Van'da Hıdırellez coşkusu
Van'da Hıdırellez coşkusu, yüzyıllardır süregelen geleneklerle 6 Mayıs'ta Van Kalesi, Akköprü Çayı, Edremit, İskele ve Şamranaltı kanalı çevresinde çeşitli etkinliklerle kutlanacak. Hızır ve İlyas peygamberlerin buluşup dilekleri gerçekleştirdiğine inanılan bu özel gün, Vanlılar için umut ve bereketin simgesi haline gelmiş durumda.
Her yıl 6 Mayıs'ta, özellikle Vanlı kadınlar ve kızlar, gün doğmadan su kaynaklarına akın ediyor. Akköprü Değirmenbaşı, Şamran Kanalı veya Van Gölü sahili gibi yerlerde toplanan kadınlar, yanlarında getirdikleri kağıtlara yazdıkları dilekleri suya bırakırken, su kenarında taşlardan, ağaçlardan çeşitli tasvirler yaparak isteklerini somutlaştırmaya çalışıyorlar. Dilekler genellikle ev, araba, eş, çocuk gibi dünyevi isteklerden oluşuyor.
Van'ın Asırlık Hıdırellez Geleneği: Neler Yapılır?
Van'da Hıdırellez kutlamaları, kendine özgü ritüelleriyle dikkat çekiyor. İşte bu özel günde Vanlıların yaptığı bazı geleneksel uygulamalar:
Musluklar Açık Bırakılır: Su, bereketin ve bolluğun sembolü olarak kabul edilir. Bu nedenle, Hıdırellez gecesi musluklar açık bırakılarak suyun bereketi eve çekilir.
Pencereler Açılır: Baharın tazeliği ve bereketi eve davet edilirken, keder, gam ve hastalıkların uzaklaşması için pencereler ardına kadar açılır.
Kapılar Dinlenir: Kapı önünde sessizce bekleyerek ilk duyulan sözün, o yılın nasıl geçeceğine dair bir işaret olduğuna inanılır.
Sabah Namazı Kılınır: Hıdırellez sabahı, manevi bir atmosferde güne başlamak için sabah namazı kılınır.
Su Başında Dilekler Tutulur: Gün ağarmadan Akköprü Değirmenbaşı, Şamran Kanalı veya Van Gölü sahiline gidilerek, kağıtlara yazılan dilekler suya bırakılır. Su kenarında ağaç, toprak gibi malzemelerden ev, araba, iş, eş gibi tasvirler yapılır. Su başında konuşulmamaya özen gösterilir.
İp Açma Ritüeli: Dilek tutularak Akköprü çalılık alanda yumak ip açılırken yürünür. İpin kopmaması, dileğin kabul olacağına işaret eder.
Oklavaya Binilir ve Beş Yol Mevkiinde Dönülür: Eğlenceli ritüellerden biri olan oklavaya binme ve beş yol mevkiinde konuşmadan üç kez dönme, dileklerin gerçekleşmesine katkıda bulunduğuna inanılır.
Gül Ağacının Köküne Niyet Konulur: Gül ağacının köküne yumurta veya para konularak bereket dilenir.
Piknikler Düzenlenir: Gündüz kadınlar ve çocuklar Van Kalesi, Edremit ve bağlık bahçelik su kenarlarında piknik yaparak yemek yer ve eğlenirler.
Hıdırellez'de Neler Yapılmaz?
Van'da Hıdırellez günü bazı şeylerden kaçınılır. Örneğin, o gün çamaşır yıkanması, ev temizlenmesi ve iş yapılması uygun bulunmaz.
Hıdırellez Gecesi Bereket İçin Neler Yapılır?
Hıdırellez gecesi, Hızır'ın bereket getireceğine inanıldığı için yiyecek kaplarının, erzak torbalarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır.
Ev, Araba İsteyenler Ne Yapmalı?
Ev, bağ-bahçe, araba isteyenler, Hıdırellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır'ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdaleye bağlayıp gül ağacına asarlar.
Hıdırellez Dileği Gül Ağacına Ne Zaman Asılır?
5 Mayıs akşam ezanı ile gül dallarına paralar asılır veya açık cüzdan bırakılır. Böylelikle bolluk ve berekete ulaşmak, varlıklı kişiler olmak düşlenir. Asılan paralar ya da cüzdanlar 6 Mayıs sabah erkenden geri toplanır.
Hıdırellez Dileğini Asarken Okunan Dua
Van'da Hıdırellez dileği gül ağacına asılırken şu duanın okunması yaygındır:
"Bismillahirahmanirahim
Bin bir adım bir adım /Allah bir adım adım / Kerim Kerem Allah /başımda bir duman var yardım eyle ya Allah / la İlaha İllallah Muhammeden Resullullah yetiş imdadıma Hızır ile Allah birsin sen kulla mişersin biz gibi kulların yardımcısı sensin Hızır deryada erdim murada amin"
Hıdırellez Ne Zaman Biter?
6 Mayıs günü ikindi zamanı Hıdırellezin bittiğine inanılır. Ancak eğlenceler hava kararıncaya değin sürer. "Hızır uğrasın!" dileği bolluk gelmesi anlamında kullanılır.
Van'da Hıdırellez, sadece bir bayram değil, aynı zamanda bir umut, bir dilek ve bir gelenektir. Yüzyıllardır süregelen bu gelenek, Vanlıların hayatında önemli bir yere sahiptir ve gelecek nesillere aktarılmaya devam edecektir.
