Genel Sağlık Sigortası ve Gelir Tespiti Nedir?
Atilla Dinçer
Türkiye'de halen hiçbir sosyal güvencesi bulunmayan yaklaşık 1 milyon 800 bin kişi olduğu tahmin edilmektedir. Sağlık hizmetinin yaygın ve etkin bir şekilde tüm vatandaşlara sunumunu sağlamak amacıyla 01 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm vatandaşların sağlık güvencesine dahil edilmesi uygulamasına geçilmiştir. Sosyal Güvenlik Reformu ile, ülkemizde yerleşik olup hiçbir sosyal güvencesi olmayan 18 yaşını dolduran herkes, sigortasız tarım işçileri, part-time ya da ev işlerinde çalışanlar, kayıt dışı olanlar, sosyal güvencesiz 25 yaşını doldurmuş üniversite öğrencileri vb. herkesi ilgilendiren "Genel Sağlık Sigortası" zorunluluğu getirilmiştir. Tutuklu ve hükümlüler, er, erbaş ve yedek subay okulu öğrencileri, yabancı bir ülkede sosyal sigortaya tabi olması nedeniyle sözleşmeli ülke adına sağlık yardımları karşılananlar, yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye?de kesintisiz olarak bir yıldan fazla ikamet etmeyenler, milletvekilleri ile Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleriyle bunların emeklileri ile dul ve yetimleri hariç olmak üzere Türkiye?de ikamet edenler, zorunlu genel sağlık sigortası kapsamına dahil edilmiştir. Normal koşullarda SSK/Bağ-Kur veya isteğe bağlı sigortalılar, herhangi bir kuruluştan emekli olanlar, 18 yaşından küçük olanlar, ve bu kişilerin yakınları ile gelir testinden geçen fakir insanlar Genel Sağlık Sigortası kapsamında olmalarına rağmen bu hizmetlerden ücretsiz olarak faydalandırılmaktadırlar.
Öğrenciler, yaşları ne olursa olsun aynı hanede yaşayan evli olmayan kız çocukları ile, öğrenim nedeniyle aynı hanede yaşamayan 25 yaşını doldurmamış evli olmayan çocuklar öğrenimleri süresince gelir tespitinde, aile içinde değerlendirilmektedir.
Genel Sağlık Sigortası kapsamında olanlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İl Müdürlükleri veya Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları'na başvurarak "gelir testi" yaptırmak zorundadırlar. Buna göre;
* Gelir testine esas teşkil edecek göstergeleri içeren başvuru formu ile müracaat edilmektedir.
* Genel sağlık sigortalısı ve/veya bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olduğu tespit edilenler değerlendirmeye alınmamaktadır. Keza bu durumdakilere haklarında gelir tespiti yapılamayacağı, gerekçesi ile birlikte başvuru esnasında yazılı olarak bildirilmektedir.
* Başvuru yapanın gelir tespiti başvurusundan itibaren en geç bir ay içinde gelir tespiti iş ve işlemleri tamamlanmaktadır.
* Başvuru aşamasından SGK'ya kararın gönderilmesi aşamasına kadar süreç Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi üzerinden yürütülmektedir.
Yapılan test sonucuna göre primler ya devlet tarafından karşılanmakta ya da muhatap olanlar tarafından aşağıda belirtilen tutarları kendileri ödemek durumundadırlar. Mezkur tutarlar, her yıl iki dönem olmak üzere yeniden tespit edilmektedir. 01.07.2015 - 31.12.2015 tarihleri arasında geçerli olmak üzere Genel Sağlık Sigortası kapsamında;
a) Geliri asgari ücretin üçte biri ile asgari ücret arasında olanlar 50,94 TL
b) Geliri asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında olanlar 152,82 TL
c) Geliri asgari ücretin iki katından fazla olanlar 305,64 TL tutarında aylık Genel Sağlık Sigortası primi ödemek zorundadırlar.
Kapsama girdiği halde, gelir testi yaptırmayanlar SGK tarafından re'sen tescil edilmiş sayılmaktadır. Yapılacak Gelir Tespiti'nde aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşan aile esas alınmaktadır. Yaşları ne olursa olsun aynı hanede yaşayan evli olmayan çocuklar ile, öğrenim nedeniyle aynı hanede yaşamayan 25 yaşını doldurmamış evli olmayan çocuklar öğrenimleri süresince gelir tespitinde aile içinde değerlendirilmektedir. En önemli husus ise Gelir Testi'nde 13 ayrı kurumdan 28 ayrı parametrenin, bilgilerin sorgulanmasıdır. Tapu, mernis kayıtları, taşınır veya taşınmaz mal varlığı, gelir, harcamalar vb. kriterler esas alınarak puanlama yapıldıktan sonra gelir testi sonucuna ulaşılmaktadır. Zorunlu sigortalılığı sona erenler 10 gün içinde yeniden sigortalı olmadıkları veya başka bir maddeye göre sağlık sigortalısı sayılmadıkları taktirde Genel Sağlık Sigortası kapsamına girmiş sayılmaktadır.
