Nedim İlikçi

Doğunun Yıldızı Van

Nedim İlikçi

Değerli okurlar; kendisini rahmet ve minnetle andığımız Kaya Kayaçelebi 1469 yılında Konya'dan göçerek Van'a yerleşmiş Kayaçelebizade ailesindendir.17 Şubat 1925'te Van'da doğmuştur. Ticaretle uğraşmakla beraber birçok hayır işinde öncülük etmiş, Oda ve dernek yöneticiliği yapmış, birçok konferans,  tören ve toplantıya konuşmacı olarak katılmıştır. Hem yazar hem şair kimliğine sahiptir. Hayatı boyunca Van'a hizmeti kendisine şiar edinmiş bir büyüğümüzdür. Bu hafta sizlere tanıtmaya çalışacağım "Doğunun Yıldızı Van" kitabı da bu büyüğümüzün büyük emek sarf ederek kendisinden sonra yaşayacak nesillere Van'ı tanımaları için kaleme aldığı bir kitaptır.

Kaya Kayaçelebi kitabına Van ve ilçelerinin coğrafi durumlarını, iklim ve jeolojik yapısını, Urartulardan başlayarak günümüze kadar olan tarihini, Van'da bulunan tarihi kale ve diğer yapıları fotoğraflar eşliğinde anlatarak başlıyor.

Tarihten bu güne Van'da  yetişmiş etkili insanların biyografilerini anlatıyor. Bunlardan şair olanların eserlerinden örnekler veriyor. Van'ın tarihi, turistik yerleri ve yatırları hakkında bilgiler aktarıyor. Van'a gelmiş ve Van hakkında görüş beyan etmiş gezginlerin görüşlerini paylaşıyor. Van'ın folklorunu, gelenek göreneklerini, halk oyunlarını, çocuk oyunlarını, türkülerini, yemeklerini, şifalı bitkilerini, şivesini, dua ve beddualarını, Van'da sıkça kullanılan atasözü ve deyimleri, bilmecelerini, manilerini ve Vanlı ailelerin lakaplarını ayrıntıları ile anlatıyor. Cumhuriyet sonrası valilik, belediye başkanlığı ve milletvekilliği yapanların tarihi sıralamaya uygun olarak listesini veriyor. Kitabın yazıldığı dönemde Van'ın sanayi, ticaret ve eğitim alanlarındaki durumu hakkında bilgiler veriyor. Hatıra albümü başlığı altında yaklaşık 463 hemşerimizin biyografilerini ve fotoğraflarını paylaşıyor. Bu hemşehrilerimizin büyük çoğunluğunun bugün hayatta olmadığını belirtmek isterim. Kitabında o dönemlerde özellikle okul müsamerelerinde oynanmış  "Eski Van'da Bir Aile Dramı",Dinsizin Hakkından İmansız Gelir" ve "Van'ın Kurtuluşu" isimli piyeslerini paylaşıyor. Kitabını yazmış olduğu şiirleri ve şarkı sözleri ile bitiriyor.

Kaya Kayaçelebi kitabında Konya Karaman tarihinden kaynak göstererek XV. Yüzyılda Konya'dan Van'a göçen ailelerin listesini veriyor. Bu ailelerin efratlarının büyük çoğunluğu halen Van'da yaşamaktalar. Bu ailelerden on sekiz tanesini şöyle sıralıyor; Kayaçelebizadeler, Temirzadeler, Şabanzadeler, Camuşcuzadeler, Deveci oğulları, Dilaver oğulları, Altay oğulları, Kaplan oğulları, Sebuvar oğulları, Aşur oğulları, Levent oğulları, Kara cehennem oğulları, Çilingir oğulları, Şerif efendi oğulları, Akifpaşazadeler, Boyaoğulları, Odabaşı oğulları ve Şeyhbender oğulları…

Kaya Kayçelebi şiirlerinde Van'ı ve özelliklerini işlediği gibi hayata dair de çeşitli konularda şiirler yazıyor. Bu şiirlerinden birini seçim görevi vesilesi ile 1950 yılında Çatak ilçemizin bir köyüne gittiğinde yazıyor. Köy de yaşadıklarını ve gördüklerini şair duyguları ile tasvir ediyor. Yaklaşık 70 yıl önceki köy hayatı ile bugünün koşullarını kıyaslamamız açısından önemli olduğuna inandığım bu şiirini sizlerle paylaşmayı uygun buluyorum.

 

KÖYDE GÖRDÜM

Bir köyde sabahtı kalktım uyandım,

Dünyayı güneşle öpüşür gördüm.

Minareden coşan ezan sesiyle,

Hakkın mabedine koşanı gördüm.

Çoban sürüsüyle çıkarken köyden,

Ardından meleşen kuzuyu gördüm.

Buse almak için kırmızı gülden,

Ah çekip ağlayan bülbülü gördüm.

Pınara varıpta nöbet bekleyen,

Nice tunç yanaklı dilberler gördüm.

Bir tek entariyle tir tir titreyen,

Fakir ve perişan yavrular gördüm.

Katıklı ağızı bir yana bırak,

Kuru ekmek için ağlayan gördüm.

Ocağında odun diye yakacak,

Elle tezek yapan nineler gördüm.

İlaçsız, doktorsuz, yolsuz, okulsuz,

Kaderle baş başa köylüyü gördüm.

Muskadan, üfrükten şifa bekleyen,

Ben nice çaresiz insanı gördüm.

Doğunun Yıldızı Van kitabı Hemşehrimiz Kaya Kayaçelebi tarafından yazılmış.1990 yılında İstanbul'da Zafer Matbaası tarafından basılmıştır. Kitap 560 sayfadan ibarettir. Van'ı, Kaya Kayaçelebi'nin anlatımı ve şiirleri eşliğinde yeniden okuyalım diyorum. Kalın sağlıcakla…

Yazarın Diğer Yazıları