Umudun Hikayesi Hıdrellez
Ümran Öztürk
Bu gece umut ateşlerinin bir kez daha yakılacağı, birçok coğrafyada dileklerin dilendiği, duaların edildiği, coşkunun ve umudun bayramıdır Hıdrellez.
Hızır ile İlyas peygamberlerin her yıl buluştukları gün olarak kabul edilen Hıdırellez farklı inanış ve geleneklerde kutlanır.
Binlerce yıldan beri doğanın uyanışı, umudun hikayesi olarak bilinen Geleneksel bir bayram olarak görülen Hıdırellez; yıllardır Türkiye'nin yanı sıra Balkanlar, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Azerbaycan, İran, Yunanistan ve Doğu Akdeniz ülkelerinde farklı isimlerle 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir.
Hıdrellez ritüelleri yörelere göre farklılıklar gösterse de niyet hep aynıdır. Hep bir umut, beklenti vardır güzelliğe, bolluğa, berekete, sevgiye, aşka dair.
Bundan dolayıdır ki baharın müjdecisi Hıdrellez gecesinde dilekler dilenir ve dualar edilir.
Yaygın bir inanca göre Hızır, hayat suyu (ab-ı hayat) içerek ölümsüzlüğe ulaşmış; zaman zaman özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak zor durumda olanlara yardım eden, bolluk-bereket ve sağlık dağıtan, Allah katında ermiş bir ulu ya da peygamberdir.
Yine bir rivayette, ölümsüzlük suyu içtiğine, bastığı toprağa bereket ve bolluk getirdiğine inanılan Hızır isimli gencin, İlyas Peygamber ile bir gül ağacı gölgesinde buluştuğu gece olarak kabul ediliyor.
Bir başka rivayete göre de Hızır ile İlyas iki kardeştir ve yılda bir defa (6 Mayıs gününün gecesi), bir gül ağacının dibinde buluşurlar.
O nedenle de her yıl 6 Mayıs Hıdır Ellez (hızır-İlyas) günü olarak kutlanan Hıdrellez de baharın gelişini kutsayan ritüeller yer alır.
Hıdrellezde Yapılan Ritüelleri
Hıdrellez ritüelleri arasında en yaygın olanı her tür hastalık ve kötülükten korunmak için yakılan ateşin üzerinden gerçekleşmesini istedikleri dilekleri tutup üç kez atlayarak sağlık, mutluluk, bereket dilerler. Yine herkesin umudunu bağladığı bu gece, gülfidanlarının dibine dileklerini resmedip para keselerini gülfidanlarına asarlar. Bazı yörelerde bereket getirmesi için karınca yuvalarından toplanan topraklar bir yıl boyunca küçük keseler içinde cüzdanlarda, çantalarda taşınır.
Yine bereket getireceği düşünülerek keselere konan bakliyat, gül ağacına asılarak 1 gece bekletiliyor, bu malzemeler 1 yıl boyunca yemeklere azar azar konarak tüketiliyor.
Deniz kenarından kırık dalgalardan bir kaba doldurulan deniz suyunu bolluk ve bereket için evin içerisine serpiştirirler.
Hıdrellez günü, güneş doğmadan su kenarlarına giden kadınlar bu suyla ellerini, yüzlerini yıkarlar.
Kâğıtlara yazdıkları dilekleri ve dere kenarından topladıkları çakıl taşlarını suya atarak dileklerde bulunurlar.
Kurulan salıncakta oturan genç kızı, evlenmek istediği delikanlı sallayarak evlenme arzusunu dile getirerek dilek tutar.
Bolluk getireceği inancıyla kapı önleri Hıdrellez sabahı evin yönüne doğru süpürülür.
Tüm bunlar Hıdrellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere bereket vereceği, dileklerin kabul edileceği inancına dayanır.
Hıdrellez Günü Yapılmaması Gerekenler
Doğaya zarar verilmemesi, süt sağılmaması, çift sürülmemesi, boya, badana, tamirat yapılmaması, çamaşır yıkanmaması gibi inanışlar vardır.
Hıdrellez Duası
Evime, mutfağıma, gelirime tıkanmış, yavaşlamış, durmuş işlerime Hızır’ın eli değsin. Bedenime, sağlığıma kavuşmanın mutluluğu gelsin… Dünyaya, memleketime, hayatıma barış, huzur, sevgi ve bereket aksın.
Zamanla kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar gelen, halkın kaynaşmasına, buluşmasına katkı sağlayan, gündelik yaşama renk katan ve geleneksel bir bayram olan Hıdrellez bugün evrensel bir nitelik kazanarak varlığını sürdürmektedir. Hıdrellez insanlığa kutlu olsun.
