Mart dokuzu
Nuran Demirhan
Cemrelerin havaya, suya, toprağa düşmesinin ardından, Mart dokuzu ve baharın müjdecisi Nevruz olur. Çetin geçen kış mevsiminin ilk müjdecisi mart dokuzu tarihidir.
Mart dokuzu geleneği Anadolu'nun her yerinde farklı geleneklerle kutlanır,21 Mart Nevruz bayramına kadar devam eder.
Öncelikle evlerde buğday, mercimek, fasulye kaplarda bez arasında ıslatılarak yeşermeye koyulur. Yeşeren bitkilere çim denir. 21 Marta kadar evlerde saklanır. Yeşeren çimin anlamı baharın yeşillik ve bereketini simgeler.
Diğer bir gelenek Hıdır nebi kavutudur.
Mahallenin gençleri, kadınları, kızları kavutu pişirir, ağzına alır. Dilek tutarak komşulara gizlice pencere veya kapı dinlemeye giderler. Ev sakinleri o gece evlerinde sesli olarak en güzel manileri söyler, dualar ederek kapı dinleyenlerin dilekleri için güzel temennilerde bulunurlar.
Genç kızların dileklerini tahmin eden evin büyüklerinin manileri şöyle olurdu.
Aylar aylara karşı, aylar yıllara karşı, Allah muradın versin gelen aylara karşı.
Gelinler için okunan maniler, Çoluk çocuğa karışasın nine olasın inşallah, eğer oğlu varsa kız çocuğu, kızı varsa erkek çocuğu olsun duaları edilir.
Askerde oğlu olan anneler için asker yolu bekleyen ananın sabrı çok olsun Allah askerine kavuştursun diye dualar eder, Kapı veya cam dinleyenleri hoşnut ederler.
Gece uyumadan önce Hıdır Nebi kavutu ağızda tutulur yine dilek dileyerek o şekilde uyunur. Gece rüyasında evleneceği kişiyi gören gençler veyahut başka dileklerle uyuyanların rüyasına gelenlerin inanışlarına göre dilekleri kabul olmuştur. Bu geleneğin sürdürülmesindeki neden, ağza alınan tuzlu kavutun adına Hıdır Nebi kavutu denilmesi ile yaşanan inançların bağdaşlaştırılması olur.
Rivayete göre kavutun tuzluluğunun testini göstermesidir.
Yine bir geleneğe göre dilekler tutulur, gece yumurtalar boyanır, gül ağacının dibine konulur. Sabah yumurtaların şekli değişmiş ise tutulan dilekler kabul olmuştur.
Mart dokuzu gecesi evlerde yedi çeşit kuru meyve, çerez (Fındık, fıstık, iğde, leblebi, renkli şekerlemeler, kavurga, ceviz vs.) olur, komşu çocukları evlere mendil atar, atılan mendillerin içine bu meyvelerden konularak çocuklara geri verilir.
Bunun anlamı gelecek yeni yılın bolluk ve bereket için de geçmesidir.
Baharın müjdecisi Mart dokuzu ile piknik alanları dolup taşar, havaların ısındığının göstergesi ile ateş yakılır üzerinden atlanır. Kırlarda halaylar çekilir, türküler, şarkılar söylenir.
Toplumları toplum kılan gelenek ve görenekleridir.
Her şeye rağmen hoş geldin bahar.
