Kadınlar ve çocuklar yanarak ölüyor
İkram Kali
Tandır hem yemek pişirmede hem de evin ısıtılmasında kullanılan kilden yapılan silindirik bir fırındır. Van gibi Anadolu’nun birçok yöresinde geleneksel olarak kullanılan tandırlar ekmek, yemek pişirmenin yanında özelikle kadınların çocukların yanarak ölümüne ve sakat kalmasına neden oluyor. Sosyal ve Ekonomik koşullar nedeniyle zorunlu olarak kullanılan tandıra düşen birçok kadın ve çocuk ya yanarak ölüyor veya sakat kalarak hayatı kararıyor.
Tandır ölümlerine nedense çözüm bulunmuyor.
Tandıra düşerek yanan, Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yanık Tedavi Merkezi’nde tedavi gören kadınların, çocukların yürek parçalayan görüntüleri insanın yüreğini parçalıyor.
Tandır kazaları ilimizde ve bölgemizde sık meydana geliyor. Gün geçmesin ki bir kadın, bir çocuk tandıra düşerek yanmasın. Tandıra düşmenin de, yanmanın da nedeni bellidir. Bu tandırın yere gömülmesinden kaynaklanıyor. Kadınlar bedenleriyle tandıra eğilerek ekmek pişirirler. Bu sırada dengelerini kaybeden insanlarımız tandıra düşerek yanıyorlar. Tandırın etrafında oynayan çocuklarda dikkatsizlik nedeniyle tandıra düşerek yanıyorlar. Yanan kadın ve çocukların şansıları varsa tedavi altına alınarak hayata tutunuyorlar. Şansları yoksa sonları ölüm ve sakatlıkla sonuçlanıyor.
21 yüzyılda kadınların, çocukların tandıra düşerek hayatlarını kaybetmeleri veya sakat kalmaları aslında utanç vericidir. Bu kentte kadın dernekleri, mühendisler, mimarlar, adını sayamayacağımız kadar sivil toplum kuruluşu var. Kadınlar günü, anneler günü geldiğinde çoğu kimlik siyaset yapar, nutuk atar ama kimse tandıra düşerek hayatını kaybeden kadınlar ve evlatları için kafa yormaz. Bu sorunu nasıl çözebiliriz ne yapabiliriz demez. Oysa tandır yanıklarını önlemek çok basit.
Yeter ki istensin.
Mühendisler, mimarlar, belediyeler, kadın dernekleri, işten anlayanlar bir araya gelerek yöremizde kadınların ölümüne neden olan, canını yakan tandırları yerden yükseğe çıkaran tandır projesi geliştirmeleri gerekiyor. Hazırlayacakları tandır projesi kadınların kullanabilecekleri, tercih edebilecekleri özellikte yanama vakalarını kökten önleyen, yöre kültürüne uygunlukta olması gerekiyor. Örnek tandır projesi hazırlanırken tandır kullanan kadınların öneri ve düşünceleri de alınarak soruna çözüm bulunabilir.
“Tandıra düşen kadın öldü”, “ Tandıra Düşen çocuk feci şekilde yandı”, Tandıra düşen kadın sakat kaldı” haberleri bilim çağına geçildiği, insanlık adına buluşların yapıldığı günümüzde utanç vericidir.
Yanıklar ile ilgili tablo da vahimdir.
Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yanık Tedavi Merkezi’ne gelen yanıkların yüzde 30’nu tandır yanıkları, bunlarında yüzde 85’ini çocuklar oluşturuyor.
5 yaşındaki Ahmet Enes Çağlar, 6 yaşındaki Mihraç Şayak, 5 yaşındaki Rümeysa Yıldız son bir ay içinde tandıra düşerek yanan çocuklardan sadece birkaçıdır.
Kadınlar diyorlar ki, “Tandırları yerden yükseğe çıkarın. Yeter artık, kadınlar ve çocuklar tandırlarda yanarak ölmesin.”
Kadınlar için nutuk atmayın, bir şeyler yapın. Kadınlara gerçek anlamda değer vererek saygı göstermek istiyorsanız öncelikle onların yaşamlarını kolaylaştırın. Yanarak ölmelerine engel olun.
Unutuyorlar
Turizm, dinlenme, doğa beldemiz Gevaş son dönemlerde sebze üretimi yaparak adını duyuran şirin bir ilçemizdir. Gevaş, sahip olduğu doğal ve tarihi zenginlikleriyle Akdeniz, Ege ilçelerine fark atacak değerlere ve konuma sahiptir. Fakat Van gibi Gevaş’ta hak ettiği gibi yönetilmediği için doğru şekilde gelişmiyor, sorunları çözülmüyor.
Gevaş işte bu nedenle bugün su kaynakları içinde içme suyu sorunu yaşıyor. Bunun tek sorumlusu taziye, düğün ziyaretlerinden, toplantı ve yemeklerden eli olmayan yerel yöneticilerdir.
Muhtarlar isyan ediyor.
Gevaş’ın mevcut içme suyunun kirli olduğunu belirterek daha sağlıklı su içmek istiyoruz diyen Orta Mahalle Muhtarı Fikret Ergenç 50 yıl önce yapılan su deposunun yenilenmesini istiyor.
Karşıyaka Mahalle Muhtarı Raif Tuğay ise yöredeki siyaset ve yönetim anlayışını şu cümlelerle özetliyor: “ Ben 4. dönemdir muhtarım. 50 senedir bu su deposu kirli ve bozuk durumda. Depodan gelen kirli suyu Gevaş halkı içiyor. Yazıktır, günahtır, ayıptır. Buraya bakan da, milletvekili de geliyor. Biz sorunu kendilerine anlatıyoruz, onlarda dinliyorlar ama gittikleri zaman söylediklerinin hepsini unutuyorlar” diyor.
