Van Kültür ve Yardımlaşma Dernekleri
Veysel Selen
Ankara ve İstanbul'da Üniversite eğitimine giden herkesin 1960-70-80'li yıllarda yolu mutlaka bu 2 derneğe bağlı Ankara Van Yurdu ve İstanbul Van Yurduna düşmüştür.
O yıllarda Üniversiteler bu kadar yaygın değil. İstanbul ve Ankara öğrencilerin yoğun olduğu kentler. Devlete bağlı az sayıda yurt var ve özellikle 70 li yıllarda var olan bu yurtların hepsi bir ideolojiye angajeydi.
Van'dan sınava gidenler için, İstanbul'da olsun, Ankara'da olsun ilk durak eğer akrabalarımız yoksa bu kentlerde tabii ki Van yurtlarıydı.
Van Kültür ve Yardımlaşma Derneklerine dönüşmeden önce; 1947 yılında Ankara'da Vanlı Öğrenciler Yardım Derneği kurmuş, aynı yıl İstanbul'da da bu yönde bir dernek faaliyete geçmiştir.
Bu bilgiyi, elimde 1949 yılına ait Van'ın kurtuluşunun 31. yıl dönümüne ithafen Vanlı Öğrenciler Derneğine ait Neşriyatın 3. sayısından aktarıyorum size.
Dernek başkanı olduğu anlaşılan Emekli Albay Van eski milletvekili İZZET AKIN Derneğimiz başlığı altında şöyle diyor, "Üç yaşına basan derneğimizin geçen 2 çalışma yılı içinde gördüğü işler küçümsenmeyecek kadar başarılıdır."
Yazıdan anlaşıldığı kadarıyla derneğin gelir kaynağı, hepsi Ankara'da oturan memur hemşehrilerden ve Van Özel İdaresi ile Van Belediyesinden sağlanmaktadır. Ancak şunu da vurgulamadan geçmiyor "ancak bu gün için bilhassa Ankara'da bir nevi merhamet dilenme mahiyeti alan bu şekil yardımlara Vanlının izzeti nefsini hesaba katarak ancak zaruret halinde başvuruyoruz" Yazıdan Ankara'daki Vanlıardan umulan ilgi ve yardımın sağlanamadığı anlaşılıyor.
1962-63 yılında İnönü hükümetlerinde Maliye Bakanı olan Ferit Melen'in çabasıyla Van Özel İdaresi Ankara Ataç Sokak'ta bir yurt binası kiralar. 1973 yılında bu yurttan çıkınca o zamanki başkan Şahabettin Çubukcu'nun çabasıyla Ankara Yenimahalle'de mülkiyeti derneğe ait bina satın alındı. Yenimahalle mimarisine uygun bahçeli şirin bir yerdi. Şimdiki halini bilemiyorum
Yine Ferit Melen'in yüreklendirmesiyle İstanbul'da Celalettin Tüfekçi'nin girişimiyle Samatya'da Van Özel İdaresi
ve Van Belediyesinin desteği ile mülkiyeti Van Kültür ve Yardımlaşma derneğine ait bina yurt olarak hizmete girer.
Bu yurt günümüzde, Celalettin Tüfekçi Van Kız Yurdu olarak hizmet veriyor. Fotoğraflarını görünce inanamadım, çağdaş bir yurt olmuş.
Ankara ve İstanbul'da okuyan öğrencilerin yaşamında bu yurtlar önemli yer tutar, yurtta kalmayan Vanlılar, hatta Van Atatürk Lisesinde görev yapan hocalar da yurdu sık sık ziyaret ederlerdi. Bu yurtlarda hem çekişme, hem müthiş bir dayanışma vardı. Herkes aynı koşulları ve yokluğu paylaşıyordu.
Elimdeki dergide; Atatürk'ün Şark Üniversitesi ile ilgili sözleri ilk sayfada. Van Milletvekili Rüştü Oktar'ın "2 Nisan" yazısı, Fahri Tokmakçıoğlu'nun "Van Kurtuluşunun 31. yıldönümü" yazısı yer alıyor.
Hamasi bir şiir var Yahya Gürpınar'a ait. Halil Tufan "Van'ın Kurtuluşu"'nu yazmış. Ardından Turabi'den Van Şehri diye bir şiir var.
Söylemeden geçemeyeceğim ileride bu dergide yer alan, Yakup Kuşçuoğlu'nun derlediği, Kemal Güngör'ün kaleme aldığı "Artos Dağı Efsanesi" ile "Kıztaşı Efsanesi"ni mutlaka sizlerle paylaşacağım.
Dergide ayrıca Mehmet Süleyman Teymuroğlu'na ait "Güzel Van'a" adlı şiir, Emrah'tan bir türkü Orhan Güven'e ait "Unutulmayan Hatıralar" başlıklı Van'ın 1925 li yıllarına ait bir yazı ile Faiz Demiroğlu'nun "Van Kalesi Tahkimat"ını içeren yazısı var.
Nazmi Sevgen'in "Yurda Doğru" adlı kısa yazısını A. Saraçoğlu'nun "Sabah" şiiri ve Halil Tufan'ın Van'ın yetiştirdiği simalardan "Derviş Efendi" yazısı ki ben daha önce Van'da bir Derviş Efendiden bahsedildiğini hayal meyal hatırlıyorum. Son sayfada gazeteci Erdoğan Tokmakçıoğlu'nun "Van" adlı şiiri.
Bu kişiler yaşıyor mu yaşamıyor mu bilemem? Ama bence bir çok kişi bir tanıdığını, dedesini ya da babasını, amcasını, dayısını yeniden hatırlayacaktır.
Bu küçük ve ince dergi yıllardır kitapların arasında duruyordu, Van hafızasındaki yerini almasını istedim.
