Nuran Demirhan

Kerpiç evler

Nuran Demirhan

Van Şehri evleri,1918 yılından günümüze kerpiç, toprak evler tek katlı veya iki katlı evlerdi.

KERPİÇ: Duvar örmek için kullanılmak üzere, tahta kalıplara dökülerek güneşte kurutulur.

Pişirilmemiş tuğla olur. Kerpiç yapılacak toprak su ile karıştırılarak içine saman katılır.

Tuğla gibi duvarlar örülerek kullanılırdı.

Van evlerinin kullanımı örtü düz damdı,  tek kat kerpiç evler bahçeli olurdu.

 

 

Genellikle sıralı toprak damlı evler, her evin tandırı, kümesi, ahırı samanlığı olurdu.

Her evin avlusuna girmeden (Hayat) girmeden dış kapısı tokmaklı veya zırzalı olurdu.

Avlularda mutlaka Çeşme ( ÇAL ) olur. Evlerin önünden kehriz suları geçerdi.

Eski Van evlerini toprak damları her yıl sonbahar aylarında mutlaka sıvanır, Sıva, çamur ve samanla karıştırılarak bekletilirdi. Damlara dış cepheye uygulanırdı.

Sıvanan damlar daha sonra yağmurların başlaması ile Loğ taşı ( silindir taş ) ile toprağın sıkılaştırılmasını sağlardı.

Sıkılaştırılmış toprak damlar, yağan yağmur ve kar sularının damlamamasına neden olur.

Su geçirilmesini önlerdi.

İki katlı toprak evlerin içinde tahtadan merdiven ile odalara geçilir, o odalar genellikle misafirler için ayrılırdı. Odanın bir bölümüne mutlaka Misafir yatakları, yün döşekleri, yün yorganları ile yastıkları kaneviçe işlemeli patıska ile kaplanmış tertemiz yüklükte yığılı beklerdi. Diğer odalar sedir divanlar, yerde kalın yün minderleri oturmaya hazır. Duvar halıları ( kahveci güzeli ) duvarları süsler, yerlerde renk, renk motiflerle işlenmiş kilimler serilirdi. Duvarlara yine kilim desenli heybe ile üzerlik asılırdı. Her odanın duvarında mutlaka gömme camlı dolap yer alırdı. Odanın en güzel süsü Büfe, üzerinde kahve fincanları, cam bardaklar ile süslenirdi.

Kerpiç, toprak damlı evlerin diğer bir özelliği de kış aylarında evlerin sıcak, yaz aylarında serin olmasıydı. Kerpiç evlerde  nem olmaz, rahat soluk alınırdı. Kerpiç ev havanın kirliliğini  alır. Evin sıcak olmasını sağlar.

 Van Depreminden sonra beton binaların çoğalması, şehirde nüfus artışı, memleketin toprak damlı evlerinin yok olmasına neden olmuştur.

 Ortadoğu'nun Mimari özelliğine sahip olan Van evleri Osmanlı döneminden sonra,

Günümüze kadar gelerek kerpiç ve ahşap evleri sergilemekteydi.

Van'ın Kültürünü yaşatmaya ve ayakta tutmaya çalışan eski Van evini, Van kalesinde ve Kalecik TOKİ'lerde görebilirsiniz.

Yazarın Diğer Yazıları