VAN'DA GÖÇ HAREKETLERİ
Nedim İlikçi
Değerli okurlar; insanoğlu bilinen en eski tarihten bu güne hep göç etme ihtiyacı hmiştir. İnsanoğlunun bu göçü köyünden, ilinden, ülkesinden başka diyarlara olmuştur. Hatta yaşadığı aileden ayrılarak yeni bir aile kurmak için göç etmiştir. Başka evlerde, başka köylerde, başka illerde ve başka ülkelerde yeni bir yaşam kurmuştur. Gittiği yeni yerlere gelenek, görenek ve yaşam tarzını götürmüştür. Göç ettiği yörelerdeki insanları etkilemiştir. Bazen kendi değerlerini yeni gittiği yerlerde koruyamamış ve gittiği yerin değerlerini benimsemiştir. Göç olgusu sadece bedenen bir yerlerden bir yerlere gitmenin ötesinde bir şeydir. Adeta yeniden var olmak, değişmek, dönüşmek veya değiştirip dönüştürmek sürecidir.
Bu göç hareketliliği bugün de devam etmektedir. Hatta ulaşım ve iletişim koşullarının gelişmesi sebebiyle günümüzde daha yoğun olarak devam etmektedir.
İnsanoğlunun göç etmesinin birçok sebebi vardır. Bu göçlerin bazıları isteyerek ve bilinçli yapıldığı gibi bazen de zorunluluktan yapılmıştır. Bu hafta sizlere tanıtmaya çalışacağım kitap göç kavramını genel olarak ele aldığı gibi Van özelinde göçleri de konu edinmektedir.
Kitap altı konu başlığı altında okuyucunun bilgisine sunulmuştur.
Birinci başlık “Göç Kavramına Genel Bakış” adı altında Van YYÜ. Edebiyat Fakültesi doktora öğrencisi Burcu Tütak tarafından yazılmış. Göç kavramının tarihçesi anlatılmış, göçün türleri işlenmiş, sebep ve sonuçları bilimsel olarak değerlendirilmiştir.
İkinci başlık ”Göç, Kent ve Kentleşme” adı altında Van YYÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Bölümünden Rıdvan Süslü tarafından yazılmış. Göç kavramı, kent ve kentleşme süreci genel olarak irdelenmiş ve kentleşme süreci Van özelinde de değerlendirilmiş.
Üçüncü başlık “Devlet-i Aliyenin Son Dönemlerinde Van Vilayetinde Ermeniler ve Tehcir Sorunu” adı altında Van YYÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora öğrencisi Osman Kimya tarafından yazılmış. Van’da Ermeni faaliyetlerinden, isyanlarından, isyanların ve tehcirin neden ve sonuçlarından, Van’ın işgalinden ve kurtuluşundan bahsedilmiş. Bahse konu başlıklar hakkında kaynaklara dayalı bilgiler paylaşılmıştır.
Dördüncü başlık “Birinci Dünya Savaşı Sırasında Van’dan Göç Eden Müslüman Mülteciler ve Yapılan Yardımlar” adı altında Van YYÜ. Tarih Bölümü doktora öğrencisi Hasret İpek İlçin tarafından yazılmış. Birinci Dünya Harbinde muhacirlerin genel durumundan bahsedilmiş. Van’ın Ermeni ve Ruslar tarafından işgali ve bunun neticesinde yaşanan muhaceretin ilimiz insanına ne kadar pahalı bedeller ödettiğini belgelerle anlatmış. Ermeni komitacılarının vatandaşı oldukları Osmanlı Devletine ihanet edip Ruslarla işbirliği yapmaları neticesinde sadece Vanlı Müslümanların değil, Ermeni halkının da muhaceretine sebep oldukları kaynaklar gösterilerek izah edilmiş. Van’ın 1918’de kurtuluşundan sonra Van’a dönen Vanlıların, Van’ı yıkık buldukları, yokluk ve çaresizlik ile mücadele etmekle karşı karşıya kaldıkları konu edinilmiş.
Beşinci başlık” Siirtlilerin Van’a Göçü” adı altında Van YYÜ. Tarih Bölümü doktora öğrencisi Özlem Karapınar tarafından yazılmış. Siirt’in sosyo-ekonomik yapısı, Siirtlilerin Van’a göç etme sebepleri, Van’da neler yaşadıkları anlatılmış. Yazısında, Siirt kökenli hemşehrilerimizin Van’a yerleşim ve sonrası ile ilgili anılarına yer verilmiş. Bu anılarda Van’ın ticari ve sosyal yaşamı hakkında önemli bilgiler paylaşılmış.
Altıncı başlık” Van’da Kırgız Göçü Ulupamir Köyü” adı altında Van YYÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora öğrencisi Eyüp Toprak tarafından yazılmış. Ulupamir Köylülerinin geçmişi hakkında bilgiler verilmiş. Kırgızistan ve Kırgız göçleri genel olarak incelenmiş. Kırgızların Pamir’den Ulupamir Köyüne göç süreçleri anlatılmış. Kırgızların lideri Rahmankul Han’ın vasiyetinden bahsedilmiş.
“Van’da Göç Hareketleri” isimli kitap Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Zeki Taştan ve Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Bekir Koçlar tarafından yayına hazırlanmış. Hiperyayın tarafından 2019 yılında İstanbul’da basılmış, 170 sayfadan ibarettir. Genelde göç kavramını sebep ve sonuçlarını merak edenlerin, özelde Van’daki göç hareketleri hakkında bilgi edinmek isteyenlerin okuması gereken bir kitap olduğunu tavsiye ediyorum… Kalın sağlıcakla…
