Esnafın yılbaşı umudu: Hareketlilik var ama kazançlar maliyetleri karşılamıyor

Hareketlilik olmasına rağmen birçok esnaf, “Yılbaşı trafiği var ama satışlar beklediğimiz seviyede değil” diyerek mevcut tabloyu özetliyor.

Cumhuriyet ve Kazım Karabekir caddelerinde yoğunluk var ama satış sınırlı
Cumhuriyet ve Kazım Karabekir caddeleri yılbaşı öncesinde yoğun insan trafiğine sahne oluyor. Hafta sonları ve iş çıkışları kalabalık daha da artarken, esnaf yaşanan yoğunluğun alışverişe değil daha çok gezmeye dönük olduğunu ifade ediyor.

Bir giyim mağazası işletmecisi, “Mağazaya giren çıkan oluyor ama fiyat sorup geri dönen çok. Müşteri ilgisiz değil, almak istiyor ama bütçesi yetmiyor. Yılbaşı öncesi en hareketli dönemi bile hakkıyla değerlendiremiyoruz” dedi.

Bazı mağazalar, müşteri çekmek için indirim kampanyaları başlatsa da maliyet artışları nedeniyle bu indirimlerin esnafa yük getirdiği belirtiliyor.

Hediyelik eşya sektöründe düşüş: “Hediye almak lüks oldu”

Yılbaşı dönemlerinin geleneksel olarak yoğunluk yaşadığı hediyelik eşya sektörü bu yıl beklentilerin uzağında. Süs eşyaları, kişisel aksesuarlar, küçük dekoratif objeler ve tematik hediye setlerinde geçtiğimiz yıllara göre belirgin bir durgunluk var.

Hediyelik eşya satıcıları, “Hediye almak artık lüks oldu. İnsanlar temel ihtiyaçlarını zor karşılıyor. O yüzden yılbaşı hediyeleri ikinci hatta üçüncü plana atıldı” dedi.

Pastane ve kuruyemişçiler nispeten daha canlı: “Küçük gramajlar daha çok satıyor”

Yılbaşı gecesinin vazgeçilmezlerinden olan çerez, çikolata, yılbaşı pastası ve tatlı ürünlerinde diğer sektörlere göre daha fazla hareketlilik var. Ancak burada da “küçük gramaj – uygun fiyat” eğilimi dikkat çekiyor.

Kuruyemişçiler “Eskiden kilo kilo alınırdı, şimdi 250–300 gram isteyen çok. İnsanlar masalarını kurmak istiyor ama bütçeleri el verdiği kadar” ifadelerini kullanıyor.

Pastanelerde yılbaşı pastası siparişleri alınmaya başlamış, müşterilerin büyük boy pastalar yerine daha ekonomik küçük pastaları tercih ettiği belirtiliyor.

Tuhafiye, hırdavat ve küçük zanaatkarlar yılbaşından fayda sağlayamıyor

Yılbaşı döneminde en az fayda gören gruplar arasında küçük zanaatkârlar ile hırdavat ve tuhafiye esnafı yer alıyor. Bu işletmeler, yılbaşı yoğunluğunun kendi sektörlerine hemen hiç yansımadığını belirtiyor.

Bir tuhafiye esnafı, “Bizim sektörde yılbaşı diye bir şey yok. Elektrik, kira, personel giderleri artıyor ama müşteri yok. Bu yüzden yılbaşının bizim için bir anlamı kalmadı” diyerek beklentisiz olduğunu dile getiriyor.

Zincir marketler yılbaşı sepetleriyle öne çıkıyor: Küçük esnaf rekabet edemiyor

Son yıllarda sayısı artan zincir marketler, özel yılbaşı sepetleri, indirim paketleri ve kampanyalarıyla tüketicinin ilk tercihi haline geliyor.

Bu durum özellikle mahalle esnafını zorluyor.

Bakkal işletmecileri, “Zincir market 250 TL’ye çerez sepeti hazırlıyor, bizim o fiyata mal etmemiz mümkün değil. Vatandaş da doğal olarak daha ucuz yere gidiyor. Biz yılbaşında değil, tüm zamanlarda genel olarak rekabette zorlanıyoruz” ifadelerinde bulundular.

Ekonomistler, zincir marketlerin sunduğu fiyatlar karşısında küçük esnafın ayakta kalabilmesi için destek mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.

Artan maliyetler ve kira baskısı yılbaşı kazançlarını eritiyor

Elektrik, doğalgaz, kira ve personel giderlerinde yaşanan artış, esnafın yılbaşı döneminde elde ettiği gelirin büyük bölümünü götürüyor. Özellikle Cumhuriyet Caddesi gibi merkezi noktalarda kira fiyatları son bir yılda ciddi oranda yükseldi.

Cumhuriyet Caddesindeki işletme sahibi,

“Kazancımızın yüzde 60’ı masrafa gidiyor. Yılbaşı döneminde kazandığımız masrafları karşılamaya yetmiyor. Bu yüzden esnaf olarak temkinli bir sürece girdik” dedi.

İşporta ve seyyar satıcılar için yılbaşı nefes oluyor

Kentin birçok noktasında yılbaşı süsleri, pelüş oyuncaklar, şapkalar ve küçük hediyelik ürünler satan seyyar tezgâhlar hareketlilikten payını alıyor.

İşportacılar, “Yılbaşında hareket oluyor, o da ayakta kalmamızı sağlıyor. Ama biz de zamlarla boğuşuyoruz. Müşteri pazarlık yapıyor, biz de mecburen fiyat kırıyoruz” ifadelerinde bulundular.

Esnafın 2026 beklentisi: İstikrar, yerel destek ve alım gücünün artması

Esnafın büyük bölümü, 2026’dan en çok ekonomik istikrar ve alım gücünün yükselmesini bekliyor. Ayrıca küçük esnafın zincir marketlerle rekabet edebilmesi için yerel çapta teşvikler ve düzenlemeler talep ediliyor.

Esnaflar, “Van’ın esnafı direniyor. Ama destek olmadan sadece yılbaşı dönemleriyle ayakta kalmamız mümkün değil. 2026’da hem ekonomik hem yerel düzeyde adımlar bekliyoruz” ifadelerine yer verdiler.

Yılbaşı hareketliliği moral verse de uzun vadeli çözüm değil

Yılbaşı ambiyansı, esnafa kısa vadeli de olsa moral sağlıyor. Ancak ekonomik tablo, küçük işletmelerin uzun vadede ayakta kalabilmesi için daha büyük yapısal desteklere ihtiyaç olduğunu gösteriyor.

Esnafa göre 2026 yılı, “direnç yılı” olmanın ötesine geçip “toparlanma yılı” olursa, Van’daki ticaret hayatı yeniden canlanabilir.