Bizim Eller Van
Nedim İlikçi
Değerli okurlar; değerli hemşehrimiz, Van'ın köklü ailelerinden Aydın Talay Bey; hayatının her döneminde toplumun gelişimine olumlu yönde bir şeyler katmak için çaba sarf etmiştir. Özellikle gençlerin daha bilinçli yaşamasını sağlamak için uğraşan bir büyüğümüz olmuştur. Sizlere tanıtmaya çalışacağım bu kitap da Onun bu çabalarının bir göstergesidir. Bu kitaptan başka birçok kitap ve tercüme eserleri de vardır. Sırası geldikçe bu çalışmalarından Van ile ilgili olanları tanıtmaya çalışacağım. Aydın Talay Bey'in resmi görevleri yanında böylesine değerli çalışmalarla kültür hayatımıza katkı sunmuş olması her türlü takdirin üzerindedir. Kendisine sağlıklı ve huzurlu ömürler diliyorum.
Aydın Talay Bey Bizim Eller Van kitabının önsözünde hızlı kentleşmenin getirdiği sorunlardan yakınıyor. Günümüz insanının elektronik cihazlar arasında yalnızlaştığına dikkat çekiyor ve insani hasletlerini yitiriyor oluşuna üzülüyor. Günlük yaşam kaygılarından sıyrılıp etrafımızla ve tarihimizle yeterince ilgilenmediğimizden yana kaygılanıyor.
Halka hizmeti kutsuyor ve yöneticilere örnek olsun diye bir olayı şöyle naklediyor;"Birinci Büyük Millet Meclisi'nde Erzurum Milletvekili merhum Hüseyin Avni Ulaş'ı altı delik potinlerle gören meclis başkanı siygaya çekmek istediği zaman,"Bana bak demişti. Ben Pasinler'deki insanımızın ızdırabını deliklerden ayağıma batan taşlarda duymak zorundayım. Aksi halde ona hizmeti unuturum."Bu tarihi olayı naklederek idarecilerin halkın acılarını hmeleri gerektiğini de anlatıyor.
Aydın Talay Bey kitabına, Van'ın tarihini anlatarak başlıyor. Bu kitabı yazmak için binlerce arşiv belgesi ve kaynak kitap inceliyor. Anlatımında incelediği kaynakları ve arşiv belgelerini dayanarak gösteriyor. Örnek olsun diye kitabında aktardığı 1800'lü yıllarda yaşanmış birkaç tarihi bilgiyi siz okuyucularla paylaşmak istiyorum. Van'da Telgraf İdaresinin 19 Ekim 1867'de kurulduğunu ve bin kuruş maaşla Kamil Efendi'nin telgraf İdaresi müdürlüğüne tayin edildiği bilgisini aktarıyor. Van Gölünde ilk buharlı geminin işlemesinin Sultan Abdulhamid devrinde gerçekleştiğini ve 04 Şubat 1879 günü işletmeye açıldığı bilgisini paylaşıyor. II. Abdulhamid'in Şakir Paşa başkanlığında doğuya bir heyet gönderdiğini ve Van Gölü için lüzumu kadar vapur ve şilep konması direktifi verdiğini belirtiyor. Yine Şakir Paşa'nın 28 Eylül 1896 tarihli layihasında Van için atlı tramvay teklif ettiğini ve Van'ın imarı için mühendis celbini istediği bilgisini okuyucularla paylaşıyor.
Van'a hizmeti geçen şahsiyetler başlığı altında birçok hemşerimizin hayatını ve eserlerini anlatarak o şahsiyetlerin hatırlanmasına ve genç nesillere tanıtılmasına vesile oluyor. Bu gün birçok cadde, sokak, türbe, camii ve mahalle için kullandığımız şahıs isimlerinin biyografilerine ulaşmamızı sağlıyor. Bu şahsiyetlerden şair olanların şiirlerinden örnekler veriyor.
Kitapta; Van'a ait bazı bilgiler başlığı altında kaleme alınan bölümde birçok bilgiye ulaşabiliyoruz. Van'da metfun bulunan yüz on dört yatır ve türbenin yerleri ve kimliklerini öğreniyoruz. Van merkezde bulunan 43 cami ve bu camileri inşa ettiren şahsiyetleri öğreniyoruz. Van'da yaşayan 222 sülale ve lakaplarını öğreniyoruz. Osmanlı döneminden başlayarak milletvekilliği ve senatörlük yapmış olan şahsiyetleri öğreniyoruz.1549 yılından 1984 yılına kadar Van'da valilik yapmış şahsiyetleri ve görev yaptıkları yıllarını öğreniyoruz. Cumhuriyet sonrası Van'da görev yapmış Van Belediye başkanlarını ve görev yıllarını öğreniyoruz. Van'a gelmiş ve gördüklerini yazmış yabancıların yazılarından örnekler okuyoruz. Kısacası Aydın Talay Bey, Van hakkında bilinmesinin faydalı olacağına inandığı her bilgiyi, ulaşabildiği ölçüde bu kitapta okuyucuya sunuyor.
"Bizim Eller Van" kitabı 1940 yılında Van'da doğmuş ve bir dönem belediye başkanlığı da yapmış olan Aydın Talay Bey tarafından yazılmış.1988 yılında İhlâs Matbaacılık tarafından İstanbul'da basılmış.240 sayfadan ibarettir. Kitabın ikinci baskısının Van Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları tarafından yapıldığını da belirtmek isterim. Van hakkında merak edilen birçok bilginin bulunduğu bu kitabı okumanızı tavsiye ediyorum. İyi okumalar diliyorum. Kalın sağlıcakla…
