Cem Öksözoğlu

Van ve civarı deprem tarihi üzerine…

Cem Öksözoğlu

Van şehri bulunduğu konum itibariyle tektonik depremlerin yoğun olarak görüldüğü bir bölgedir. Tarih boyunca irili ufaklı binlerce depremin merkezi olan bölge yakın dönemde tarihinin en yıkıcı depremlerinden birine sahne olmuştur. Bu yazımızda Van ve civarında olan depremlerle ilgili kısa bir tarihi bilgi vermeye çalışacağız.

Deprem bilimciler tarihi olarak depremleri 2 döneme ayırmaktadırlar.

1) M.S. 11-1900 yılları arasında (tarihsel dönemde) deprem etkinliği

2) M.S. 1900-? Arasında (aletsel dönemde) deprem etkinliği

Van deprem yöresi ile ilgili tarihsel döneme ait ancak 40 deprem kaydı elde edilebilmiştir. Bu depremlerin büyük bir kısmı Van, Erzurum Muş ve Bitlis-Adilcevaz civarında toplanma göstermiştir. Bu az sayıdaki tarihsel deprem kayıtlarına göre, bu dönemde 14 şiddetli deprem meydana gelmiştir. Bu dönemde meydana gelmiş olan büyük depremler 9 şiddetindeki 1111 Van depremi ile 9,5 şiddetindeki 1852 Erzurum depremidir.

Depremlerin zaman içinde yoğunlaştığı dönemler hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılan frekans analizlerine göre en fazla kayıt, istasyon sayılarındaki artışa bağlı olarak 1850-1900 yılları arasındadır (24 deprem).Zaten M.S 11 ile M.S 1900 yılları arasında 4 ve üzeri ölçülebilen deprem adedi 40'tır.Görüldüğü üzere bu süre zarfında depremlerin 1850 yılından itibaren artmaya başladığıdır.

1900 yılından 2011 yılına  kadar  Van yöresinde 4 ve üzerinde şiddetle 504 deprem meydana gelmiştir.Bu 504 depremin yüzde 12'si 1900-1950 arasında ölçülmüşken,yüzde 88'i 1950 ve sonrasında ölçülmüştür.Ölçülebilen 504 depremin 19 tanesi 5.5 ile 7 arasındaki şiddette depremlerdir. 7 tane depremin şiddeti ise 7 ve üzeridir.

Ölümle sonuçlanan başlıca depremler 29 Nisan 1903 Malazgirt-Muş (6.7; 600 ölüm), 10 Eylül 1941 Erciş-Van (5.9; 192 ölüm), 31 Mayıs 1946 Varto-Muş (5.9; 839 ölüm), 17 Ağustos 1949 Karlıova-Bingöl (6.7; 450 ölüm), 19 Ağustos 1966 Varto-Muş (6.9; 2396 ölüm), 22 Mayıs 1971 Bingöl (6.8; 878 ölüm), 06 Eylül 24 Kasım 1976 Muradiye-Van (7.5; 3840 ölüm), 30 Ekim 1983 Erzurum-Kars (6.9; 1155 ölüm) 23 Ekim 2011 Van (7.2; 604 ölüm) ve 09.11.2011 Van-Edremit (5.7; 40 ölüm) depremleridir.

Sonuç olarak, 37.50º-40.00ºkuzey enlemleri ile 41.00º45.00º doğu boylamları arasında kalan Van deprem yöresi, tektonik bakımdan oldukça aktif bir özellik ve yüksek risk taşımaktadır. Tarihsel süreç içerisinde büyük çapta sayılabilecek 544 deprem tespit edilebilmiştir. Depremlerin gelecek zamanlarda da olacağı şüphesizdir. İnsanoğlu bu doğa olayı için gerekli tedbirlerini alarak her türlü hasarı minimum seviyeye indirebilecektir.

Hiç şüphesiz ki deprem öldürmez bina öldürür.

İyi Okumalar, Kalınız Sağlıcakla!

Yazarın Diğer Yazıları