Van'da tandır geleneği

Asırlardır süre gelen tandır kültürümüz, dar gelirli ve külfetli ailelerin olmazsa olmazıdır, tandır ekmeğimiz. Sabah namazında veya gece öncelikle elenen un hamur yapılması için hazırlanır. Hamur mayalanarak, günlük yâda haftalık ekmek için, hazır edilir. Hazırlanmış hamur, Tandır yastığı ( RAFATA), tandırı olan her evin olmazsa olmazıdır. Hazır hale gelen mayalanmış ekmek hamuru kündeler (Hamur topağı)halinde yapılarak önce merdanden geçer daha sonra elle iyice açılarak bu yastığın üzerine serilir. Tandır yanmış, köz haline gelmiştir. Ekmekler sırayla tandıra dizilir, pişmesi saniyeler alır. Saniyeler içinde pişirilen ekmek tandırın verdiği sıcaklığı, közü kanıtlar.

Tandırın başında ekmek pişirilince en az iki yada üç kişi olur,emek gerektirir..Bir kişi küntleri merdane yardımı ile açar,diğeri yufka haline getirerek tandıra vurur.Zahmetle yoğurulan hamur evlerin kilerine dizilir.Komşu,komşuya yardım eder,sırayla yanan tandırda ekmekleri pişirir,ardından yanan tandıra yazdan hazırlanıp tutulan tuzlu balık veya taze balık dizilir.

Yanan tandırda o gün mutlaka ya ayran aşı balık veya patates pişirilir.

Hele ki tandırda çömleğin içindeki bulgur şilesinin tadına doyum olmaz.

Pişirilen ekmeğin ardından kalan köze patatesler koyulur. Mis gibi kokusu tandır başında ekmek pişiren emekçinin çayına katık olur.

Gelişen teknolojinin ardından tandıra dizilen balığın yerini askıda balık alır.

Van halkı askıda balığa, görselliğini ayran aşı, bulgur şilesi, mercimekli bulgur pilavı ile sofraları süsler. Tandır geleneğini yaşatarak damak zevkinin önemini bir kez daha kanıtlar.

Kırsal kesimlerden, şehirlere taşınan tandırın önemi gittikçe artmakta tandır ekmeğinin lavaşın  öneminin daha da fazlalaştığını kanıtlar.

Kimilerinin olmazsa olmazı, kimisi için ekmek kapısı, geçim kaynağıdır tandır ekmeğimiz.

Zahmetle yoğurulur, emekle pişer kokusu buram,buram alır ortalığı lezzetinin ötesinde,bayatlamaz,ziyan olmaz.

Hane halkının değer verdiği, tandır ekmeğinin bereketi asırlardır sürer.

Alışıla gelen bu nimet sofraların en kıymetlisidir.

Hamuru yapan, yoğuran kınalı eller her zaman emektar olduğunu evin gelirine katkısının çok önemli olduğunu tandırının başında zaten göstermektedir.

Kadına dal verirsen ağaç eder, ekmek verirsen aş eder, ev verirsen yuva eder, sevgi verirsen başına taç eder...

Tandır ekmeğinin bereketi, lezzeti sürüp gider. Ne batının modern fırını nede elektrikli ocakların şatafatı tandırın yerini tutamayacağı gibi...

Sofraların baş tacı, dar gelirlinin olmazsa olmazı tandırı yakan, pişiren ellerin var olması umuduyla...