Futbol turizminde Van'ın adı neden yok?

Van'ın ekonomisinde iki temel sektör var. Biri hayvancılık, diğeri turizmdir. Küçükbaş hayvancılık ve kültür turizmi coğrafyamızın ve insanımızın kaderidir. İki sektör hakkıyla yapıldığında kazandıran bir özelliğe sahiptir. Gerçek böyle olmasına karşın Van turizmde bu potansiyelini maalesef harekete geçiremiyor.  Bunun adı beceriksizliktir.

Geçen yıl 500 bin İranlı turisti ağırlayan kültür ve turizm kenti Van'ın turizm sektörü özellikle de konaklama tesisleri zor günler geçiriyor. Zira yağmur gibi gelen İranlı turist şimdi yok. Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli yıldızlı oteller, belediye ruhsatlı oteller müşteri bekliyor. Son iki yıl içinde iş yeri ve konut olarak projelendirilen onlarca bina fizibilite yapılmadan İranlı turist iştahıyla otele dönüştürüldü.  Bugün hepsi zor durumdalar.

Turizm sektörünü "armut piş ağzıma düş" ,  "otel yap parayı kap, yan gel yat"  anlayışıyla kolay para kazanma alanı görenler şimdi kara kara düşünüyorlar. Bu mantaliteyle turizm sektörünün kentimizde gelişerek arzulanan seviyeye ulaşması beklenen geliri ve istihdamı sağlayarak söz sahibi olması mümkün değil. Turizm de alt yapıya çeşitlendirmeye  önem vermez iseniz kazanamazsınız.

Turizmde özlem duyulan başarılı bir kent olamayacağımızın nedenlerini ve  yapılması gerekenleri bazı örneklerle açıklamaya çalışacağım.

Beşiktaş 1985-86 sezonu kamp tercihini 1800 rakımlı Van'dan yana kullandı. O yıllar Van'da Atatürk Stadyumu dışında tek bir çim saha yoktu. Büyük Urartu Oteli Van'ın ilk ve tek 4 yıldızlı oteliydi.  2 Lig'de mücadele eden Vanspor ve Van'a gelen futbol takımlar idmanlarını TRT Van İl Radyosu arkasında ineklerin otladığı patates tarlasını aratmayan çim zeminde yapıyordu. 

Beşiktaş ile birlikte Türkiye'de gözler Van'a dönmüştü. Beşiktaş'ın yanı sıra Diyarbakırspor, Malatyaspor da kamp yeri olarak Van'ı seçmişlerdi Gazeteler, spor yazarları günlerce Van'ın tanıtımını ve reklamını yaptı. Van dönüşü Beşiktaş Barnko Stankoviç  yönetimindeki efsane kadrosuyla bugünün Süper Ligi, o günün 1 Ligi'nde fırtına gibi eserek 1985-86 sezonunda şampiyon olmuştu.

Van büyük sükse yapmıştı. Ama treni kaçırmıştı.

Van Beşiktaş ile yakaladığı tarihi fırsatın ardından ne yaptı?

Hiçbir şey yapmadı!

Yıl 2007.

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Araştırma Planlama Eğitim ve Geliştirme Koordinatörlüğü (AR-PEG) tarafından düzenlenen Grassroots Projesi'nin en önemli ayaklarından birisi olan Van Futbol Köyü Projesi hayata geçirildi. Futbolda yeni yetenekler keşfetmeyi öngören proje, aynı zamanda kalıcı tesisler yapılması anlamında da önem taşıyordu.  TFF Van'da yetkililerden  milyonluk  kalıcı futbol köyü tesisleri için hazine arsası istedi. Van'ı yönetenler, söz sahibi olanlar yeterli vizyon sahibi olmadıkları için hazine yeri bulmakta acze düştüler. Projenin ucundan tuttular, yapılacak tesisin değerini anlamadılar. Özetlersek, bizimkiler "siz yeter ki tesis yapın, alın size yer" diyemediler.

 Sonuçta olan oldu. Gevaş Kızılay Kampı TFF tarafından geçici Van Futbol Köyü olarak düzenlenerek hizmete açıldı.  Türkiye'nin dört bir köşesinden  9'ar günlük 5 dönemde 11-14 yaş arası toplam 500 çocuk bütün masrafları TFF tarafından karışlanarak Van'da bir araya geldi.  Van'ı gezen gören çocuklar hem futbol öğrendiler hem de kardeşlik içinde sosyal yaşamı ve dayanışmayı yaşadılar.

AR-PEG Koordinatörü merhum Gündüz Tekin Onay planladıkları futbol köyü projesinin önemine değinerek, "Bu projeyle çocukları birleştirecek bir çalışma yapmak istiyoruz. Siyasilerin yapamayacağını, bir futbol topu yapacaktır" dedi.

Türkiye'nin ünlü futbol yıldızları, teknik adamları, spor yazarları,  spor insanları, gazeteler, televizyonlar dönemler halinde Van'a  geldi.

Van futbol sayesinde bir kez daha Türkiye'nin hatta dünyanın spor gündemine taşındı. Televizyonlar gazeteler günlerce Van'ın reklamını ve tanıtımını yaptı.

Peki, Van ne yaptı?

Futbol turizmi adına bir fırsat daha kaçırıldı. Koca bir kent TFF'ye kalıcı futbol köyü tesisleri yapımı için arsa tahsis etme  becerisini gösteremeyerek Van'ı futbolun merkezine dönüştürecek projeyi  geri tepti.

Kentimizin tek profesyonel takımı Van Büyükşehir Belediyespor'un 2018-2019 futbol sezonu hazırlıkları için Erzurum'da kamp yapacağını öğrendik.  

Van Büyükşehir Belediyespor'un neden Erzurum'a gittiğini merak edip araştırınca acı gerçeklerle yüzleşerek üzüldüm.  Adeta altın tepside Van'a sunulan imkanların, fırsatların nasıl heba edildiğini bir kez  daha  anladım.

Erzurum ne yapmış?

Daha önce güreş, okçuluk, atletizm, boks ve buz sporları federasyonunun birçok kampına ve organizasyonuna ev sahipliği yapan Erzurum,  Van'ın muhteşem doğasına rağmen yapamadıklarını başarıyla yapmış.

2014'te Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından Palandöken Dağı eteklerinde inşa edilen  Yüksek İrtifa Kamp Merkezi sayesinde Erzurum yaz aylarında da futbol kulüplerine ev sahipliği yapıyor.  Kızılcahamam, Abant unutulmuş. Süper Lig ekipleri ile 1. 2. ve 3. Lig futbol takımları  artık Erzrum'da kamp yapmayı tercih ediyor. Erzurum her biri 7 bin 500 metrekare olan 11 sahasıyla toplam 82 bin 500 metrekarelik alanda futbol takımlarını ağırlamak için gün sayıyor. Bu yıl  Süper Lig'den 8, toplamda 60'a yakın futbol takımı yüksek irtifada nefes açmak için kampa girecek.

Erzurum 2014'ten bu yana yaklaşık 300 takıma ev sahipliği yapmış.   Oteller dolu, kentte futbol turizmi her geçen gün gelişiyor. Oluşan hava ile Büyükşehir Erzurumspor da Süper Lig'e yükseldi.  Erzurum'u yürekten seven herkes futbol turizminden bir şekilde kazanıyor. Futbol tesisleri Erzurum Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan adı Erzurum Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret A.Ş olan kuruluş ve başındaki nitelikli, deneyimli, bilgili Erzurumlu idareciler ve ekiplerce yönetiliyor.  UEFA ve FIFA standartlarına sahip kamp merkeziyle Erzurum doğru yatırım ve ortak vizyonla futbol turizminin gözdesi haline geldi. Kıskanmıyorum ama özeniyorum.

 Van ne yapmalı?

. Erzurum'dan daha zengin, renkli doğal güzelliklere sahip, geçmişten gelen futbol kamp deneyimi ve birikiminin yani sıra yüksek rakımı, ulaşım imkanlarıyla Van da kısa sürede futbolun tercih edilen kamp merkezi olabilir.

 Van'ımızda turizm işletme belgeli 18 otelimizde 2 bin 442 yatak kapasitesi var. Belediye ruhsatlı ama turizm işletme belgesi ve yıldız alamaya başlayan 38 otelimizde 2 bin 993 yatak kapasitemiz var.  Misafirhaneleri, rezidansları saymıyorum.  Futbol turizmi için konaklama tesislerimizin kalitesi gerçekten çok iyi.

 Van Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA), İpekyolu, Edremit, Tuşba belediyeleri ve turizm sektörü iş birliğiyle futbol turizmi için çalışma başlatılması gerekir.

 Edremit, Bostaniçi,  Tuşba bölgelerinde otellere en yakın noktalarda ilk aşamada 5 daha sonraki aşamalarda yenileri eklenmek üzere yeşil sahalar,  UEFA ve FIFA standartlarına sahip kamp merkezleri kurulmalıdır.

 Futbol turizmi ile Van'ın İran'a bağlı turizmi ve otelleri  (birçoğu zarar eden) kurtarılabilir.

 Turizm emek ve özellikle de samimiyet ister.

 Dev bir ekonomik güç  olan  futbol turizmi çağın gereklerine uygun, futbolun beklediği  tesislere sahip kentlerde gelişir ve büyür.

 Sosyal yaşam, doğa, eğlence, deniz ve tarih kenti Van'ın futbol turizmini keşfetme ve bu sektöre yatırım yapma zamanı gelmiş ve geçmektedir.

Üzülmeye gerek yok.

Birlikte ama inançla harekete geçilsin yeter. Yatırımlar doğru zamanda doğru sektörlere ve doğru yerlere yapılırsa Van'da kazanır Van'da yaşayanlarda. Yeter ki cinlik, ben'lik olmasın.  Dün kendi ellerimizle kaybettiklerimize  bugün yeniden kavuşabiliriz.