Nuran Demirhan

Van'da düğün mevsimi

Nuran Demirhan

Eski Van düğün, gelenek ve görenekleri çok renkli ve zengindi.  Evlendirilecek erkeğin annesi,  ablası, yakınları kız evlerini gezerek kız beğenmeye çıkarlar. Beğendikleri kızı damat adayına söylerler.   Aracılar vasıtasıyla erkeğin kızı görmesi sağlanır. Erkek kızı beğenmişse erkek tarafı kızın yakınına haber göndererek kızlarına talipli olduklarını bildirir. Bu geleneğe "ağız arama" denilir.

 

Kız evi naz evidir.

 

 

Önce kadınlar gider kızı görmeye. Kız tarafı düşünme zamanı ister. Tanışma faslı başlar. Erkek tarafı bir kaç kez gider söz almaya. Kız tarafından söz almak çok da kolay olmaz.  Gelen olumlu yanıt üzerine aile büyükleri kız evine giderek kızı isteyerek geline bir yüzük takarak el bastı yaparlar.

 

Daha sonra  bir evde toplanan erkek ve kız tarafı nişan ve düğünün detaylarını görüşürler buna da kesilip biçilmeden gelen kesbiç ismi verilir. Böylece şerbet, nişanı düğün süreci başlamış olur.

 

Düğün tarihi belirlenir hazırlıklar yapılır.

 

Damat evi tarafından nişan öncesi kız evine hazırlanmış bohça içinde özel hediye gönderilir buna kellebaşı denilir.  Şerbet günü erkek tarafı kız evine bir süslenmiş sandık içinde torba şeker gönderilir. Damatın fotoğrafı sandığın üstüne koyulur. Kız evine gider. Nişan şerbetini damat tarafı hazırlar, nişanda misafirlere İkram eder

 

 

Kız tarafından istenilen haletlik hediyeler, elbiseler, bohçalanır götürülür. Kız tarafı gelinin çeyizini hazırlar, düğünden bir kaç gün önce genç kızlar gelinin yakın akrabaları, arkadaşları gelinin evini sermeye gider. Gelinin çeyiz sandığı süslenip hazırda beklerken, damat yakınları tarafından almaya gidilir. Gelinin kardeşi, sandığın üzerine oturup bahşiş almadan sandığın çıkmasına izin vermez. Bahşişini aldıktan sonra çeyiz damat evine gider.

 

Düğünden önce gelin hamamı alınır. Gelinin yakın akrabaları gelini evine götürür ve gelini düğününe hazırlamak için eğlenceli bir şekilde görevini yerine getirir. Damat tarafı, davul zurna eşliğinde gelini hamam evinden alarak babasının evine getirir. Akşam kına gecesi başlar. Damatın kız kardeşi koluna 7 renk (gök kuşağı) kurdele bağlar. Kurdele bağlamanın anlamı, o evin tek oğlu olduğu ve kız kardeşinin her zaman arkasında olacağını ifade eder. Ayrıca sevginin, mutluluğun simgesini ifade eden 7 renk kurdele (Gök kuşağı renkleri) kız kardeşinin koluna takılır.

 

 

Vanlıların basalya olarak adlandırdığı kına gecesinde damat tarafı davul zurna eşliğinde yürüyerek çalıp oynayarak gelin evine giderler. Gelinin eline kına yakılınca gelin avucunu açmaz. Kayınvalide den gelinin avucunun içine altın veya yüzük konulması beklenir.  Geline kına yakılır. Eğlence devam eder.

 

Gelini babasının evinde son gecesini, yakın arkadaşları ve akrabaları yalnız bırakmaz. Damadı sağdıçları götürür. Düğün sabahı gelin arabası süslenip damadın evinin önünde hazırda beklerken davullu, zurnalı konvoy halinde gelin almaya gidilir. Toy büyükleri arabada önde oturup, gelin arabasının önünü tutanlara bahşiş verir. Gelin alayı, gelini evden almadan toy büyüğü gelinin evinden bardak çalıp saklar. Önceden almış oldukları 7 çeşit kuru meyve de hazırda bekler.

 

Gelin olacak kızın erkek kardeşi gelinin belini kırmızı kurdele ile bağlar, bu bağlama 3 defa açılıp salâvat okuyarak yapılır. Gelin babasının annesinin elini öper. Evden çıkar. Toy büyüğü gelinin evinden çaldığı bardağı kapının önünde gelinin ayağının altında kırar. Bardak kırmak geleneği kızın baba evinden çıkışını bekarlığa veda ettiği artık damadın himayesinde olduğunu simgeler.

 

 Düğün alayı konvoy halinde damat evine gelerek, eğlence devam eder. Kazanlarda pişirilmiş yemekler misafirlere, hısım akrabaya ikram edilir.

 

DAMATIN EVİNİN DÜĞÜN HAZIRLIKLARI

Damat evi tarafının düğün hazırlıkları başlar. Damadın düğün öncesi damatlığı alınır.   Kız evinden damat için Kellebaşı (Damat bohçası) hazırlanır. Süslenen damat bohçasında iç çamaşırı, gömlek, çorap, havlu, kemer, saat terlik, tıraş takımı, parfüm gibi gerekli ihtiyaçlar bulunur.  Damadın evine kız tarafından bir genç tarafından getirilir. Düğün öncesi damadın sağdıcı ve arkadaşları sağdıcın evinde toplanır. Bekarlığa veda eğlencesi düzenlerler. Sabah kahvaltısı sağdıcın evinde yapılır.

 

 

 Sağdıç damadı ve arkadaşlarını hamama götürür. Ardından Damat Traşı için düğün bahçedeyse berber eve gelir  salondaysa  berbere gidilir. Dama traş olurken, berberde damadın ayakkabısı veya başka bir şeyi çalınır. Damadın sağdıcından bahşiş almadan vermezler. Arkadaşları ve sağdıcı davul zurna eşliğinde damat baba evine getirirler, evinin önünde davul, zurna ile hüzün veren gelin çıkarma havası  çalınır Damat, damatlığını giyer, annesi tarafından yakılan üzerliğin kokusu (Üzerlik sen hevasan bin derde devasan kapıdan giren bacadan çıka gada bela savasan) bütün mahalleyi alır. Kına gecesi başlar. Damatın omzuna Türk bayrağı veya yeşil örtü atılır. Eğlence devam eder. Damadın sağdıcı ve arkadaşları damatın sağ serçe parmağına sağdıcı tarafından kına yakılır. Sağdıcın evinde, maniler söylenir.

 Van kültürümüzde  erkek evladı için üç defa  kına yakılır:

Sünnet Kınası, Asker Kınası,  Damat Kınası.

 

 

DAMAT İÇİN SÖYLENEN MANİLER

Bir Damat donattık size,

Çok zahmetler verdi bize,

Damat size, peşkir bize,

Verelim Muhammed Mustafa'ya salâvat.

***

Bileziğim var menim,

Kollarıma dar menim,

Şu güzel Van'ımın içinde,

Kara gözlü yar menim

***

Ezem ezeden oğlan,

Bıyığı bezeden oğlan

İğnenin deliğinden,

Kıza göz eden oğlan

***

Gökde yıldız galmadi,

Yerde moncuğ galmadi,

Ana meni tez evlendir,

Mehlede gız galmadi

 

Van'ın geleneksel düğün kültürüne bağlı kalarak evlilik hazırlıkları içinde olan tüm genç çiftlere ömür boyu mutluluklar dilerim. Unutmayın ki evlilik çok kutsal görevdir. Yuva kurmak için gelenek ve göreneklerimiz çok önemlidir. Peygamber efendimiz (S. A. V) kadınlar size Allah'ın emanetidir onları incitmeyin, koruyun demiştir.

Yorumlar 2
Deli Yürek ☺️ 10 Haziran 2022 12:37

Çok güzel, gerçekten çok duygulu anlarda yaşadım. Tebrikler

Deli Yürek ☺️ 10 Haziran 2022 12:37

Çok güzel, gerçekten çok duygulu anlarda yaşadım. Tebrikler

Yazarın Diğer Yazıları