İkram Kali

Van’a dair bir hayalim var

İkram Kali

Yukarı Norşin Camisi önünde Yalçın Kitapçı ağabeyimizin kılınan cenaze namazı sonrası tabutu ilk sırtlayanlar arasında Van’da Vali Yardımcılığı,  Valilik, Kahramanmaraş Valiliği, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı sonrası Karadağ Büyükelçiliği görevine atanan Mehmet Niyazi Tanılır’ı gördüm. Yanına vararak ayaküstü kısa sohbet ettik. O sırada  benim gibi valilikte birlikte çalıştığı mesai arkadaşları,  kendisini tanıyan Vanlılar etrafını sardı. Herkesle tokalaşarak merhabalaştı. Davet tekliflerine teşekkür ederek üzgün bir ifadeyle yakın dostu Yalçın Kitapçı’nın cenazesi için günü birlik Van’a geldiğini akşam da  döneceğini söyledi.

Mehmet Niyazi Tanılır, Van"da 4,5 yıl Vali Yardımcılığı, yaklaşık 3,5 yıl ise Vali olarak görev yaptığı süre içinde ulusal ve uluslar arası birçok sosyal projeye imza atmayı başardı. İçişleri Bakanlığı"nın Birleşmiş Milletlere (SBM) örnek olarak sunduğu ve 14 ilde uygulanan Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi (KDRP) "Van Eylem Planı" tüm dünyaya örnek gösterilmişti. 2007 yılında ise Başbakanlık Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından 81 İl Valiliği, kaymakamlıklar ve belediyeler tarafından, eğitim, sağlık, tarım, spor, sosyo-kültür vb. alanlarda gerçekleştirilen projeler arasında Vali Tanılır"ın Van"da gerçekleştirdiği Yeşil Ağ, (Tek Adımda Hizmet Uygulaması" Gıda Bankası, Çocuk Araştırma Rehabilitasyon ve Eğitim Merkezi (ÇAREM), yeni adıyla ÇOGEM ve Altyapı Koordinasyon Kurulu’ndan oluşan 5 proje örnek gösterilmiş ve ödüle layık görülmüştü. Van"da görev yaptığı toplam 8 yıllık süre içinde kamu yararını gözeterek, başarılı projelere imza atan Vali Mehmet Niyazi Tanılır, edebiyata, tarihe özel bir ilgi duymaktaydı. Ayrıca yazan okuyan, araştıran özelliği vardı.

Niyazi Beyi yıllar sonra cenazede görünce geçmişte Van Valiliği’nde birlikte yaptığımız kültürel çalışmalar ile yarım kalan hayalim canlandı.

M.Niyazi Tanılır’ın Van Vali Yardımcısı, benimde Valilik Basın ve Halkla İlişkiler Danışmanı ve Yayın Kurulu Yazı İşleri Müdürü olarak görev yaptığım dönemde “Cumhuriyetin 75. Yılında Van Yıllığı” Dünyada Van Dergisi’nin bazı sayılarını birlikte hazırladık. 1998'de Van şairi, Van aşığı rahmetli Vanlı Abbas Güven’in şiirlerini bir araya toplayarak “Van'dan Esintiler" ismiyle kitaplaştırma çabalarıma Niyazi Bey destek verdi.  Kitabı valilik yayını olarak yayımladık.

Van üzerine kitap, dergi, kültürel yayınların yanı sıra sosyo-kültürel etkinliklerde yaptık. Mesela Çavuşbaşı Mahallesinde o yıllar betona direnerek ayakta kalan Niyazi Dayıoğlu, Hamdi Dayı, Şerefiye Mahallesi’nde Öğretmen Hilmi, Hasan Hüseyin Gülseven, Selimbey Mahallesinde Kaptaner ailesinin Van evlerini ilimize kazandırmak için  gün boyu Niyazi Bey ile sokak sokak gezdiğimizi hatırladım.

Kültürel çalışmalar kapsamında Vali Yardımcımız Niyazi Bey ile “ Fotoğraflarla Dünden Bugüne Van Albümü”   hazırlayarak Vanlılara özel bir eser  armağan etmeyi kararlaştırdık. Albüm için gerekli ön hazırlıkları yaptık. Önce Ankara’da Kültür Bakanlığı’na gittik. Doğrusu burada bizim işimize yarayacak fotoğraf bulamamanın hayal kırıklığını yaşayarak oradan İstanbul’a geçtik. Taksim’de Alman Kültür Merkezi, Fransız Kültür Merkezi ile Sultanahmet’te bulunan İstanbul Arkeoloji Merkezi’ni ve bazı şahısları, kurumları ziyaret ederek eski Van fotoğrafları almak için görüştük. 

Alman Kültür Merkezi’ni gezerken merkezin işleyişine hayran kaldım. (haylimi orada gördüm)  Türkiye’nin bütün illerine, ilçelerine ait eski fotoğraflar merkezde bulunuyor. Yani bizde olmayan fotoğraf orada var. Fotoğrafların bir kısmını Almanlar çekmiş,  bir kısmını bağış veya satın almışlar. Kültür kokan insana okuma, araştırma heyecanı vererek merak uyandıran merkezin bir odasında Van’a ait fotoğrafların olduğu albüm masamıza getirildi. Yetkili istediğimiz fotoğrafı seçebileceğimizi söyledi. Seçtiğimiz her fotoğraftan bir adet tab (basarak)  edilerek Van Valiliğine göndereceklerini belirttiler.

Fotoğraf bulma çabamızı resmi kurumlarla sınırlı tutmadık. İstanbul’da o yıllar Hürriyet Gazetesi’nde yazarlık yapan Vanlı hemşehrimiz Fatih Altaylı’yı Güneşli Hürriyet Plaza’da odasında ziyaret ederek ailesine ait eski Van fotoğraflarından yararlanmak istediğimizi söyledik. Altaylı ile Van üzerine yaptığımız sohbet sırasında yardımcı olacağını belirtti. Altaylı sohbetin bir yerinde İkinisan Kurtuluş Bayramı’nda Cumhuriyet Caddesi tören alanında protokolün sağında Van’ın esaretini temsil eden mizansen olarak Türk askerleri tarafından kurtarılmayı bekleyen direğe bağlı olarak esir kız görevini öğrencilik döneminde uzun yıllar annesinin yaptığını ayrıca Van sancağının ailesinde bulunduğunu söyledi.  

İstanbul’da bulunduğumuz süre içinde Beyoğlu kitapçılarında, sahaflarda Van ile ilgili kitaplar araştırdık.  Van’a döndük. Bütün araştırmalarımızın çabalarımızın sonunda Alman Kültür Merkezi’nden albüme yarayacak kayda değer fotoğraf geldi.  Niyazi Bey Van’dan Kahramanmaraş’a gidince “ Fotoğraflarla Dünden Bugüne Van Albümü”   gerçekleşemedi.  Elimizdeki fotoğrafları İl Özel İdare Müdürlüğü’ne teslim ettik. Fotoğrafların son akıbetini bilemiyorum.

***

Gelelim Van’a dair hayalime.

Valilikte “ Fotoğraflarla Dünden Bugüne Van Albümü” ve diğer çalışmalar sırasında “ Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi” kurulması ile ilgili önerimi, hayalimi Niyazi Bey ile paylaştım. Büyük bir ilgi göstererek destek oldu.

Eski Tekel Binası’nın Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ndan Van Valiliği’ne tahsisi sağlanarak binanın “Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi” olarak kullanılabileceğini Niyazi Bey’e aktardım.  Niyazi Bey merkez için samimi uğraşlar vermesine karşın proje maalesef gerçekleşmedi.

 Yıllar geçti bu güne geldik. Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi hayalim hala devam ediyor. Zorda olsa umudumu yitirmedim.

Van şehrimizin hafızasının yazılı, görsel, işitsel eserler ile canlı tutulması, Vanlıların geçmişle bağ kurabilmelerine katkı sağlamak için şehrimizin böyle bir merkeze ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Onun için istiyorum.

Şehrimizin tarihi, kültürü ile ilgili ödev yapmak isteyen ilkokul öğrencisi, araştırma yapmak isteyen akademisyen, gazeteci, belgeselci yeterli kaynak bulamıyor. İnternet sitelerinde Van hakkında gezen birçoğu yanlış bilgiler, paylaşılan fotoğraflar kopyadan tekrardan ibarettir. Söz konusu yanlışlara itiraz edecek bir kurum ve yetkili de yoktur.  Gerçekleşmesini umut ettiğim Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi bu anlamda önemli bir eksikliği giderecektir. Onun için gereklidir diyorum.

Şehir halkının tarihi, kültürel ve sanatsal kimliğine katkı sağlamak esas alınacak Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi hayalimde neler var. Hayata geçerse burası nasıl bir kültürel işlev görecek.  Bunu kısaca anlatmaya çalışayım.

Kütüphane ve merkezde Van’a ait eski yeni fotoğraflar, slâytlar, dialar yer alacak.  Van hakkında yayınlanmış içinde Van konusu geçen hangi dilde olursa olsun bütün dergilerden, kitaplardan, materyallerden bir veya birkaç adet temin edilerek merkezde yerini alması.

Van ile ilgili dünyanın neresinde olursa olsun fotoğraf, kitap, dergi, gazete gibi eserler bağış ve satın alma yoluyla merkeze kazandırılacak.

Merkezin içerisinde şehir kültürüne ait Van ile ilgili eski yeni bütün video, CD, ses kasetleri, kayıtlar burada yer bulunacak. Bütün eserler, materyaller demirbaş envanterle kayıt altına alınacak. Kütüphane ve merkezde  kentin sözlü, yazılı, görsel ve dijital materyalleri derlenip arşivlenip okuyucuya sunulacak. Aynı zamanda bu kütüphane Van halkının kültürel, sanatsal ve eğitsel çalışmalarını gerçekleştirebileceği ve izleyebileceği bir merkez olacak

Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi bünyesinde bulundurduğu b inlerce kitap ve doküman ile Van’ın ortak aklı, hafızası arşivi haline gelecek. Yıllar itibariyle eser ve materyal sayısı çoğalacak.

Merkezden yararlanmak isteyen kişiler küçük bir bedel ödeyerek yararlanabilecek.  . Merkezde Van üzerine panel konferans, sergi, söyleyişi, şiir dinletileri gibi etkinlikler,  Van türkülerinin söylendiği Van Oturma Gecesi düzenlenecek.

Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi çağın tüm teknolojik imkânlarını kullanarak İnternet üzerinden merkeze ulaşılabilecek.

Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi’nde Türkiye'ye hitap edecek ve üniversite, enstitü düzeninde çalışmaları yürütebilecek bir araştırma merkezi olacak. Merkezde Vanla ilgili eserler satılabilecek. .

Merkezde kütüphaneci, arşivci, fotoğrafçı ve edebiyat öğretmeni görev yapacak.  Bu kişiler özellikle Van’ı bilen tanıyan, seven gönül ve görev adamları tercih edilecek. 

Peki kim yapacak/yapmalı derseniz?

Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi binası için Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından koruma altına alınan şehir merkezinde bulunan, ulaşım sorunu bulunmayan, mimari özelliği olan, bahçeye sahip eski Erkek Sanat Enstitüsü binası kullanılabilir.

Van Valiliği, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı ve SODES mali kaynaklarıyla proje kısa sürede hayata geçirilebilir. Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi Valiliğe bağlı kültürel birim olarak hizmet verecek.

Şahsıma, aileme ait 70-80 yıllık fotoğraf, kitap, dergi, ses kayıtları gibi materyalleri gönüllü olarak Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi’ne bağışlamaya hazırım. Benim gibi binlerce Vanlının bağış yoluyla katkı yapacağını biliyorum.

Herkesin bir hayali var benimde hayalim yaşadığım süre içinde Van Şehir Kütüphanesi ve Dokümantasyon Merkezi’nde kırtlama çay içerken Van kitabı okumak, bir başka gün Van belgeseli izlemek, Van fotoğrafı veya bir kitabı satın almak, Van’a gelen misafirlerimi Van Oturma Gecesi’nde Van türküleri dinlemek üzere merkeze götürmek. 

 

Yazarın Diğer Yazıları