Van Üçlemesi Gülü Astım Duvara
Nedim İlikçi
Değerli okurlar; Engin Kansav Ortaköylüoğlu Hanım, ilk, orta ve lise tahsilini Van'da tamamladıktan sonra İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih bölümünden mezun olur. İlk görevine Van Kız İlk öğretmen okulunda başlar. Öğretmenlik hayatına Bursa ve Ankara'da devam eder. Emekli olduktan sonra Kapadokya'da bir pansiyon işletir. Bu hafta sizlere Engin Kansav Ortaköylü Hanım tarafından yazılmış olan "Van Üçlemesi" isimli kitabı tanıtmaya çalışacağım.
Yazarımız doğup büyüdüğü Van'dan hiçbir vakit gönül bağını koparmaz. Büyük bir emek gerektiren böylesine önemli bir eseri bizlere kazandırır. Toprağına vefa bağının gereğini fazlasıyla yerine getirmiş olur. Kendisine bu yazı vesilesi ile teşekkür eder, sağlıklı ve huzurlu uzun ömürler dilerim.
Yazarımız Van ile ilgili duygularını "Sözün Başı" başlığı altında dile getirirken şöyle der:"Benim çocukluğum Anayurdum Van'dır. Bu kentten isteyerek ayrılışım, ilk gençliğime rastlar. Öyle de olsa Van'a olan özlemim benliğime işleyip için için yanarken, beni sarıp sarmalayıp ayakta tuttu. Yıllarca bu özlemimin yalnız Van olduğunu sandım. Oysa özlemim, Van'la birlikte elimizden kayıp giden değerlereymiş. Bunun bilincine vardığımda içim sızladı." der. Van'ın sadece şeklen değişmediğini söyler, geçmişte yaşanan birçok kültürel değerin de yok olduğundan yana üzüldüğünü belirtir. Her Vanlı gibi çocukluğunda ve ilk gençlik döneminde yaşadığı eski Van'a özlemini dile getirir.
Kitabında Van'ı; "Düşte Van","Anılarda Van" ve "Bilgilerde Van" olmak üzere üç ana başlık altında anlatır. Bu anlatımını Van üçlemesi olarak tarif eder.
"Düşte Van" bölümünde Van'ın düşünde bıraktığı insanlarını ve özelliklerini, yiyecek ve içeceklerini, sosyal ilişkilerini çok akıcı bir dille okuyucuya aktarır. Özellikle yaşı ellinin üzerinde olan her birimizin düşlerinde yer alanları, bir sinema perdesi misali gözlerimizin önünden geçmesini sağlar. Bazen o günler uzun olsaydı diyeceğimiz, bazen iyi ki de geçmiş diyeceğimiz, bazen hüzünleneceğimiz, bazen gülümseyeceğimiz çok duygusal bir gezinti yapmamızın yolunu açar.
"Bilgide Van" başlığı altında Van'ın coğrafik, jeolojik, stratejik, jeopolitik yapısını, depremsel yapısını, yüzey şekillerini anlatır. Elli altmış yıl öncesinin ulaşım koşullarını anlatır. Van'ın Urartulardan Osmanlıların çöküş dönemine kadar geçen gelişimini detaylı olarak okuyucunun bilgisine sunar. Cumhuriyet sonrası Van'ın etkinliklerinden, halkın dini ve büyüsel inanç ve söylencelerinden, Halk oyunları ve türkülerinden, gelenek görenek ve beslenme alışkanlıklarından bahseder. Bazı Van yemeklerinin tariflerini verir. Kitaba adını veren" Gülü astım duvara" dizesinin de bir Van türküsünün ilk dizesi olduğunu da hatırlatmak isterim.
"Anılarda Van" başlığı altında; Van'ın nam yapmış kişilerini ve özelliklerini anlatır. Van'ın delilerinden ve özelliklerinden bahseder. Delisiyle velisiyle yazarımızın anılarında yer edinmiş olan birçok hemşehrimizin bizimde anılarımızda yer edinmiş olduğunun farkına varır, kaybettiklerimize üzülürüz.
Yazarımızın-Van merkezin bile doğa ile ne kadar iç içe olduğunu bu günün nesline aktarması açısından önemli bulduğum- bir anısını sizlerle paylaşmak istiyorum. Yazarımız şöyle anlatır; "Van'a ilişkin ilk anım dört beş yaşlarıma rastlar.Bir sabah erken uyandığımda babamı göremedim.Korkuyla baba diye seslendim."Gel kızım buradayım."dedi.Gözümü ovuştura ovuştura yanına gittim.Babam çok erken kalkar, sobayı yakar,demliği üstüne koyar,kahvesini pişirir içerdi.Beni okşadı cezvenin dibindeki kahveyi bana verdi, içtim.Onunla yetinmeyip fincanın telvesini de parmağımla sıyırıp yaladım.Babam beni pencereye götürdü, perdeyi aralayıp sokakta gezen kurdu gösterdi, korkup babama sarıldım."Ya buraya gelirse!.. "Babam güldü."Korkma gelmez, o da korkar." Bir kez daha baktım. Köpeğe benziyor, ama daha iri ve gösterişliydi. O günden sonra benim gözümde kar, kurt ve kahve bir üçleme oluşturdu."
Engin Kansav Ortaköylüoğlu hocamız tarafından yazılan "Van Üçlemesi-Gülü Astım Duvara" isimli kitap Phoneix Yayınları tarafından 2013 yılında Ankara'da basılmış ve 320 sayfadan ibarettir. Kitabın Van hakkında yazılmış en önemli kaynak kitaplardan biri olduğunu belirtmek isterim. Van'ın uzak- yakın tarihini, kültürünü öğrenmek isteyen herkesin okuması gereken bir kitap olduğunu tavsiye ediyorum…
Kalın sağlıcakla…
