Seçim sonuçlarının ilk analizi

Bir seçimi daha geride bıraktık. Eşitsiz koşullarda yürütülen bu seçimde parlementoya dört parti girebildi. Kesin olmayan sonuçlara göre AKP %40,8 ile 158 vekil, CHP %25,1 ile 132 vekil, MHP %16,4 ile 80 vekil ve HDP %13,1 ile 80 vekille mecliste temsil edilecek Parlementoya giren AKP, CHP ve MHP hazine yardımı alırken HDP kendi olnaklarıyla kampanyasını yürüttü.
Ayrıca iktidar partisi büyük parlar harcadı ve devlet olanaklarını bu seçimde sonuna kadar kullandı. Bürokasi iktidar için çalıştı. İlk defa bir cumhurbaşkanı,anayasanın tarafsızlık hükmüne rağmen bir parti adına kampanya yürüttü.

Saldırı ve sabotajlar seçime gölge düşürdü
Seçimde zaman zaman gerginlikler ve sabotajlar oldu ve seçime maalesef kan bulaştı. HDP bürolarına saldırılar oldu, mitinglerinde bombalarpatladı, bu salldırılarda 5 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce insan yaralandı. Bütün bunlara rağmen seçim günü büyük bir olay yaşanmadan seçim neticelendi ve Türkiye demokrasisi açısından yeni bir tablo ortaya çıktı. En merak edilen konu HDP'nin durumu ve AKP'nin alacağı oy ile çıkaracağı milletvekili sayısı. Seçim bu iki soruyua da halkın sağduyusu ile cevap verdi. Peki ortaya çıkan tabloyu nasıl okumalı?

Seçimin Galibi HDP'dır
1. Seçimin kesin galibi HDP'dır.Zor koşullarda ve kıt olanaklarla seçime giren HDP, birçok baskı ve saldırıya rağmen oylarını bir önceki seçime göre %100 artırarak 14 ilde birinci parti olurken, daha önce hiç milletvekili çıkarmadığı İzmir, Kocaeli, Ankara, Antalya, Gaziantep, Erzurum, Bursa, Adıyaman, Ardahan gibi illerde milletvekili çıkardı. İstanbul gibi bir metropol'da oy oranını ve milletvekili sayısını üçe katlamış olması HDP'nin genel başarısına önemli bir katkı sundu.
2. HDP bir önceki seçimde aldığı yaklaşık 4 milyon seçmene 2 milyon daha eklemiş, oy oranını %13'1'e, oy sayısını yaklaşık 6 milyona çıkarmıştır. HDP'ye kendi seçmenin yanısıra bu seçimde emanet oylar da gelmiştir.
3. Öncelikle HDP seçmeni dışındaki muhafazakar Kürt seçmen başta Erdoğan olmak üzere, iktidarın çözüm süreci ve Kürt meselesi konusundaki tutumundan rahatsız olmuş,HDP'ye oy vermiştir.
4. Bunun dışında kahir ekseriyeti AKP ve CHP'den olmak üzere az sayıda da olsa bir kısım MHP seçemeni de HDP'ye bu seçimde emanet oy vermiştir. Emanet oylar iki nedenle HDP'ye verilmiştir. Birincisi, Erdoğan karşıtlığına yöneliktir. Toplumun önemli bir kesimi Erdoğanın tek adam olarak Türkiyeyi yönetmesinden akçalı işlere bulaşmasına, yaşam tarzından öfkeli ve kibirli tutumuna kadar son zamanlardaki tutum ve davranışlarından memnun değildir.
5. Bütün bunların üstüne üstlük başkan olma ısrarından rahatsızlık duymuş, bunu engelemek istemiş, bunu da ancak anahtar parti konumuna gelmiş olan HDP'ye oy vererek gerçekleşebileceğini görmüş ve bu yönde davranmıştır. Bu yönelimin içinde AKP'li ve CHP'li eski seçmenler olduğu gibi bir miktar MHP'li seçmen de vardır.
6. Sözgelimi böyle düşünen CHP'li seçmen CHP'nin bir kaç puan yükselmesinin ya da beş on milletvekili fazla ya da eksik çıkarmasının sonucu değiştirmeyeceğini, ama HDP %10 barajını geçtiği taktirde soncun AKP ve Erdoğan aleyhine değişebileceğini görmüş ve bu öngörüsünü sandıkta gerçekleştirmiştir.
7. İkincisi HDP'nın parlemento dışı kalması durumunda meydana gelecek kaos endişesidir.Bir kısm seçmen, HDP'nın parlemento dışı kalması durmunda Kürtlerin Türkiyeye karşı aidiyet duygusunun haklı olarak zayıflayacağı ve kopacağı, Diyarbakırda yeni bir parlemnto kurulacağı, bir iç kargaşa ve kaosun çıkabileceği endişesine kapılmış bu endişesini sandığa yansıtmıştır.
Dolayısyla HDP'nin bundan sonraki başarısı bu tabloyu iyi okuyarak doğru değerlendirmesine bağlıdır. Bu oyların kalıcılaştırılması veya geri gitmesi HDP'nin bundan sonraki tutumuna bağlı gelişecektir. Bu aynı zamanda Türkiyelileşmenin başarısı içinde gereklidir.

Türkiyelileşme projesi
a. HDP bu seçimde Türkiyenin bütün önemli meselelerini gündemine ve programına almış ve programda Türkiyelileşmeyi gerçekleştirmiş, bu strateji Türkiye toplumu tarafından da kabul görmüştür.
b. HDP bu seçimde sadece Doğu ve Güneydoğuda değil, Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu bölgelerinden de milletvekili çıkararak coğrafyadada Türkiyeliliştiğini göstermiştir. Milletvekili çıkarmadığı tek bölge Karadenizdir. Bununla birlikte hala 56 ilde HDP milletvekili yoktur. HDP'nin bundan sonraki seçimde iktidara yürümesi için mutlaka bu illerde de milletvekili çıkarmayı hedef olarak önüne koyması gerekir.
c. HDP Türkiyenin kültür mozayiğine uygun bir aday parofili ile temsilde de Türkiyelileşme bakımından başarılı bir sınav vermiştir. En çok kadın aday gösteren parti olmasının yanısıra,her etnisiteden, dinden, inanaçtan ve gruptan aday göstermiş olması Türkiye demokrasisi açısından da önemli bir katkı olmuştur.

Seçimin Mağlubu AKP'dir
8. AKP bu seçimin kesin mağlubudur. Onca para, pul ve devlet olanağana ve Cumhurbaşakanının anayasaya rağmen devreye girerek iki koldan kampanya yürütmesine rağmen geçen seçime göre yaklaşık 10 puan gerilemiştir.
9. Türkiye Erdoğanın başkanlık dayatmasını kabul etmemiş, tek adam hayelellerine kesin biçimde dur demiştir. Bırakın anayasyı değiştirip Erdoğanı başkan yapmayı AKP tek başına iktidar olacak sayıyı bile bulamamıştır.
10. HDP Kürt illerinden %70, 80 oranında oy alırken, iktidar partisi ve cumhurbaşkanının başta Kobani olmak üzere Kürt meselesi konusundaki son zamanlardaki tutum ve söylemlerine unutlmaz bir ders vermiştir.
11. AKP, Ağrı, Hakkari, Dersim, Şırnak Iğdır gibi illerde hiç milletvekili çıkarmadığı gibi daha önce herbirinde en az 4-5-6 milletvekili çıkardığı Diyarbakır, Van, Mardin gibi illerden ancak birer milletvekili çıkarabilmiştir.
12. Bu durum bölge illerinin geri kalanı içinde geçerlidir. Dolayısıyla iktidar partisinin eylem, söylem ve yönelimleri Kürt seçmen tarafından kabul görmemiş bu illerde büyük bir hezimet yaşamıştır.
13. Bu durum, AKP'nin bu güne kadarki başarısının Kürt meselesi ve çözüm sürecinin önemli etkisinin olduğunu,bundan çark ederek "Kürt sorunu yoktur", "Kobani düştü düşecek" demenin ne kadar yanlış olduğunu,bölgedeki seçmenin Roboski ve benzeri olaylarının hesabının sorulmaması konusundaki tutum ve yaklaşımnı ağır biçimde cezalandırdığını gösteriyor.
14. AKP 12 yıl iktidarda olmasına rağmen aslında Kürtler için oluşturulmuş olan anti demokratik seçim barajını istikrar söylemi ile kamufle ederek sürdürmüş, tıpkı bir zamanlar ANAP'ın düştüğü gibi kendi kazdığı kuyuya düşmüştür.

MHP Açısından Durum
15. MHP açısından bir yenilgi sözkonusu olmadığı gibi parlak bir zaferden de sözedilemez.Geçen seçime göre yakalaşık üç puan oyunu artırmasına rağmen milletvekili sayısında büyük bir artış yoktur. Örneğin HDP'den 1,5 milyon oy fazla (7,5 milyon oy) alamasına rağmen aynı sayıda milletvekili çıkarabilmiştir. Bu da bu seçim sisteminin azizliğini ve yoğunlaşmanın getirdiği sonuçları gösteriyor.
16. Bir çok bölgeden ve ilden milletvekili çıkaramayan MHP sadece Bahçelinin memleketi Osmaniye'de birinci parti olabilmiştir.
CHP'de parti içi iktidar tartışması başlayabilir
17. CHP'ye gelince CHP bir önceki seçime göre bir puan oy kaybetmiş ancak ortaya çıkan tablodan da (en azından Erdoğanın başkanlığının enegellenmiş olmasından) memnun olmuş bir görüntü sergilemektedir.
18. Ne var ki sular durulduğunda seçim öncesi Kılıçdaroğlunun,"bir önceki seçimde aldığım oyun altına düşersem istifa ederim" sözü kendisine hatırlatılarak istifa et çağrılarına muhatap olacak, yeniden bir pari içi iktidar mücadelesi başlayabilecektir.

Gelelim Sonuca;
Bu sonuçtan nasıl bir iktidar çıkar. Bir kere Demirtaş "AKP ile ne içerden ne de dışardan bir destekle koalisyon kurarız" diyerek kapıları kapattığı için AKP+HDP iktidarı olasılığı görünmüyor. CHP de benzer bir deklerasyonda bulundu, MHP de.Buna rağmen iki koalisyon ihtimali o da olmazsa erken seçim ihtimali kalıyor. Birincisi ihtimal AKP MHP kolaisyonudur. Bu en reel politiğe yakın gibi görünüyor. İkincisi ise CHP MHP kolalisyonona dışardan destek verilemsi halidir. Üçüncü ihtimal erken seçimdir.