İkram Kali

Eşrafı olmayan kent kaybeder

İkram Kali

Yüzölçümü Gürpınar'dan küçük, nüfusu İpekyolu ilçemiz kadar olmayan bazı illere Başbakan'ın, Bakan'ın memleketi imtiyazıyla birçoğu ihtiyaç olmayan büyük yatırımlar yapıldı, yapılmaya devam ediyor. Yapılan yatırımların kalkınma planlarına, gelişmişlik farkına ve önceliklere uygun olup olmadığına bakılmıyor. Esasında bu konu tartışılması, sorgulanması gereken sorundur.

Avrupa ülkelerinde bizdeki gibi Başbakan, Bakan veya güçlü bir bürokratın temsil ettiği kentlere hizmet bekleyen öncelikli kentlerin hakları gasp edilerek yatırım yapıldığını/yapılacağını sanmıyorum. Zira plansız, adaletsiz ölçüsüz yatırımlar ve atamalar demokrasiye, siyasete zarar vererek toplumun yürütmeye olan güveni sarsar. Siyasi iktidarlar döneminde adaletsizlikler, haksızlıklar maalesef her dönem olmuştur, bundan sonrada olacaktır. Toplumsal kırgınlıklara, kentler arasında çekişmelere  yol açan kayırmacı anlayışın son bulması gerekir.

Van'ın hak ettiği yatırımlara kavuşamamasının nedenlerinden biri yukarıda sözünü ettiğim kentler arasındaki ayrımcılıktır. Diğer nedeni güçlü, etkili politikacı yani kentte karşılığı olan lider eksikliği, bir başka nedeni ise siyasi temsiliyette kentten ve toplumdan kopuk " ben" merkezli politika anlayışın varlığıdır. Lider politikacı tipinin son yıllarda neden çıkmadığı sorusu özel sohbetlerde konuşulan, siyasi tartışmalarda gündeme gelen konudur.

Van halkı memleketlerinin iddialı, cesur ve güçlü politikacılar tarafından temsil edilmesini arzu ediyor.  Ama bu beklenti gerçekleşmiyor! Neden gerçekleşmediğinin yanıtını biz verelim. Bu açmaz kentimizin son yıllardaki sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi ile bağlantılıdır.

Van'ın seçildikten sonra oy versin-vermesin toplumun tüm kesimlerini kucaklayan, toplumda güven, saygınlık kazanarak şaibeli işlere tenezzül etmeyen " Önce Van" ilkesiyle Van'ı bilgi birikimi, vizyonuyla TBMM'de güçlü şekilde temsil eden… Aynı zamanda devlet kademelerinde, hükümette, iş dünyasında, siyasette saygınlık gören lider politikacılara ihtiyacı var.  Kentimizin planlı gelişmesinin, kalkınmasının, başarılı gençlerinin üst düzey makamlarda görev almasının önünde set gibi duran bu açmazdır.

Günümüz Van'ının yeterli sayıda sözü geçen ileri gelen eşrafı politikada yoktur.

Sahipsizliğin, vasatlığın, lider politikacı çıkmamasının nedeni budur. Kenti, kentte yaşayanları her konuda sahiplenerek derdiyle dertlenen kentin ileri gelenleri yani eşrafı politikada etkin olmuş olsaydı yeni Ferit Melen, Kinyas Kartal, Salih Yıldız, Muslih Görentaş, Tayyar Dabbağoğlu gibi isimler çıkardı. Siyasi güç ekonomik güçle doğru orantılıdır. Bu nedenle eşrafı, burjuvazisi olan hatırı sayılır kentleri vasat politikacılar kolay kolay temsil edemez. Kentin geleceği, beklentileri de buna zaten izin vermez.

 Gelişen, kalkınan politikada hedefleri olan kentlerde lider politikacı bu şekilde çıkmıştır.

Örneğin Gaziantep.

Sanko'da mühendis olarak çalışan Fatma Şahin'in politikaya atılmasını isteyen ve seçim döneminde destekleyen "Önce Gaziantep ve Gaziantepliler" diyen Gaziantep eşrafından Konukoğlu ailesi ve kentin diğer ileri gelenleri olmuştur. Gaziantep'in ilk kadın milletvekili Şahin'in politikada geldiği makamlar, Gaziantep'e katkıları ortadadır.  Eşrafın öngörüsüyle sonuçta kazanan Gaziantep olmuştur.

Gaziantep benzeri bu durum Van'da da yaşanmış. Van ve Vanlılar bu dönemlerde hep birlikte kazanmışlar. Başbakanlık bakanlık, milletvekilliği yapan merhum Ferit Melen ve Van Belediye Başkanı merhum Tayyar Dabbağoğlu Van eşrafının keşfederek ortaya çıkardığı başarılı şahsiyetlerdir.

Genç yaşında başarılı maliyeci olan Ferit Melen'i 1950'lı yıllarda politikacı olmaya ikna eden seçim dönemlerinde de sonuna kadar destekleyen Van eşrafıdır.

Ticaret ve Sanayi Eski Bakanı Yalım Erez'in İktisat Fakültesi mezunu babası merhum İhsan Erez ve o yıllarda güçlü bir müteahhit olan Van Eski Belediye Başkanı merhum Şaban Boysan gibi kentin ileri gelen isimleri Melen'e "Van'ın senin gibi eğitimli, başarılı, itibarlı Vanlıya ihtiyacı var. Gel Van'dan milletvekili adayı ol bizde seni destekleyelim" teklifinde bulunmuşlar.

Vizyon sahibi Van eşrafının  teklif ve destekleri üzerine siyasi hayata atılan Melen, siyasi yaşamı boyunca CHP, Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP), Milliyetçi Demokrasi Partisi ( MDP) gibi üç parti değiştirmesine rağmen Vanlıların "Gelene değil Melen'e "sloganı ve desteği ile milletvekili seçilmiştir. Seçimleri sürekli kazanan Melen de Vanlılardan aldığı güçle milli savunma, maliye bakanlıkları ve başbakanlık yaparak memleketini başarıyla temsil ederken doğduğu topraklara önemli eserler kazandırıp Vanlılara da sahip çıkmıştır.

Van'ın efsane belediye başkanı merhum Tayyar Dabbağoğlu'da Van eşrafının/ileri gelenlerinin politikaya kazandırdığı değerli bir isimdir. Kız Öğretmen Okulu Müdür iken 1975 yılı yerel seçimleri öncesi 11'liler olarak adlandırılan 11 Van eşrafı kentin gelişmesi, planlı kalkınması için ortak karar alarak bilgi, birikimi ve Van sevgisiyle işin ehli olarak gördükleri Tayyar Dabbağoğlu'na bağımsız belediye başkanlığı teklifi götürmüşler. Eşrafın teklifi, maddi ve manevi destekleriyle seçime giren Dabbağoğlu, seçimden zaferle çıkmıştır.

Van eşrafının "Ben veya yakınım olsun" anlayışı yerine memleketin, toplumun genel çıkarlarını önde tutan anlayışla destekleri belediye başkanı Dabbağoğlu da görev süresince devrim niteliğinde başarılı hizmetlere imza atarak adını ölümsüzleştirmiştir.

İki örnek Van'ın politika tarihinde önemli yere sahiptir. 

Ferit Melen'in oğlu Prof. Dr. Mithat Melen eşraf-politikacı ilişkisi ile ilgili olarak şöyle diyor: "Kentin burjuvazisi, diğer tanımıyla eşrafı olmazsa kent kalkınmaz. Babamı politikaya ikna eden Van eşrafıdır. Van'dan yeni Ferit Melen'ler çıkması gerekir.  Memleketini seven okuyarak iyi yerlere gelecek olan Van gençliğinden yeni Melen'ler çıkacağına inanıyorum"

Tayyar Dabbağolu'nun vefatından sonra Van'ı terk etmeyen eşi Dr. Süheyla Dabbağoğlu da, Van'dan yeni Tayyar Dabbağoğlu çıkması lazım, ben çıkmamasına üzülüyorum Tayyar beyin gündemde olması tabii ki beni çok memnun ediyor ama boynuzda kulağı geçmeli diyor.

Eşraf olarak tanımlanan kentin ileri gelenleri politikada yoksa atamayla gelenlere, dayatmalara razı olmaya devam edilir.

Yazarın Diğer Yazıları