Şizofrenide Stigmatizasyonu Azaltmak
Uz. Dr. Sevilay Zorlu
Şizofrenide Stigmatizasyonu Azaltmak
Şizofreni tedavisinin önündeki en önemli engellerden biri şizofreniye ilişkili damgalama ve ayrımcılık sorunudur. Ayrımcılık şizofreni tedavisine ayrılan kaynak miktarını sınırlamakta, ev ve iş bulma, toplumsal etkileşim sorunlarını ağırlaştırmaktır. Bu sorunlar da yine damgalamayı şiddetlendirici etki yapmaktadırlar.
Şizofreni ile bağlantılı damga negatif yaklaşımlara eğilim gösteren medyada sık sık yanlış ifadelere yok açmaktadır. Damga bizzat hastalığın gelişimi ve sonuçları üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir. Son olarak şizofreniye yönelik, damga sadece hastaları değil, hastaların ailelerini, yakınlarını sağlık görevlerini de etkilemektedir.
İNANIŞLAR
Kamuoyu ve sağlık görevlileri şizofreni ile ilgili olarak yanlış inanışlara sahip olabilmektedir:
"''Şizofreni tedavisi imkansız bir hastalıktır.''
"''Şizofreni hastaları saldırgan ve tehlikelidir.''
"''Şizofreni hastaları çalışamaz.''
"''Şizofreni hastalığı yaşam boyu daha kötüye gider.''
"''Şizofreni ebeveyn hatasından doğar.''
DAMGALAMA VE AYRIMCILIĞI AZALTMAK
Şizofreniye yönelik damgalama ve ayrımcığı azaltmak için,
1) İnsanların davranışlarını eğitim yoluyla ve çeşitli programlarla değiştirmek ve
2) Kamu politikasını ve yasaları ayrımcılığı azaltacak ve akıl hastalarına yasal koruma olanaklarını arttıracak yönde değiştirmek gerekmektedir.
Aşağıdaki gibi çalışmalar, damgalama ve mücadele şizofreni hastalarının yaşam kalitesinin yükseltilmesine yardımcı olabilir:
"Belirtileri kontrol altında alan ve yan etkileri azaltan tedavi stratejilerinin kullanımını arttırmak,
"Toplumsal davranışları değiştirmeyi hedefleyen eğitim faaliyetlerini başlatmak,
"Öğretmen sağlık görevlilerinin eğitiminde damgalanmaya karşı eğitime yer verme,
"Hastalar ve ailelerin hastalıkla birlikte yaşamalarına yönelik psikolojik eğitime ağırlık vermek,
" Yaşam kalitesi arttıran ve yan etkileri az olduğu için damgaya sebep olmayan ilaçların geliştirilmesine yönelmek
AKIL HASTALIĞI OLAN İNSANLARIN EN BÜYÜK SORUNU NEDİR?
'' Acaba hastalığım daha kötüye gider mi? İnsanlara saldırır mıyım? Beni sonunda hastaneye kapatırlar mı ? ''
Birçok kişi, kendilerini iyi hissettikleri zaman bile başkaları tarafından kabul edilmediklerini söyleyecektir. Bir an ameliyat olmaya hastaneye gittiğinizi ve dostlarınızla ailenin arayacağını, ziyarete geleceğini düşünün. Ancak eğer psikiyatrik bir nedenle hastaneye başvurmuşsanız dostlarınız ve hatta bazı aile üyeleriniz sizin varlığınızdan rahatsız olabilirler. Şizofreni hastaları ayrımcılığı insanların her davranışında hissederler. Toplumdan dışlanırlar. Birçok şizofreni hastası iş bulmakta, arkadaş edinmekte, eş bulmakta, zorluk çeker.
Bir şizofreni hastasıyla ilgilenmek oldukça stresli, zor ve yaşam boyu sürecek bir çabadır. Evde bir şizofreni hastasının varlığı mali sorunlar da yaratır. Aile üyeleri ve bakıcıların bütün sosyal yaşamını etkiler, özellikle hastalığın geri dönmesi yıkıcı etkiler yaratır. Kimi durumlarda aile ve arkadaşların hastalığa verdikleri tepki ve başvurdukları yöntemler üretken değil tersine geriletici olabilmektedir. Hastanın davranışlarını aşırı bir eleştirellik ile denetlemek veya aşırı korumacı davranmak sık sık hastalığın nüksetmesine yol açabilir. Hasta ve hasta yakınları dernekleri hastalar ve aileleri için, iletişim becerilerini ve hastalıkla birlikte yaşama ve mücadele stratejilerini geliştirecekleri iyi bir eğitimi ortamı anlamına da gelir.
Aile üyelerinin hastalıkla yaşamayı öğrenmesi sıkıntıları azaltacak ve hastanın durumunu iyiye götürülecektir.
