Ümran Öztürk

Üniversitelerin kentlere kattığı değer

Ümran Öztürk

Bir kentin var oluş nedeni, topraklarında yaşayan insanların farkında olmadan kendi karakterlerini oralara yansıttığı, biçimlendirdiği, benzettiği yadsınamaz bir realitedir. İnsanoğlu varoluşunu eylemlerle dışa vurur. Eylemlerdeki yer ve zaman özellikleri o kentin özünü, dokusunu oluşturur. Örneğin 1915 yıkımı Vanlıların mekanlarını kendilerinin seçmesinde en büyük etkendir. Van'ı yeniden kendisi yarattı, yeniden inşa etti. Bunu yaparken de estetik anlayışını ve duygusallığını mayaladı. Konakları, evleri, yapıları, çeşmeleri, camileri, kiliseleri ile Van şehri artık güvenli, kadim bir şehirdi. Doğasının güzelliği, kalesi, gölü, yeşilliği, adaları ile alımlı ve sevgi dolu bir şehir olması ona ve insanına onur ve gurur kaynağı oldu. Bir şehri şehir yapan onun etik ve estetik boyutudur. İkisi bir arada olunca da kent kendi içinde ve dışında bir marka değeri olarak ortaya çıkar.

Van da böyle bir kenttir işte. Ancak çağa ayak uydurmak için kentlerin de  yeni yapılanmalara ihtiyaçları vardır. Şehirde bir gelişme olması için bir yapı olması lazımdır. Bu da üniversitedir. Kentin ekonomisine ve ritmine bir değer katan, bir ivme kazandıran üniversitelerin kültürel mirasının, kültürel çeşitliliğinin görünür kılınması, tanıtılması, yaşatılmasına katkı sunan kurumlardır.

Üniversiteler bulundukları bölgenin kendine özgü tarihi dokusunu, kültürel değerlerini bozmadan, sosyolojik yapısını da koruyarak, sosyal ve kültürel sorumluluk projeleri ile kentte yaşam kalitesini artırmaya yönelik o kentin değerine farklı bir boyut katarak markalaşmasını sağlayan kurumlardır.   Dünyada, bulunduğu ülkede, bulunduğu bölgede hatta bulunduğu şehirde en iyi olma mücadelesini hep sürdürmek zorundadır. Çünkü üniversiteler bilim merkezleridir. Bundan dolayı kentin, tarihine, doğasına ve kültürel varlıklarının korunması ve ortaya çıkarılmasında önemli görevler üstelenebilir. Kentin hafızasını saklayıp koruyabilecek bir arşivi yine bu akademik kurumlar oluşturabilirler. Tabiî ki bunu ancak; etkin ve verimli bir akademik kadronun olması şartı ile icra edebilirler.

Üniversiteler kentin yerel dinamiklerine veya yerel yönetimlere etkin bir akademik destek sağlayan önemli kuruluşlardır. Bir kentte sanayinin, tarımın, hayvancılığın, yeraltı ve yerüstü kaynakların ve turizmin ekonomiyi güçlendirdiği kadar eğitim alanındaki gelişmeler de kentin ekonomisinde çok önemli roller oynamaktadır. Van'da iç göç ile ortaya çıkan nüfus artışının oluşturduğu konut talebi, kara, hava, demir ve deniz yolu ulaşımının kentin ve çevre il ve ilçelerinin ihtiyacını karşılaması Van'ı bir çekim merkezi haline getirmiştir. Bunun yanında bölgede 1982 yılında kuruluşu gerçekleştirilen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi varlığı Van'ı daha da etkin kılmıştır. Ancak yetersizdir zira Van'da en az 2 üniversitenin kaçınılmaz olduğu görünmektedir.

Son sayımda 1.123.784 kişinin yaşadığı Van'da ne yazık ki 1 üniversite mevcuttur. Eskişehir' in 871.187 nüfusu olmasına karşılık 2 üniversitesi vardır ve bu nedenle 'Öğrenci Kenti' olarak ünlenmiştir. Nüfusu 1.389.680 olan Kayseri'de 4 üniversite bulunmaktadır. Oysa Van genç ve dinamik bir nüfus yapısına sahiptir. Bu da ikinci bir üniversiteye sahip olmasını kaçınılmaz kılmıştır. Yapıyı kurarsanız içini doldurmak zorundasınız. Akademik kadroların yanı sıra, üniversitelerin varlığı ile kente getirdiği canlılık , enerji ve birçok pozitif gelişmelerin yanı sıra hem para hem insan sirkülasyonu da sağlamaktadır.  Kısacası yeni bir kan, yeni bir akış gelecek, böylelikle tüm sektörlerde bir canlanma olacaktır. En önemlisi de çağa ayak uydurabilen bir toplum oluşumuna da katkı sağlayacaktır. Zira üniversiteler topluma yo?n veren, uygarlığın ve yetişmiş insan gücünün başını çeken akademik kurumlardır ve  toplumun ileriye evrilmesinde motor gücüdür. Bilgide ve teknolojide yas?anan gelis?meler de u?niversiteleri deg?is?meye zorlar, dolayısıyla burada eğitim gören kişiler de tıpkı eğitim gördükleri üniversiteler gibi ne işlevsel ne de fiziksel olarak çağın gerisinde kalamazlar zira üniversiteler, çevresel, sosyal ve ekonomik sorunların çözümünde ve toplumsal bilincin arttırılmasında etkin rollere sahiptirler. Bu kuruluşlar araştırma, eğitim ve ortak girişimler yoluyla sürdürülebilir gelişme sürecine önemli katkı sağlarlar. Van bulunduğu coğrafi yapısı, değerleri , kültürü ve doğal güzellikleri ile bölgedeki konumu itibarıyla Türkiye'nin kültür turizmi açısından önemli kentlerinden biridir. Tüm bunlar Van'ın artılarıdır. Ancak işsizlik, üretimden çok tüketim toplumu olması, tanıtımın yetersizliği, tarihi dokunun korunamaması, Bu kadar büyük bir geçmişe sahip olan kentin arşivinin bulunmaması, Van'ın simgesi Van kilimleri, Savat gümüş işlemeciliği, çanak-çömlek ve seramik gibi unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarının gereği gibi pazarı olmaması Van'ın eksiğidir. Tüm bunların Van'da yeniden hayat bulması akademik bakış açısından geçmektedir. Bu yüzdendir ki Van'ın Van için çalışan enerjisi yüksek, bu kültürle yoğrulmuş insana ihtiyacı vardır.

Yazarın Diğer Yazıları