İkram Kali

Tatvan-Van demiryolu projesi neden başlamıyor?

İkram Kali

Türkiye-İran arasında bölgesel sorunlar ve ikili ilişkiler nedeniyle inişler çıkışlar olsa bile ekonomik, sosyal, kültürel ilişkiler kendi mecrasında gelişerek büyüyor.   Daha da büyüyecektir.

İran'a ambargonun kaldırılmasının ardından Türkiye'den her hafta farklı bir ilin sanayicileri, meslek odaları İran'da karşılıklı ticaret ve ortaklık için görüşmelerde bulunuyorlar.

Ambargodan önce Türkiye'nin önemli ticaret ortaklarından biri olan İran'dan Türkiye'ye önceki gün yeni ortaklık teklifi geldi.

İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO)Tahran ziyaretinde Türkiye'ye ortak otomobil üretmeyi teklif eden İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Mohammad Reza Nematzadeh, "Yüzde 50-50 ortaklıkla yeni bir otomobil tasarımı yaparak, tüm dünyaya ihraç edebiliriz" dedi.

 

Türkiye'nin özelleştirme tecrübesinden, kalkınma stratejisinden yararlanmak isteyen İran,  sanayi, ticaret, turizm alanlarında Türkiye ile önemli projeler ve ortaklıkları gerçekleştirecek. Ortak otomobil üretim  projesi bunlardan biridir.

 İran'ın ortak otomobil üretim teklifi yeni değil.  İran bu teklifini ambargonun devam ettiği 2011'de de gündeme getirmişti. İran'ın teklifi gerçekçi bir projedir. Ortaklık gerçekleşirse iki ülke kazançlı çıkar.

Türkiye-İran ilişkilerinin gelişerek güçlenmesi, ortak projelerin hayata geçirilmesi en başta İran'a yakın komşu olan demiryolu, karayolu bağlantısı olan Van'a ciddi katkılar sağlar. 

 Ancak Türkiye-İran arasında bir sorun var.

Sorun ulaşımdır.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan'da 70 kişilik heyetle Tahran'a yaptığı ziyarette iki ülke arasında engelleyici bariyer gibi duran ulaşım sorununu gündeme getirdi.

 Tahran ziyaretini değerlendiren Baçıvan, İran pazarının yakından takip edilmesinin gerekliliğini vurgulayarak, "Gümrüklerde yüksek geçiş ücreti, ulaşım yetersizliği, yüksek doğalgaz fiyatları gibi sorunlar çözüldüğünde iki ülke dış ticareti 100 milyar doları bulabilir" dedi.

Neden olmasın.

Türkiye-İran arasında ilişkileri ortaklıkları ne kadar gelişirse gelişsin ulaşım ve gümrük sorunları çözülmeden 100 milyar dolarlık ticaret hedefine ulaşılması pek mümkün değildir. 

Ulaşım sorununda en önemli yeri Van oluşturmaktadır.

Karayolu'nda Van Hoy arası.

Demiryolunda Tatvan-Van arası.

İki ülke arasında devam eden vagon, yolcu ve yük taşımacılığını Van Gölü üzerinden  feribotlarla uzun yıllar daha devam ettirmek  akılcı değildir.

 Tatvan, Ahlat -Adilcevaz-Erciş Van demiryolu hattına büyük ihtiyaç duyulmaktadır.  Söz konusu demiryolu projesini İranlı yetkililer, sanayiciler, ticaret çevreleri Türkiye tarafından hatta Van'dan daha çok istiyorlar. Bu isteklerine bizzat tanık olduk.

 2015 yılında Tahran'da yapılan müzakereci olarak bulunduğumuz Türkiye-İran Formu'nda konuşan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur, Van Gölü üzerinden sürdürülen vagon ve yolcu taşımacılığının hantal olduğunu, İranlıların sıkıntı çektiğine işaret ederek Van-Tatvan demiryolu projesinin en kısa sürede hayata geçirilmesi gerektiğine önemle vurgu yapmıştı.

Gelelim Tatvan- Van demiryolunun 2023 Van Vizyonu'ndaki yerine.

1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti 2023'te kuruluşunun 100.  Yılına ulaşacak.  Türkiye kendisine, kuruluşunun 100. Yılı olan 2023 yılında, Vizyon 2023 çerçevesinde dünyanın 10. büyük ekonomisi olma, 2 trilyon dolar GSYİH üretme ve 500 milyar dolar ihracata ulaşma hedeflerini koymuş.

Van'ın ekonomik göstergelerin yanı sıra sosyal ve beşeri sermaye göstergelerinde de Türkiye'nin gelişmemiş kentleri arasında yer alması hedeflenerek Van Valiliği ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) tarafından hazırlanan, Van İlimizi ve İlçelerimizi kapsayan, 2014'te kamuoyuna açıklanan  "Vizyon 2023 Ortak Akıl Stratejik Eylem Planı"nda ortaya koyulan hedefler arasında Van-Tatvan demiryolu da var.

Demiryolunun önemine vurgu yapılıyor.

Planda, Van ili için demiryolu altyapısı ve bağlantılarının yok denecek kadar az olması, ulaşım altyapısı bakımından oldukça yüksek dezavantaj oluşturduğu, Van ili kent merkezinde herhangi bir raylı sistem bulunmazken, Van ili için demiryolu ulaşımı özellikle yük taşımacılığı açısından önemli bir potansiyel olarak görülmektedir.  Ancak gerek demiryolunun tek hat olması gerekse hattaki taşımacılığın feribot seferlerine bağlı ve belirli günlerde yapılabilmesi, Van ilinde demiryolunun kullanımını azaltan faktörler olarak karşımıza çıktığı ifade edildi.

 Bunun yanında Van Gölü'nün kuzey kıyısından geçerek, feribot seferlerine bağlı kalmadan doğrudan demiryolu ulaşımını sağlayacak demiryolu projesinin hazırlanmış olması, gelecek açısından Van ili için demiryolu ulaşım sürekliliğini artıracak önemli bir gelişme olacağına dikkat çekilen Vizyon 2023 Ortak Akıl Stratejik Eylem Planı'nda demiryolunun ile ilgili olarak şöyle deniliyor:  "Demiryolunun Tatvan'dan (Bitlis) başlayıp Van Gölü'nün batısından ve kuzeyinden Ahlat-Adilcevaz-Erciş ilçelerinden devam ederek Van Gölü'nün doğusundan Van ili kent merkezine ulaşan 238 kilometrelik yatırım projesi Van ili için yüksek önem taşıyan ulaşım yatırımlarından birdir. Dolayısıyla Tatvan-Ahlat-Adilcevaz-Erciş-Van demiryolu yatırımı, Van ili için önceliği en yüksek iki yatırımdan birini oluşturmaktadır. Ayrıca bahsi geçen bu demiryolu güzergâhının VANOSB'den geçecek olması, Van ilinin dış ticaret potansiyelinin hayata geçirilmesi bakımından da önem taşımaktadır.

Van ilindeki mevcut demiryolu hattı, taşımacılık ve lojistik sektörleri için yetersiz olsa da kullanım yoğunluğunun yük taşımacılığı odaklı olması, bu durumu avantaja dönüştürme özelliği taşımaktadır. Özellikle demiryolu üzerinden yapılan ticari amaçlı yük taşımacılığının %77 gibi önemli bir kısmı yurt dışı ile yapıldığından bu konuda yapılacak yatırımlar sayesinde Van ili taşımacılıktan daha fazla pay alma imkanına sahiptir. Ancak vagon katar uygulamasında belirlenen 250 ton yük kotası, demiryolu taşımacılığını olumsuz etkilerken, mevcut durumda lojistik köy olmaması da önemli bir eksikliktir."

Van İli ve İlçeleri Vizyon 2023 Ortak Akıl Stratejik Eylem Planı'nda Tatvan-Van demiryolu ihtiyacına teknik bilgiler ışığında yer verilerek konu Ankara'nın takdirine sunulmuş.

Yalvarmaksa yalvardık, hala da yalvarıyoruz. Talep etmekse her platformda her fırsatta talep ettik ediyoruz.   Gerekli yatırım olduğunu Vanlı olan olmayan, kamu, sivil kesimi dahil herkes söylüyor.

İnsan sormadan edemiyor.

O zaman Tatvan-Van demiryolu projesi en azından etüt çalışmaları neden başlatılmıyor?

Neden gelecek yılların yatırım programına alınacağı ifade edilmiyor?

Cumhuriyet'in 100. Yılına, 2023'e, şunun şurasında 7 yıl kaldı.  1971'de İran-Van arasında hizmete açılan, Tatvan- Van arası eksik ve yarım kalan demiryolunun  günün ihtiyaçları doğrultusunda  tamamlanmasına bugünden başlanmayacaksa ne zaman başlanacak?

Neden ağırdan alınıyor?

 Van halkı Cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılının sevincini, heyecanını Tatvan-Van demiryolu, hatta İran Van arasında hızlı tren yoluculuğu ile yaşamak istiyor. Bunun içinde valilik, belediye, siyasiler, meslek odaları Van ile ilgili söz hakkı olan herkes ekonomik geleceğimiz için demiryolu yatırım konusunu ortak düşünceyle gündemde tutmalı,  her fırsatta dile getirmelidir.

Gerçekleştirilmesi 2023'te hedefleniyorsa!

 Van-Tatvan demiryolunun üniversitenin geciken kuruluş öyküsüne benzemesini istemiyoruz.

Yazarın Diğer Yazıları