Korku tepkisi nasıl gelişir
Uz. Dr. Sevilay Zorlu
Ülkemizde, korku evde, okulda bir disiplin aracı olarak sık kullanılmaktadır. Beni üzersen hastalanıp ölürüm, annesiz kalırsın!" , " Seni disipline vereceğim, başka okula gidersin!" gibi sözler çocukları içten içe tedirgin ederek, bir süre için sindirebilir. Buna benzer; çocuğu suçlama, sindirme ve kendine acındırma yaklaşımları çocukta korkunun gelişmesine neden olmaktadır.
Kimi evde çocuk, korkutulmadığı halde ürkektir, korkaktır. Anneler çocuklarını hiç korkutmadan eğittiklerini söylerler, ancak temelinde annenin kendisinin birçok korkusu olduğu ortaya çıkar. Örneğin annenin; yanlarına kedi köpek yaklaşınca ürküp sıçraması, evde böcek görünce çığlığı basması, kocası evde yokken çocuklarını yanına almadan yatamaması gibi davranışlar içinde olması, çocukta korku duygusunun oluşmasına neden olabilir.
Korkutma yönteminin hiç kullanılmadığı evlerde sıklıkla görülen başka bir durum da, aşırı koruyucu ve kollayıcı tutumdur. Bu tutumla yetişen çocuğa, "Aman düşersin!", "Çocuklara sokulma döverler", " Sen karşıya geçemezsin, dur ben geçireyim." diyerek çevrenin tehlikelerle dolu bir yer olduğu inancı aşılanır. Çocuk adım atsa yanında birisi vardır ve yardıma hazırdır. Özgürlüğü bu denli kısıtlanmış bir çocuk, neyin tehlikeli, neyin tehlikesiz olduğunu öğrenmeye olanak bulamaz. Her şeyden ürker, kendi gölgesinden bile korkar.
Kimi evlerde sık başvurulan bir yöntem de; "Sus, Allah baba seni taş eder! Çarpılırsın! Allah her yaptığını görür! vb.gibi". Bu yönteme sık sık başvurulması, çocuğun kendini kötü hissetmesine yol açabilir.
ÖNERİLER
Çocuğunuzun korktuğu şeyleri bulmaya çalışın.(Karanlıktan mı, garip seslerden mi?)Korkusuna saygı gösterin. Onu dinleyin ve anlayışla karşılayın.
Çoğu korkunun geçici olduğunu kendinize hatırlatın.
Çocuğunuz korktuğunda onunla alay etmeyin ve korkusunu küçümsemeyin.(Erkek adamsın, korkacak ne var gibi sözleri kullanmayın.)
Korkularından başkalarının yanında söz edip onu küçük düşürmeyin ve utandırmayın.
Korkuları karşısında sabırsızlanıp ona bebekmiş gibi davranmayın.
Çocuğunuzun hazır olduğunu hissetmiyorsanız korktuğu nesne ya da durumla yüzleştirmek için asla acele etmeyin.
Ona yardımcı olmaya çalışmadan önce uygun bir süre korktuğu durumdan geri çekilmesine fırsat tanıyın.
Korktuğu duruma tekrar alışabilmesi için ufak adımlarla yaklaşmasını sağlayın. (Yüksekten korkuyorsa az yüksek yerlere çıkarmakla, köpekten korkuyorsa köpek yavrusunu sevdirmekle , sabundan ve yıkanmaktan çekiniyorsa başlangıçta sadece sırtını sabunlamakla işe başlayabilirsiniz.)
Çocuğunuzun korkusunun belirli yaş dönemlerinde çocuklarda görülen korkulardan olup olmadığını öğrenin. Yaş düzeyinde bir korku ise üstünde durmayabilirsiniz. Aşırıysa ve zamanla geçmiyorsa bir uzmanla görüşmeniz yararlı olabilir.
