Üzerlik

Aynı iklimde gülen, aynı coğrafyada seven aynı sevdada birleşen inanç gibiydi Üzerlikler.

Hep bir kaygı taşırdı toprak damlı evlerin kireç duvarlarına asılırken. İyi niyet hakimdi, ama çokça da sakınma,  kaybetme korkusu, göz değmesi,nazardan korunma anlamı taşırdı hep üzerlikler.

Üzerlikler Anadolu da gittiğiniz hemen her evin duvarına asılıdır, tıpkı diğer tütsüler gibi  kişileri ve mekanları  negatif etkilerden arındırma nazardan , kem bakıştan koruma gibi inançlara sahip otantik süslerdir.

Nerede bir üzerlik görsem bana babaannemli günleri hatırlatır. Dalar giderim o günlere.

Hasta olduğumuzu duyan babaannemin ilk başvurduğu yöntemdi üzerlik yakma. Bir tavanın içinde yaktığı üzerliğe bazen de tuz ilave ederek başımızın üzerinde dolaştırırdı. Kokusunu içimize çekmemiz için ısrar ettiği bu tütsü nedense bizde hep olumlu sonuç verirdi. Bazen de tüm odaları dolaştırır, maniler tekerlemeler okurdu. Bizim evde  ritüel bu şekildeydi. Tütsümü iyi gelirdi yoksa babaannemin sıcaklığı, enerjisi mi bizi iyileştirirdi bilmiyorum ama ikisinin birleşmesiyle bizim ayağa kalkmamız  müthiş bir duygu, annem için de muhteşem bir olaydı.

Bizim iyileştiğimizi  görene kadar yanımızdan ayrılmayan babaannem  bu süre içinde de alternatif tıbba gönül vermiş biri olarak  kurutulmuş üzerlik tohumlarını suda kaynatarak bizlere içirir bazen de kavurup bala karıştırarak yedirirdi. Bir nevi bağışıklık sistemimizi güçlendirirdi.

Ayrıca bizde kaldığı sürece  dağarcığındaki onlarca masalı yemek sonrası çay faslında anlatırdı. Annem ve babam dahil tüm aile pürdikkat onun masallarını dinlerdik.  Hatta üzerliğin bittiği  yerlerde altın yataklarının bulunduğunu definecilerin buralardan altın bularak çok zengin oldukları şehir efsanelerini de anlatırdı. Her derde deva diye başladığı üzerliğin faydalarını anlata anlata bitiremezdi.

Şimdi  Üzerlik tohumundan elde edilen yağın felç, yüz felci ve sinirsel ağrıların tedavisinde ve bugün modern tıpta da , solucan düşürücü ve narkotik harmin, merkezi sinir sistemi uyarıcısı ve afrodizyak  olarak kullanıldığını öğrenirken babaannemin bu tohumlara neden bu kadar bel bağladığını daha iyi anlıyor, onu anmadan geçemiyorum. Nurlar içinde yatsın.

Babaannem temmuz -Ağustos aylarında topladığı üzerlik tohumlarını yeşil boncuklar gibi iğne yardımıyla ipe dizer, süslemelerinde ise annemin dikişten kalan çeşitli renklerdeki kumaş parçalarını ve renkli boncuklarını kullanırdı. Biraz makrome biraz iğne oyası mantığıyla ördüğü bu üzerlikler dekoratif amaçlı, otantik bir aksesuar olarak duvarında yerini alırdı. Babaannemin bizlere de armağan ettiği en güzel ve en anlamlı hediyesiydi bu üzerlikler.

Nazara iyi gelir mi gelmez mi bilmiyorum ama ben çocukluğuma gidip o anı yaşamak, babaannemin o sıcaklığını, o enerjisini duymak istediğimde dolabımda sakladığım bir avuç kurutulmuş üzerliği zaman zaman yakarım kokusunu içime çekerim çocuklarımın anlamsız ve sorgulayan bakışları arasında.

Benim için kurutulmuş bir avuç üzerlik; geçmişte kalan babaannemli günlere zaman tünelinde hüzünlü bir yolcuk gibidir.