İkram Kali

Tramvay mı olsun Trambüs mü?

İkram Kali

Tramvay (Hafif Raylı Sistem) tartışması yeni ufuklar açıyor.

Kente dinamizm ve heyecan katıyor.

Keşke, tüm tartışmalar hizmetler, projeler üzerine olsa.

Kırmadan, dökmeden, incitmeden ve amacının dışına çıkmadan kentimizi, toplumumuzu ilgilendiren konularda tartışalım, düşüncelerimizi paylaşalım.

Bu tür medeni tartışmalar kent kültürüne ve aidiyet duygusuna katkı sağlıyor.

Tramvay konusu ilk defa yazı işleri müdürlüğünü yaptığım Van Valiliği Kültür ve Sanat Dergisi Dünyada Van’da makale olarak yayımlandı.

Tramvayı Van’ın gündemine getiren  Vansesi oldu.

Yazarımız  değerli dostum Dr. Hasan Oktay, 2011 depremi sonrası yeni imar planı hazırlanan Van’ın toplu ulaşım çalışmalarına ışık tutmak amacıyla gazetemizde yer alan  “ Van’da Tramvay” makalesinde tramvay konusunun bir asır öncesine dayandığını  belirterek, “ Van Doğu Anadolu'nun önemli şehirlerindendir. Tiflis-Revan-Tebriz savunma hattının hemen gerisinde levazım ve istihkam şehri olarak Osmanlı-İran coğrafyası rekabetinde stratejik öneme sahiptir.  1915  Osmanlı için felaket yılı, Van için ise tüm felaketlerin karabasan gibi çullandığı yıldır. Van 1915’te hafızasını kaybetmiştir, yakılmıştır yıkılmıştır. Toparlanması yıllar yılı sürmüş adeta bir daha belini doğrultamamıştır. Bu yetmezmiş gibi 23 Ekim 2011'de meydana gelen depremde harap olan Van şehri yeniden inşa edilirken ulaşım hakkında yapılacak planlamalar için bir ipucu olur mu diye sizlere 1909 yılında gerçekleştirilen bir çalışmadan kesitler sunacağım. 1909 yılında Van'da tramvay çalıştırmak için bir adım atılmış ve fizibilite raporu hazırlanmıştır. Daha sonra gelişen siyasi olaylar bu teşebbüsün hayata geçmesini engellemiş ama bu gün şartlar tramvay için çok uygundur” dedi.

 

 

1909 yılında eski Van'da eski şehirden yani kalenin güneyindeki şimdiki harabelerin olduğu yerden yeni yerleşim yeri bahçelere Ermenilerin deyimiyle Aygestan'a tramvay hattı kurulması için bir çalışma yapıldığını kaydeden Dr. Hasan Oktay,  İstanbul'dan Van’a bir fizibilite raporu talep formu gönderildiğini ve bu talepte Van için uygun şartlar sorulduğunu belirterek, öncelikle uygun bir güzergah sorgulaması yapıldığını ve tramvay için İskele’den başlayan ve eski şehirden geçen yıkılan eski emniyet müdürlüğünün yanından Boyalar camiinden Sıhke caddesi üzerinden valiliğin olduğu yere kadar bir güzergah tespit edildiğini, bu hattın eski cezaevi mevkiinden sağa ayrılan bir kol ile Hacıbekir kışlasına kadar uzatılacağı yer alan raporda bu yolun şose bir yol olduğu belirtilerek tramvay yolu inşası için uygun olduğunun bildirildiğini  ifade etti.

Van'da tramvay işletmesi için 1909 yılında yapılan çalışma sonrası inşaatın neden  başlamadığının bilinemediğini  belirten Oktay,  başlatılan çalışmanın bu gün sonuç vermesini istemek sanırım Vanlıların en büyük hakkıdır vurgusunu yaptı.

Vanlılar da şimdi tarihten gelen tramvay hakkını elde etmek için çaba gösteriyor.

2011 depremi sonrası stadyum, çevre yolu, otogar, atık su artıma tesisi gibi tramvay konusu da Van'ın gündemini işgal etmeye başladı.  

 

Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Murat Zorluoğlu, önceki gün basın toplantısında Van’ın ulaşımı sorununu çözmek için 3 çözüm önerisinde bulduklarını, çözüm önerileri arasında çevreyolunun bitirilmesi, şehir merkezinde yeni yollar açılması ve toplu taşıma sistemi modernizasyonun (hafif raylı ya da buna benzer bir çözüm) yer aldığını ifade etti.

Van halkının heyecanla ilgi gösterdiği  tramvay konusuna açıklık getiren ve konunun kamuoyunda tartışılmasını isteyen  Vali  Zorluoğlu,  tramvay maliyetinin çok yüksek olduğuna dikkat çekti. Vali Zorluoğlu, Kayseri’den bir ekibin Van’da 4,5 ay gibi kısa sürede  sokak, cadde, araç ve yolcu sayımına kadar cadde cadde bilimsel ve sağlıklı çalışması  sonunda tramvayın yüksek maliyetli olduğunu gördüklerini,  Van için şimdilik 270 kişiyi bir araçla taşıyan trambüs (ihtiyacı olan enerjiyi yol boyunca havada asılı olan elektrik hattından alan elektrikli otobüs, yurt dışındaki adı troleybüs)  sisteminin uygun oluğunu düşündüklerini,  ancak   buna  şuan karar vermeyeceklerini,  halkın  değerlendirmesine ve tartışmasına  bırakılacağını  açıkladı.

Toplu taşımada tercih edilecek sisteme karar verilmesinde kente yaşayanların görüşlerininde dikkate alınması katılımcı, çağdaş belediyecilik açısından anlamlı ve güzel bir gelişmedir.

Tramvay sistemine göre yapılan, tek farkı yerlere ray döşenmeden uygulanan trambüs sistemi halen Kayseri, Bursa, Muğla, İstanbul, Malatya’da yolcu taşıyor. 

Van’ın sorunu tekerlekli mi raylı mı sistem değildir.

Van’ın sorunu yeni yol açılması, trafik yoğunluğunun giderilmesi, otopark ve çevre yolu etrafından yeni iş yeri ve yerleşim alanlarının biran önce açılmasıdır. 

Çözüm,  yıllardır kötü yönetilen, rant uğruna tadilatlarla imar planı yamalı bohçaya dönen, göçlerle boğulan Van’ın standardı yüksek, yaşanılabilir çağdaş şehir koşullarına kavuşturulmasındadır.

Tramvay istemekle olmuyor.

Sistem hesap- kitap ve kaynak  meselesidir. Doğru olan kentimizin yolcu  kapasitesi ve ihtiyacına uygun bir taşıma sisteminin tercih edilmesidir.  Bana kalırsa ben Van’a metro ( yeraltı treni) sistemin yapılmasını isterim. Ama bugün bunu istemek gerçekçi değil.

İşin birde başka tarafı var.

Van halkının önünde Erzincan ve Erzurum tramvay projeleri örneği duruyor.  

Daha önce İstanbul Büyükşehir’in Yenikapı-İncirli Metro Hattı ile Yeni Havalimanı Raylı Sistem Bağlantılarını; Ankara Büyükşehir’in AKM-Gar-Kızılay Metro Hattını; Antalya Büyükşehir’in Meydan-Havaalanı-EXPO Raylı Sistem Hattını; Konya Büyükşehir’in Kampüs-Beyhekim-Yeni YHT Gar-Gar-Meram Belediyesi Hafif Raylı Sistem Hattını, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yeni YHT Gar-Fetih Cad.-Meram Belediyesi Hafif Raylı Sistem Hattının yapımını  üstlenen Ulaştırma Bakanlığı Başbakan Binali Yıldırım’ın talimatlarıyla  Erzincan Belediye Başkanlığı Üniversite-Dörtyol-Otogar-Havaalanı Tramvay Hattı ile Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanlığı Gar-Atatürk Üniversitesi Kampüs-Tıp Fakültesi-Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi-Şehir Hastaneleri-Yavuz Sultan Selim Bulvarı-Gar Tramvay Hattı projelerinin  yapımını da  üstlendi.

Vanlılar da haklı olarak Van’dan daha az nüfusa sahip olan Erzurum ve Erzincan’a tramvay oluyor da Van’a gelince tramvay neden olmuyor diye soruyor.

Erzincan’ın toplam nüfusu 227.037, Erzurum’un toplam nüfusu ise 776. 729’dur. İki ilin toplam nüfusu 1 milyon 190 bini aşan Van kadar etmiyor. Ama iki kente de tramvay sistemi uygun görülüyor. 

Van halkının itirazı, sitemi haklı olarak bunadır.

Ama “Van'a neden tramvay olmuyor” sorusunun muhatabı Van'ı temsil eden, kentin ve toplumun haklarını, çıkarlarını korumakla sorumlu olan iktidar partisi milletvekilleri ve yereldeki siyasi temsilcileridir.

Başa dönelim.

Esasında Van’da tartışma konusu ray veya tekerlekli toplu taşıma sistemi değil. Sorun  Van'a haksızlık yapılmamasıdır.

 

 

Neden sesiniz çıkmıyor?

2011 depremlerinde Van yıkıldı. Yeni imar planı hazırlandı. İmar planında ciddi hatalar yapıldı. Kentimiz betonlaşma sorunlarıyla karşı karşıya kaldı.

Deprem sonrası yeni yapılan bazı binalarda mimari facialar yaşandı, halada yaşanıyor. Balkonlardan kolonlar, odalardan kirişler fırlıyor. Bahçeli evlerden sonra bahçeli sitelerde hızla tarihe karışıyor. Rantın aç gözlülüğü betonlaşmada sınır tanımıyor.

Van halkı tramvayı, hızlı treni, Tatvan-Van arası demir yolunu, çevre yolunu kentlerini ilgilendiren konukları konuşup tartışıyor.

Şehir plancılar, akademisyenler,  mimarlar, mühendisler ve onların mesleki kuruluşlarını adı var ama kendileri yoklar. Konuşmuyorlar, karışmıyorlar.

Vanlılarda soruyor:

 “Toplumu aydınlatacak, yol gösterecek sözünüz, düşünceniz yok mu? Kentin, toplumun dertlerini  ne zaman dert edeceksiniz? Ne zamana kadar isleyici olarak kalacaksınız?“

Yazarın Diğer Yazıları