Saadet Partisi: Van'ın düşman işgalini unutmadık, unutmuyoruz

Yazılı olarak yapılan açıklamada, “Bugün, Van’ın Ruslar tarafından işgalinin 110. yıl dönümüdür. 1915 - 1918 işgal yıllarında, Rus orduları ve onlarla birlikte hareket eden Ermeni çeteleri tarafından katledilen Vanlı kardeşlerimizi rahmet ve saygıyla anıyoruz. Yaşananları unutmadık, unutturmamakta kararlıyız. Osmanlı döneminde Vilâyet-i Sitte’den biri olan Van, hem İran Körfezi’ne ve İç Asya ticaret yollarına hâkim stratejik konumuyla hem de yer altı ve yer üstü kaynaklarının zenginliğiyle tarih boyunca birçok devletin iştahını kabartmıştır. Bu özelliğiyle Van, her zaman hedefte olmuş, Osmanlı’nın zayıfladığı dönemde ise emperyalist emellerin tam odağı hâline gelmiştir. Van ve çevresinde yaşanan olayların temelinde, yalnızca etnik gerilimler değil, büyük devletlerin “Şark Meselesi” adı altında bu bölgeyi parçalama ve kaynaklarına el koyma planları yatmaktadır. İngiltere, Rusya, Fransa, Almanya ve Amerika gibi ülkelerin gönderdiği misyonerler, hem istihbarat hem de propaganda faaliyetleri yürütmüş, açtıkları okullarda Ermeni gençlere “Özerk Ermenistan” hayali aşılamışlardır. Avrupalıların ve Rusya’nın yönlendirmesiyle örgütlenen Ermeniler, Taşnak, Hınçak ve Ramgavar gibi cemiyetler aracılığıyla Van’da isyan başlatmış; şehri bir başkaldırı ve terör merkezine dönüştürmüşlerdir. Müslüman köylere saldırılar düzenlenmiş, halk katledilmiş, yollar kesilmiş, kadın ve çocuklara dahi acımasızca kıyılmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında Van vilayetinin merkeze yakın tüm köy ve kasabalarında Ermeni isyanları yeniden alevlenmiş, kısa sürede Vastan, Çatak, Havasor ve Tımar gibi bölgelere de yayılmıştır. Van’da başlatılan katliamlar ve isyanlar üzerine Osmanlı yönetimi tehcir kararı almak zorunda kalmıştır. Ancak Van, Rus işgali altında olduğu için buradaki Ermeniler tehcire tabi tutulmamıştır. Ruslar bölgeden çekilirken Ermeniler de onlarla birlikte geri dönmüştür. Mayıs 1915’te, Rus ordusu iki koldan; Malazgirt ve Van üzerinden ilerlemeye başlamıştır. 11 Mayıs’ta Muradiye, 12 Mayıs’ta Patnos ve Erciş işgal edilmiştir. 17 Mayıs 1915’te, dönemin Van Valisi Cevdet Paşa’nın aldığı hicret kararıyla, kadın, çocuk, yaşlı demeden on binlerce Vanlı Müslüman, canlarını kurtarmak için Anadolu’nun farklı illerine muhacir olarak göç etmek zorunda kalmıştır. Ermeni çeteleri, Müslümanlara ait mahalleleri ateşe vermiş, şehrin kontrolünü tamamen ele geçirmiştir. 20 Mayıs 1915’te Ruslar Van’a saldırıya geçmiş, Ermeni çeteleri tarafından sevinçle karşılanmış; şehre girişte Rus askerlerine tuz, ekmek ve çiçek sunulmuştur. Rus General Turukhin, Ermenileri memnun etmek için Aram Manukyan’ı Van Valiliği’ne atamıştır. 21 Mayıs’ta, Ruslarla birlikte ilerleyen Ermeni çetelerinden kaçan Derebey, Hakis, Yemlice, Hıdır, Göllü, Şeyhayne ve Şeyhkara köylerinin halkı Zeve köyüne sığınmıştır. Ancak Zeve’de toplanan sekiz köyün 2.000’i aşkın savunmasız sakini, acımasızca katledilmiştir. Zeve Katliamı, tarihin en karanlık sayfalarından biri olarak hâlâ hafızalardadır. Bununla birlikte Erciş’teki Çavuşoğlu Samanlığı ve Van’daki Çaybaşı’nda da benzer katliamlar yaşanmıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında, Anadolu’da Van kadar yakılıp yıkılan bir başka belde; Vanlılar kadar acı çeken bir başka topluluk daha olmamıştır. 13 Ağustos 1915’te Van Valisi Cevdet Paşa, Başkumandan Vekili’ne çektiği telgrafta, Van Gölü’ndeki gemilerin çoğunun Ruslar tarafından yakıldığını, şehirde sağlam bina kalmadığını bildirmiştir. 18 Aralık 1917’de imzalanan Erzincan Mütarekesi sonrası, Rus ordusunun 20 Mayıs’ta bölgeyi terk etmesinin ardından Türk ordusu harekete geçmiş ve 2 Nisan 1918’de Van’ı yeniden işgalden kurtarmıştır. İşgal ve savaş yıllarında yaşananlar, Van’ın sosyal ve ekonomik düzenini tamamen altüst etmiştir. Büyük acılar yaşanmış, büyük bedeller ödenmiştir. Van halkının direnişi, yalnızca bir şehir savunması değil; bir milletin onurunu, inancını ve varlığını koruma mücadelesidir. Bugün bu acıları hatırlamak, sadece geçmişin yasını tutmak değil; geleceğin istikametini çizmek için bir sorumluluktur. Saadet Partisi olarak biliyoruz ki; bu millet, hangi şartlarda ayakta kaldığını unutmadan geleceğini inşa edecektir. Tarih, milletlerin hafızasıdır. Van’ın işgali, bir tarihî hakikattir. Unutmak ihanettir, hatırlamak ise vefa ve sorumluluktur. Bu vesileyle, başta Zeve olmak üzere Van’ın dört bir yanında katledilen tüm masumları rahmet, minnet ve hürmetle anıyoruz. Unutmadık. Unutmayacağız. Unutturmayacağız” ifadelerine yer verildi.