Yerel basın şekillendi!

Bugün Basın Bayramı ama bayramı konuşmayacağız. Basın İlan Kurumu tarafından ilimizde yerel basın ile ilgili yürütülen şekillendirmeye önceki gün son nokta konuldu. Van yerel basını kimine göre birleşti, kimine göre güç birliği yaptı,  kimine göre de çok sesliliğini ve renkliliğini kaybetti.  Sonucu zaman gösterecek. 
Şekillendirme ile İkinisan,  Şarkyıldızı, Vangölü Ekspres gazeteleri kapanırken; Doğu Anadolu, Van Postası gazeteleri haftalık;  Van Haber Gazetesi ise günlük yayınına devam edecek. Vansesi, Prestij, Bölge,  Şehrivan, Olay, İpekyolu gazeteleri günlük yayın hayatlarını aynı şekilde sürdürecek. Kapanan gazetelerin değeri, anlamı ileriki zaman içinde daha iyi anlaşılacağına inanıyorum. Birleşen, kapanan, haftalığa dönüşen gazetelerde çalışan birçok arkadaşımız da bu şekillendirmeyle işsiz kaldı. Bu gazeteler resmi ilan haklarını yitirdiler. Keşke ilimizdeki gazetelerin güçlenmesi, kaliteli yayın yapması için kurum kuruluş ve kişiler de üzerlerine düşen sorumluluklarını zamanında yerine getirmiş olsalardı.  Yapmadılar, sadece izlediler. Sonuçta bir dönem geride kaldı. 
Bu vesileyle Van yerel basınının detaylı bir özetini yaparken kapanan gazeteler arasında köklü bir geçmişi olan İkinisan gazetesine ayır bir vurgu yapmak istiyorum. Nail Başıbüyük ve Servet Mehterbaşıoğlu'nun 21 Ekim 1957 tarihinde kurduğu İkinisan Gazetesi yayın hayatına başlarken ilk sayısında amacını şu sözlerle özetlemişti; " Milli şahlanışımız ve kurtuluşumuzun tarihi olan İkinisan'a layık olacak, bu ismi ve bu manayı devamlı yaşatacaktır"  Günlük yayın hayatından haftalık yayın hayatına geçen Van Postası Gazetesi'de 50 yıllık geçmişi ve arşivi ile Van'ın yerel basın hayatında önemli yeri vardır.  
BASIN, günümüzde halkın bilgilendirilmesi, kamuoyunun sağlıklı oluşumu, eğlendirme ve eğitme gibi konularda çok önemli fonksiyon üstlenen demokratik kurumlardan bir tanesidir. Yerel basın ise kendi yöresinin haberlerini ön planda tutan,  yöresinde basılıp yayınlanan basın kuruluşlarına verilen genel bir isimdir. Yazılı basını görsel ve işitsel basından ayıran en büyük özellik ise okuyucuya, istediği zamanda, istediği rahatlıkta, istediği hızda okuma, imkânı sunmasıdır. 
YEREL BASIN; kentin hafızasıdır, duyarlılığıdır, tepkisidir, sesidir, gündemidir, aynasıdır, iletişim köprüsüdür, ortak adresidir, arşividir, dilidir, düşüncesidir, sesi soluğudur, birikimidir, kültürel hazinesidir. Yerel basın ilimizin özüdür, özetidir. Yerel basın yasların ve toplumsal kuralların demokratik yapı içinde özümsenmesini sağlar. O nedenle demokrasilerde yerel basın, ulusal basından çok daha önemlidir. Çünkü yerel basın demokrasiden beslenerek kök salar. Bu denli öneme sahip olan,  hüzünlü bir dönem geçiren Van yerel basının geçmişini iki dönem halinde değerlendirebiliriz.
Cumhuriyet Öncesi Dönem; 1915 Birinci dönem Birinci Dünya Harbi sırasında Van'ın Ruslar tarafından işgali, Ermeni çeteleri tarafından yakılıp yıkılması, hafızasını kaybetmesi. 
Cumhuriyet Sonrası Dönem: 1918 Van'ın düşman işgalinde kurtuluşu ile 1930'dan sonra Van şehrinin yeniden imarı ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmesi.
Cumhuriyet öncesi Van gazeteleri:
Van Kartalı: Van yöresinde ilk ihtilâl tohumlarını eken Van doğumlu din adamı olan Ermeni literatüründe, ihtilalcilerin babası olarak anılan Mıgırdıç Hrimyan 1858 yılında Van'ın Varak Manastırı'nda, Van Kartalı (Ardzvi Vaspurakan) adlı bir gazete yayınlanmaya başlamıştır. Taşrada çıkan ilk Ermeni gazetesi olan Van Kartalı, beş yıl kadar süren yayın hayatı boyunca, Ermenileri sürekli olarak isyan ve ihtilâle teşvik etmiş. 
Iravunk: 1885'li yıllarda, Van'da Ermenice yayınlanan gazete ihtilâlcı Ermenilerin sözcülüğünü, propagandasını yapmıştır.      
 Van Gazetesi:  1899 yılında Vilayet matbaasında basılan, Vilayet tarafından çıkarılan  " Van Vilayet Gazetesi"   ismiyle 4 sayfa basılmıştır. Meşhur arşivci Tarık Us'un İstanbul'da bulunan kütüphanesinde 7.  yılında çıkan 191. sayısı bulunmaktadır. 
Çaldıran Gazetesi: 1908'de İttihat ve Terakki yanlısı gazete Van'da yeni bir matbaada basılmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki  Van'dan göç nedeniyle basımevi ve gazete kapanmıştır..

Cumhuriyet Sonrası Gazeteler:
Yeni Yurd Gazetesi: 1937 yılında İlyas Kitapçı ve arkadaşları tarafından kurulan gazete Van Matbaası'nda basılmıştır. 1943 yılına kadar aralıklarla çıkarken, 1943'ten sonra günlük olarak yayınlanmış ve 1 Temmuz 1948'de Vansesi Gazetesi adıyla yayın hayatına devam etmiştir. 
Van Gazetesi: Kuruluş tarihi 6 Temmuz 1939 olan Van Gazetesi,  haftanın belirli günlerinde çıkarılmış vilayet gazetesidir. Nüshası 3 kuruştan satılan gazetenin, umum neşriyat ve yazı işlerini idare Vilayet Mektupçusu F. Tunç Akoğlu yapmıştır.  Gazete daha sonra İlyas Kitapçıya devredilmiş, 1947 yılında yayın hayatına son vermiştir. 
Vansesi Gazetesi: 1 Temmuz 1948 tarihinden itibaren "Yeni Yurt, Van" gazetesinin devamı olarak  İlyas Kitapçı'nın sahipliğini yaptığı, Yazı İşleri Müdürlüğünü Naci Yeğinaltay'ın üstlendiği gazete dört sayfa olarak çıkmıştır. İlyas Kitapçı, gazetenin ilk nüshasında yaşanan keşmekeşler, güçlükler ve maddi zorluklara rağmen; memlekete hizmet yolunda atılan bu adımı, "Bu gazeteyi niçin çıkarıyorum?" başlıklı yazısında şu sözlerle ifade etmiştir: "İç ve dış siyasi cereyanları tamamıyla tarafsız bir durumda bulunarak bütün gerçeği ile umumi efkâra aksettirmek ve bu konuda tahliller yaparak en doğru yolda objektif görüşle gerçeği aydınlatmak üzere… Halkın, uğradığı haksızlıkları, kanuni haklara dayanan şikâyetlerini, memleketin ve umumun nefine olan düşüncelerini aksettirmek için… Bu memleketin müsteit ve kabiliyetli gençliğinin edebi istidadını geliştirmek ve onların bu yoldaki zevklerini tatmin etmek için çıkarıyoruz"  Gazetemizin imtiyaz sahibi merhum Remzi Perihan'ın çizdiği yolda yayınına devam eden Vansesi bugün renkli ofset baskısıyla 10 sayfa yayın hayatına devam etmektedir. 
İkinisan Gazetesi: 21 Ekim 1957 Nail Başıbüyük ve Servet Mehterbaşıoğlu'nun ortaklaşa çıkardıkları gazete, 1987 yılında Servet Mehterbaşıoğlu'nun vefatıyla, Nail Başıbüyük tarafından devam ettirilmiştir. İlk dönemlerde, Yazı İşleri Müdürlüğü'nü Nevzat Amiklioğlu yapmıştır.  Gazetenin önceki sahibi Nail Başı büyük'le birlikte uzunca bir süre Yazı İşleri Müdürlüğü'nü ve Başyazarlığını Eğitimci yazar Ali Laleci (Eylül 2000 tarihine kadar) yapmıştır.  Gazete daha sonra Vezir Baş tarafından satın alındı.  Gazete el değiştirerek yayının hayatına son verdi. 
Vankulu Gazetesi: 18 Mart 1958 tarihinde İstanbul'da Vanlı öğrenciler tarafından çıkarılmıştır.  Van Öğrenci Yaşatma Cemiyeti İstanbul şubesi tarafından, Van Gecesi'nde dağıtılmıştır. Folklorik ağırlıklı gazete aynı yıl yayın hayatını durmuştur.
Van Postası Gazetesi: 14.06.1953 tarihinde İhsan AKYOL tarafından kurulmuş, 1980'de Turan Şahinbaş'a devredilmiştir. Haftalık olarak yayın hayatına devam ediyor. Van Ekspres Gazetesi:16 Şubat 1962 tarihinde Vahdettin Toplu-Enver Perihanoğlu'nun kurduğu gazete, Vangölü Matbaası'nda basılmıştır. 28 Haziran 1963'te 434 sayısına ulaşmış, daha sonra kapanmıştır.
Kurtuluş Gazetesi: 2 Nisan 1962 tarihinde, Servet Mehterbaşıoğlu ve Nail Başıbüyük tarafından kurulmuş, 1963 yılında yayın hayatı durmuştur. 
Van Halk Postası Gazetesi: 29 Mart 1971 tarihinde yayın hayatına başlayan gazete, eski Milli Eğitim Müdürü Naci Özden tarafından çıkarılmış. Vansesi Matbaası'nda basılmıştır. Aynı yıl yayın hayatı durmuştur.
Serhat Van Gazetesi: 1 Haziran 1974 tarihinde Demiray Şasıhüseyinoğlu tarafından kurulmuştur.  Yazı İşleri Müdürlüğünü Mahmut Şahin yapmış. Gazete Murat Matbaası'nda basılmıştır. 1 Ekim 1977'de, 1031. sayısından itibaren gazetenin sahipliğini S. Sarımuratoğlu ve M. Tayyar Dabbağoğlu üstlenmiştir. Gazete 12 Eylül 1980 darbesinde kapatılarak arşiv ve matbaasına el konulmuştur. 
Van Haber Gazetesi: 1996 yılında İstanbul'da Şahin İzci tarafından çıkarılan renkli ofset ve 12 sayfa halinde basılan gazete, Van dışında yaşayan Vanlılar arasında haberleşme köprüsü görevini üstlenmiş; Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Mersin, Van, Bursa ve diğer illerde satılma başarısını göstermiştir. Gazete, 1997 yılı sonunda yayını sona ermiştir. 
Şipana Gazetesi: 1996 yılında Van Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği olarak hayatına başlamıştır. İkram Kali tarafından hazırlanan tabloid gazetede Van'a özgü folklorik değerler anlatılmıştır. Aynı yıl yayın hayatı durmuştur.
Van'da çıkan diğer gazeteler; Kurtuluş, Gölden Sesler, Göl Ekspres, Mega Van, Gündemde Van, Erciş, Birnisan, Prestij Haber, Şark Yıldızı, Şehrivan, Bölge, Van Güncel, Van Ekspres, Van Hâkimiyet, Her Yönüyle Erciş, Van'da Anadolu'nun Sesi, Van Olay, Van Haber Doğu Anadolu, Van Gölü Ekspres, Van Times, İpekyolu, Gevaşınsesi, Özlpsesi, Bahçesaraysesi, Çaldıran Haber, Yurt Haber Muradiye ve diğerleri. 
Van basının hikayesi Van'ın şehir ve toplumsal değişimiyle yakın benzerlik gösteriyor. 
Yerel basınımızın özeti böyle.