Deli Emin Gevaş'ı neden fırçaladı?
İkram Kali
Van'ımızın 13 ilçesinin tamamı görülüp gezilmeye değer güzelliklerle bezelidir. Her ilçemizin farklı doğal, tarihi zenginlikleri var. Ama mavi ile yeşilin kucaklaştığı ilçelerimizden Gevaş sanki Van adına bir başka görevle konumlandırılmış coğrafyada.
Tatvan güzergahından kara ve hava yoluyla Van'a yolculuk yaptığınızda Van Gölü'nün yanı başında insanı etkileyen güzelliğiyle muhteşem bir tablo gibi duran Gevaş karşılayarak selamlar sizi. Van hakkındaki ilk duygu ve düşünceleriniz kentin giriş kapısı Gevaş ile başlar, zümrüt gerdanlık gibi duran Edremit'e ulaştığınızda şekillenir.
Gevaş ilçemiz insanı, doğal güzellikleri, tarihi zenginlikleri ve yerli tarım ürünleriyle Akdeniz, Ege bölgelerinin sahil beldelerine nazire yapan bereketli topraklara sahiptir. Selçuklu Mezarlığı, Halime Hatun Kümbeti, Akdamar Adası ve Akdamar Kilisesi, İzzettin Şir Camii, Çadır Dağ/Artos Dağı, ölü deniz gibi duran koylar Gevaş'ın önemli hazineleridir.
Yıllar önce Gevaş Selçuklu Mezarlığı'nda arkeolojik kazılar yapan Prof. Dr. Veli Sevin farklı taş süslemeleriyle bezenen Selçuklu çocuk mezarlarını "Gevaş Selçuklu Çocuk Mezarlığı" projesiyle dünyaya tanıtmak istiyordu. Gevaş kültürüne zenginlik katacak projeyle ilgilenen kimse çıkmadı. Veli Hoca da gidince proje gerçekleşmedi.
Doğal, tarihi ve kültürel güzelliklerinin yanı sıra Vizontele film çekimleri nedeniyle Gevaş son yıllarda farkındalık yaratarak sinema sektörünün de dikkatini çekmeyi başardı.
Senaryosu Yılmaz Erdoğan'a ait olan Yılmaz Erdoğan ile Ömer Faruk Sorak'ın yönettiği vizontele, konusu Hakkâri'de geçen filimin çekimleri çeşitli zorluklar nedeniyle Hakkari yerine 2001 yılında kalabalık bir kadroyla Gevaş ilçemizde yapıldı. Erdoğan, çekimler için Gevaş ilçe merkezinde içinde yazılık sinema, iş yerleri, kütüphane, ev olan film seti kurdu. Film çekimlerini izlemek, rol alan oyuncuları yakından görmek için Van'dan ve çevre illerden binlerce insan Gevaş'a akın etti. Vizontele çekimleri süresince ve sonrasında Gevaş'ta sinema turizmi hareketliliği yaşandı. Ayrıca film nedeniyle ulusal basında Gevaş geniş yer buldu. Van'ı ve Gevaş'ı görmeyenler, bilmeyenler de merak etmeye başladı.
Vizontele 1 filmi çekimleri tamamlanıp sinemalarda gösterime girdiğinde gişe rekorları kırdı. Filmin başrol oyuncusu, en renkli karakteri olan Deli Emin (Yılmaz Erdoğan) kısa sürede sinemaseverlerin karizmatik karakterine dönüştü. Çekimlerden sonra nostaljik mekanların bulunduğu film setini daha yakından görme imkanım oldu. Gezerken Gevaşlıların sete sahip çıkacağını, küçük bir ücret karşılığında seti görmek isteyenlere pazarlayabileceklerini düşündüm. Ancak yanıldım. Çünkü tam tersi oldu. Küçük çapta da olsa ilçeye turizm hareketi kazandıran ve renk katan film setindeki mekanların camları kırılarak duvarları yıkıldı.
Aradan birkaç yıl geçti.
Erdoğan Vizontele 1'in devamı niteliğindeki Tuuba filmi çekimleri için 2003 yılında ekibiyle tekrar Gevaş'a geldi. Yıkılan, dökülen seti görünce üzüldü. Seti yeniden kurmak zorunda kaldı. Çekimler sonrası Gevaşlılar ve Gevaş'ı masa başından yönetenler bir kez daha film setine sahip çıkmadı. Film kapalı gişe oynarken filim seti ve mekanlar kırılıp dökülerek yok edildi. Yılmaz Erdoğan'a, sanatçılara, emek verenlere ve en önemlisi Gevaş'a saygı gösterilmedi.
Yıl 2016...
Gevaş Belediye Başkanı Sinan Hakan dikkatleri ilçesine çekmek düşüncesiyle Deli Emin gözlüğü, kıyafeti takarak bisiklet süren insanların katıldığı "Vizontele Deli Emin Bisiklet ve Doğa Şenliği" başlattı. Geçen hafta perşembe günü Deli Emin karakterini yaratan ve canlandıran Yılmaz Erdoğan'ın katılımıyla şenliğin üçüncüsü yapıldı. İlçenin tanıtımına katkı sağlamak ve insanları doğayla buluşturmak amacıyla Doğu Kalkınma Ajansının (DAKA) maddi destekleriyle gerçekleştirilen şenlik büyük ilgi gördü.
Deli Emin sahneye çıkıyor.
Şenlik öncesi Vizontele filmindeki gibi Gevaş Belediye binasının balkonundan Gevaşlılara seslenen Erdoğan önce 'Vizontele 3' filminin çekileceği ve çekimlerinin de Gevaş'ta yapılacağı müjdesini verdi.
Gevaş'a gelmişken ikinci kez yaptıkları Vizontele film setini görmeye giden Yılmaz Erdoğan, kırılıp, dökülen setin yerinde yellerin estiğini, geleneksel toprak damlı evlerin yok olmaya başladığını görünce üzüldü, kırıldı.
Bu duygular içinde Gevaşlılara sitem ederek Erdoğan ironi yaparak, Gevaş gelişmiş. Gelişme hepimizin istediği bir şeydir ama dokuları koruyunca bu daha güzel olur. Ama benim çok sevdiğim, aşık olduğum toprak evlerin sayısı azalmış dedi.
Film setinin yıkılmasından dolayı Gevaşlılara çok kırıldığını belirten Erdoğan, "Tabi kırıldım. İnsan üzülüyor. Bütün Türkiye'nin filmi, anonim bir film ama ev sahibi Gevaş. Herkesten çok Gevaş'ın sahip çıkması beklenirdi. Bir ev yaptık, yıktık, geldik bir tane daha yaptık. Her seferinde buraya gelip bir yazlık sinema, bir ev yapmak tuhaftı. Sineması olmayan Gevaş'a geliyoruz. Yazlık sinema yapıyoruz yıkılıyor. Bir daha yapıyoruz, bir daha yıkılıyor. Sen olsan üzülmez misin? O da burası için kıymetli olduğu için üzüldüm. Üstelik duvarı yıkmışlar, bir de briketleri kırmışlar. Bari briketleri kırmasalardı" şeklinde konuştu.
"Bari briketleri kırma-sa-lardı! "
Bu naif isyan ifade karşısında söylenecek hiçbir söz yoktur.
Kendini akıllı sananlar bir araya gelerek Deli Emin'i bile üzmeyi, incitmeyi başardık.
Vallahi bravo.
Kırıp dökmekten, yok etmekten, zarar vermekten neden ve niçin bu kadar zevk alıyoruz anlamak mümkün değil. Neden saldırganlıktan bir türlü vazgeçemiyoruz? Neden toplum olarak güzel şeyleri koruyup sahip çıkmıyoruz? Neden bir şeyleri yok etmeden yeni şeyler yapmayı akıl edemiyoruz? Toplumu rahatsız eden davranış bozukluğumuz acaba ne zaman şifa bulacak?
Yılmaz Erdoğan sanatçı hoşgörüsüyle Vizontele 3 filminin çekimlerini kırıldığı Gevaş'ta yapacağını belirterek Gevaş'a yeni bir şans daha vereceğini açıkladı. Deli Emin kadar film setine, Gevaş'ın doğal dokusuna sahip çıkılmasını isteyen Erdoğan, sitemlerini açık sözlülükle dile getirdi ve gitti. Arkasında sürdüğü bisikleti, gözlüğü, gönül kırıklığı kaldı. Van adına, Gevaş adına şahsen bende üzüldüm.
