Memleketin kış halleri

Bir kış boyunca yağması gereken kar geçen hafta üç günde yağınca her yer beyaz örtüye büründü. Hızlandırılmış kar yağışı oldu. Kar yağışının yaşamsal değerini bilenler bereket, bilmeyen genç kuşaklar endişe olarak yorumladı.

Üç gün boyunca yağan kar yer yer 1 metreye yaklaşınca eski zaman kış hikâyelerine yeni hikâyeler eklendi.

Yokluk, fakirlik yılları olduğundan eskiden kış ayları sıkıntılı geçerdi. Devlet de, toplum da 40-50 yıl önce bugünkü imkânlara sahip değildi. Barınma, yakacak, yeme içme, ulaşım sorunları vardı ama insanlar her şeyden mutluluk çıkarmayı bildirdi. Mesela bacadan duman tütmesi, tencerede aş kaynaması zenginlik mutluluk sayılırdı.

Eskiyle günümüz arasında farklar var...

Eskiden, metrelerce dam boyu yağan kar aylarca yerde kalırdı.

Şimdi, 10 yılda bir ancak 1 metreye yakın kar yağıyor.

Eskiden, kış aylarında köyden şehre gelip gitmek pek olmazdı.

Şimdi, her yer bütünşehir olunca geliş gidişler kar kış dinlemiyor.

Eskiden, coğrafi takvime bağlı çığ, fırtına, don gibi doğa olaylarını, yol şartlarını bilen bilge insanlar olduğundan çığ altında kalma felaketi pek yaşanmazdı.

Şimdi, modern teknik imkânlara rağmen ne yaptığını bilmeyen, liyakat sahibi olmayan karla mücadeleyi ve koordinasyonu yönetemeyen yetkili -yetkisizler yüzünden çığ altında kalarak can veren insanlar var.

Eskiden, yaşanan acı olaylara, felaketlere iyi niyetli eleştiriler yapılarak üzüntüyle gözyaşı dökenler vardı.

Şimdi, olayları, acıları, hataları siyasete alet ederek provakasyon ve algı yaratan kötü niyetliler var.

Eskiden, kışlar çok çetin geçtiği için evlerde yiyecek, yakacak, giyecek hazırlıkları yapılırdı.

Şimdi, marketler, mağazalar hazırlık yapıyor.

Eskiden, odun, kömür, odun kepeği gibi yakacaklarla ısınılırdı.

Şimdi, doğalgaz ile ısınılmıyor.

Eskiden, içme suyu boruları, araçların mazot depoları donardı.

Şimdi, İran sınırından kaçak giriş yapan göçmenler donuyor!

Eskiden kar nedeniyle kapanan şehirlerarası yollar günlerce kapanır gazete, sebze, meyve, kitap gelmezdi.

Şimdi, gazete telefona ve bilgisayara, kış sebze ve meyvelerinin yanı sıra yaz sebze ve meyveleri de manavlara geliyor.

Eskiden, yol kenarlarında çocukların peşine takılan köpekler olurdu.

Şimdi, cadde ve sokakların kenarlarına park eden işgalci arabalar var.

Eskiden, avcılar ayı, keklik, kurt, tilki avına çıkar avlak bölgelerde kardan av evi yapardı.

Şimdi, hayvanlar için doğaya yiyecek bırakılıyor.

Eskiden, zengin, fakir çocuk ve gençlerin ortak eğlencesi Meleğin Tepesi, Kışla Yolu, Memi’nin Tepesi, Toprakkale, Hacıbekir, Dere Mahallesi, Acem Haço gibi karlı tepelerde kızak ve kayak yapılırdı.

Şimdi cep telefonlarında, bilgisayarda zaman geçirmek var.

Eskiden evleri dar gönülleri geniş insanların kış gecelerinde şarkılı, manili, hikâyeli ve sohbetli Van oturma geceleri vardı.

Şimdi, evleri geniş yürekleri dar insanların misafirle oturacak zamanı yok. 

Eskiden, eksi 20 derce soğuklarda çamaşırları leğende eliyle yıkayarak şirite (uzun ip) asan anneler vardı.

Şimdi, çamaşır makinesinde yıkanan, kurutma makinesinde kurutulan ama güneş, oksijen görmeyen çamaşırlar var.

Eskiden, sobadan ısınmanın eşsiz keyfinin yanı sıra soba kültüründen bin bir türlü eğlence, anı çıkarmak vardı.

Şimdi, kendisini ısıtmakta zorlanan doğalgaz petekleriyle insanlar arasında mesafe var.

Eskiden, müstakil evlerin etrafı bağlık bahçelik olduğundan yağan kar toprağa can aile fertlerinde heyecan ve eğlenceydi.

Şimdi, apartmanlar arasında yığılan kar yığınları eziyet olarak görülüyor.

Eskiden, damlardan mecrefe (kar küreği) ile kar atmak ardından sekavül (çalı süpürgesi) ile süpürmek vardı.

Şimdi çatılarda birken kar yığınlarını küreklerle yükseklerden atmak var.

Eskiden, patates, peynir soğan kış öncesi toprağa gömülürdü.

Şimdi, ölenleri toprağa gömecek mezarlık bulunmuyor.

Eskiden, Karayolları, YSE kar mücadele ekiplerine deri gocuk, tiftik eldiven ve helva verilirdi.

Şimdi, işler müteahhitlere veriliyor.

Eskiden, çarşı pazarda sokak aralarında kar yığınları el birliğiyle atılırdı.

Şimdi, hem birken karları kaldıracak ekiplerin yolu gözleniyor, hem de özel arabalar ile yolların kardan açılması engelleniyor.

Eskiden, kar yağdı diye okullar pek tatil edilmezdi.

Şimdi, hava bulutlanınca okullar tatil ediliyor.

Eskiden, iş yapan müteahhitlerin çoğu hırsız, ustalar beceriksiz olmadığından yapılan tüm işler gibi kaldırımlar ve yolarlarda kaliteli olurdu.

Şimdi, az okumuş çok bilen kurnaz cahillerin yaptığı buz pistine dönen kaldırımlarda düşerek elini kolunu, başını kıranlar acile; kalitesiz asfalt yollarda aracı köstebek yuvasına dönen çukura düşen sürücüler sanayi sitesine koşuyor.

Eskiden, kış kışlığını, puşt puştluğunu yapardı.

Şimdi kışın kışlığı puştun puştluğu belli değil.

Van artık eski Van değil.

1970’de Van şehir merkezinin nüfusu 88 bin 254 ilken bugün (İpekyolu, Edremit Tuşba ilçeleri) 616 bin 360’a ulaşmıştır. Eskiden Van’da konut, bina sayılı iken bugün her yer çok katlı apartmana yani betona dönüştü.

Özetle…

Her mevsimin kendine göre güzellikleri ve zorlukları var. Kar, tipi, don gibi zorlukları olan kış zorlu mevsimdir.

Kedi Günü Kutlu Olsun

Dünyada pek çok ülkede 17 Şubat Dünya Kedi Günü olarak kutlanıyor.

Uluslararası Kediler Günü, isminden de anlaşıldığı gibi dünya çapında kutlanıyor. Kediseverleri bir araya getiren, Dünya Kedi Günü Polonya’da 17 Şubat'ta kutlanıyor.  Uluslararası Kedi Günü, 2002 yılında Uluslararası Hayvan Refahı Fonu tarafından oluşturulmuş.

Uzmanlar kedi sahibi olmanın, ruh sağlığına iyi geldiğini, yalnızlığa ve depresif ruh haline iyi geldiğine dikkat çekiyor. Uzmanlara göre kedi beslemek çocukların sosyal iletişimini de olumlu etkileyip empati ve sorumluluk duygularını artırıyor. Öyle ki kedi besleyen kişilerin kalp krizi geçirme olasılıkları ise beslemeyenlere göre daha az olduğu tespit edilmiş.

Çocuklar için evcil hayvan beslemek onların sosyal iletişimini, empati ve sorumluluk duygularını arttırdığına dikkat çeken uzmanlar, “Kediler, aile içerisine girdiğinde, çocuklara sorumluluk alma ve hayvan bakımı eğitimi konusunda önemli bir rol oynamaktadırlar. Aynı zamanda sevildiğiniz duygusuyla birlikte depresif ruh halinize de oldukça iyi gelecektir. Günün sonunda eve geldiğinizde, kedinizle vakit geçirmek moralinizi yükseltecektir” ifadesine yer veriyorlar.

Vanlılar için kedi sahibi olmak geleneksel bir tutkudur.

Eskiden Vanlı ailelerin birçoğunun evinden Van Kedisi eksik olmazdı. Zamanla orijinal Vanlı gibi orijinal Van Kedisi sayısı da azaldı. Neyse ki Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van Kedisi Araştırma Merkezi’nin başarılı çalışmalarıyla Van Kedisi nesli yok olmaktan kurtarıldı. Merkezin yeni hedefi her aileyi Van Kedisi yapmak var. Hedefin kendisi bile heyecan vericidir.

Ne mutlu Van’a Vanlılara Van Kedisi gibi dünya güzeli orijinal kedileri var.

Kedi, sahiplerinin, Van kedisi besleyenlerin, kedilerin neslinin korunması için emek verenlerin Kedi Günü kutlu olsun. 

Van Kedisi Festivali

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kedi Günü’nden esinlenerek uygun tarihte Van Kedisi Festivali düzenleyebilir. Çok da ilgi görür.

Yarışmaların, gösterilerin olduğu festival turizme katkı sağlar. Hayvan severler ve özellikle de kedi severler Van’a akın eder. 

Van Kedisi Festivali’ne firmaların sponsor olmak için yarışacağına inanıyorum.

Van Kedisi çöpçatanlığı

1990 yılında TRT’de sabah saatlerinde sunuculuğunu Mehpare Çelik, yapımcılığını Seynan Levent’in yaptığı “Gün Başlıyor” programı vardı.

Program sabahları ilgiyle izleniyordu.

Van Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü olarak yapımcı Levent ve sunucu Çelik ile telefonla görüşerek Türkiye’de Van Kedisi besleyen aileleri destekleriyle tespit etmek istediğimi söyledim. Birlikte ilgi çeken çalışma yaptık.

Ekrandan verilen telefonumuzu (cep telefonu bilgisayarımız yok) arayan aileler Van kedileriyle ilgili bilgi veriyorlardı. TBMM Başkanı Mustafa Kalemli’den kuvvet komutanlarına,  müsteşarlardan bürokratlara, sanatçılara Van Kedisi olan yüzlerce aile çıktı. İstanbul’dan Antalya’ya, Mersin’den Trabzon’a Türkiye’nin yaklaşık 50 şehrinden arayan oldu.

İstanbul’dan Kadıköy’den arayan bir hanımefendi uzun yıllardır Van Kedisi beslediğini, kedisine eş aradığını ancak Van Kedisi bulamadığını yardımcı olmamızı istedi. Daha önce İstanbul’dan arayan Van Kedisi sahibi birkaç ailenin telefonunu vererek sorunu kedi çöpçatanlığı yaparak çözmüştüm.

Kedi almak, kedisini bir başkasına vermek isteyenler de az değildi.