileme, yakınlarıma ve dostlarıma buradan bir vasiyette bulunayım; Hayattan göçüp gittiğimde mümkünse anamın babamın ailemizin olduğu Akköprü Mezarlığı’na gömün. Taziye ve taziye yemeği geleneği de aynen devam ettirilsin. Üç gün boyunca kendi helal kazancımdan taziyeye gelecek tüm yakınlarımıza, dostlarımıza, tanıdıklarımıza taziye yemeği verilsin.
Sosyal dayanışma yardımlaşma kültürü olan taziye yemeğini kaldırmak isteyenler toplum gerçekleriyle hareket etmemektedirler. Bizim toplumumuzda yıkmak, yok etmek kaldırmak kolaycılığı var maalesef. Bir geleneğin eksiklerini gidermek varken “kaldıralım” demek toplumu bir arada tutan geleneklerimizin temel taşlarından birini yerinden sökmektir.
Ne yapılabilir?
Batı illerimizin birçoğunda olduğu gibi özellikle ilçe ve köy/ mahallelerde isteyen cenaze sahipleri için taziye yemeklerine belediyeler yardımcı olabilir. Taziye yemeği imece usulüyle verilebilir. Taziye yemekleri, düğün ve diğer günler için bazı ailelerin yaptıkları gibi aile ve mahalle ölçeğinde kooperatif kurulabilir. Yardımlaşma sandığı oluşturulabilir.
Taziye yemeği geleneğinin kaldırılmasına karar verenler…
Keşke bundan önce…
Yöremizin esas kanayan yarası olan paralı düğünleri kaldırma kararı alsaydı.
İnsanların hayatına, geleceğine mal olan tefeciliğe karşı güçlü kararlılık ortaya koysaydı.
Toplumun cinnet geçirmesine yol açan, vicdanları yaralayan çocuklara yönelik taciz ve cinsel saldırılara karşı ortak hareket etme kararı alsaydı.
Kamuya ait olan hastane, okul, trafo, sokak lambası, sağlık ocağı, araç ve gereçlere zarar verilmesine karşı ortak tepki gösterseydi.
Küçük yaşta kız çocuklarının evlendirilmelerine karşı çıkıldığını açıklasaydı.
Van Gölü başta olmak üzere çevrenin kirletilmemesi için topluma uyarıda bulunsaydı.
Herkesin bir birine saygılı olması çağrısında bulunsaydı.
Hırsızlığa, yolsuzluğa, haksızlığa, adaletsizliğe, düzensizliğe izin verilmeyeceği yönünde görüş açıklasaydı.
Toplumumuzun kanayan yarası taziye yemeği değil. Toplumumuzun daha önlemli sorunları var. Olur, olmaz her şeye para bulanlar taziye yemeğine mi para bulamıyor? Kültürümüzün, geleceklerimizin yok edilmesine izin vermeyin.
