Eski Van'da kış şartları
Nuran Demirhan
Van'da karasal iklim hüküm sürer, kışları uzun ve soğuk geçer. Mevsim kar yağışlı olur, buzlanma ve don olayları yaşanır.
Kışın hüküm sürdüğü, 22 Aralık -22 Şubat zemheri (Erbain) ile Hamsin memleketimizde kendini göstererek devam eder. Geceleri hava sıcaklığının -20 derecelere düştüğü zamanlar da görülür. Kışın çetin geçtiği günlerdir. Sokaklara çıkılmaz olur ayaz dondurucu soğuklar ve yoğun kar yağışı hayatı zorlayan zamanlardır. Gecelerin uzun, gündüzlerinin ise kısa sürdüğü aylardır.
Memleketimizde kış başlamadan hazırlıklar başlar, Toprak damlı evlerin, Genellikle Eylül-Ekim aylarında damları onarılır, sıvaları yenilenirdi. Henüz sobalar kaldırılmadan önümüzdeki kış için odun, kömür alınarak hazırlıklar başlardı.
Her evin kuzine sobası olurdu, kuzine sobanın fırınında yemekler, pastalar pişirilirdi.
Sobanın üzerinde çaydanlık ve güğüm eksik olmaz kaynayan güğümlerin kaynaması ile evlerin ısısı daha kolay olur derlerdi büyüklerimiz, çok eskiden de mangal olurmuş, Mangal ısısının eve faydası olurmuş.
Zemheri Van dilinde çille soğukları çok zahmetli geçerdi diye anlatılırdı.
Gelinlerin ellerini kapıya yapıştırır, kundakta ki bebeleri dondururmuş. Kar yağdığı zamanlarda, komşulara bile gitmek güçleşir,damlardan atılan karların üzerine damdan atlayarak inilirmiş kar tüneli açılarak komşulara ulaşılırmış. Donan camlardan dışarıyı görmek ne mümkün tek göz odalarda yanan sobaların sıcaklığı ile yaşanan hayat şartları.
Suların donduğu zamanlarda hayatın zorluklarını yaşayanlar, kızaklarla hastaneye veya en yakın sağlık ocağına gitmek ne kadar zor koşullarda yaşanılmış örneklerdir.
Yaşam koşulları, kış şartları haberleşmeye engel olan yaşanmışlıklardır.
Yoğun yağan kar günlerce sürer yollar kapanır, hayvanlar heder olurmuş.
Vanlı kadınlar yaz aylarında başlar kış hazırlığına…
Sebzeler kurutulur, salça yapılır. Konserve ve reçeller hazırlanır.
Erişte, su eriştesi kesilir, Kavurma yapılır. Kurutulan erik ve diğer meyveler kışın komposto ve tatlılar için hazırlanır. Pestil yapılmıştır turşu kurulmuştur.
Üzüm bağlarından toplanan yaprak salamuraya koyulurdu. Peynirler küpe basılıp, toprağın altına gömülürmüş. Kurutulan bitkiler, merze, zeyturun, reyhan nane kekik bembeyaz bez torbalarda kışın hazırlanır.
Bulgur kazanlarda kaynatılır kurutulur, Den ( Yarma) kavut kışa hazırlanır.
Bembeyaz Yağan Kar, Geçmişte ne kadar kötü anı varsa hepsini örter… Bize yeni bir gelecek yaratma imkânı sağlar… Hayat yolunuz kar gibi bembeyaz olsun...
