Büyükşehir üzerine ayrıntılar ve eleştiriler
İkram Kali
Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'na dün geniş şekilde değindik.
Bugün de tasarının dikkat çeken bölümlerini ve tasarıya yönelik eleştirileri paylaşacağız.
Tasarının;
Büyükşehir kurulması ve düzenlenmesi başlıklı 1. Maddesinin;
* 1.fıkrasında; diğer illerin ismiyle birlikte sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla Van'a büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin belediyeleri büyük şehir belediyesine dönüştürülmüş denilmekte.
İlçe kurulması ve sınırların belirlenmesi başlıklı 2. Maddesinin;
* 30. fıkrasında; Van ilinde ekli sayılı listede belirtilen Van Belediyesinin mahalleleri merkez olmak üzere, aynı listede yer alan köylerden oluşan Tuşba ilçesi ve aynı adla belediye kurulmuştur.
* 31. fıkrasında; Van ilinde ekli sayılı listede belirtilen Van Belediyesinin mahalleleri merkez olmak üzere, aynı listede yer alan köylerden oluşan İpekyolu ilçesi ve aynı adla belediye kurulmuştur.
* 32. fıkrasında; Van ilinde ekli sayılı listede belirtilen Van merkez ilçeye bağlı köyler ile mahalleler Edremit ilçe sınırına dahil edilerek Edremit Belediyesine katılmıştır.
* 33. fıkrasında; Van ili merkez ilçesinde Şabaniye mahallesinin, İpekyolu Bulvarından başlayan Şabaniye Caddesinin, Doğu ve Hacıbekir Caddelerinin birleşme noktasına kadar olan kuzey kesimi Cevdetpaşa Mahallesi ile birleştirilmiştir.
* 34. fıkrasında; Van ili merkez ilçesinde Hacıbekir mahallesinin Doğu Caddesinin girişinden Mezbaha Deresi Gülistan Sokak bitiş noktasına kadar olan kısmı Şabaniye Mahallesi ile birleştirilmiştir ifadelerine yer veriyor.
Yatırım İzleme Koordinasyon Merkezi kurulması başlıklı 4. Maddesinin;
* 4.fıkarasında; Yatırım İzleme Koordinasyon Merkezinin (YİKM) sevk ve idaresi, vali tarafından görevlendirilecek vali tarafından yerine getirilir. Vali Yardımcısı valiye karşı sorumludur. İlçelerde bu görevler kaymakamlar tarafından yerine getirileceği belirtilmiş.
Tasarıda üst yöneticisi vali, harcama yöneticisi vali yardımcısı olan; Yatırım İzleme Koordinasyonu Merkezi özel idareler gibi özel bütçeli kuruluş olarak tanımlanıyor. Her yıl vali tarafından hazırlanan merkezin özel bütçesi İçişleri Bakanlığının uygun görüşü ile Başbakanın onayı sonrası yürürlüğe giriyor.
Yasada;
Dikkat çeken ilginç ayrıntılar var.
İpekyolu, ilçe ismi ile Van'ın ticari geçmişine vurgu yapılmış.
Van'ın binlerce yıllık tarihi geçmişi Tuşba ilçe ismiyle ön plana çıkarılmış.
Van, Tuşba, İpekyolu, Edremit, Erciş ilçeleri etrafında yeniden şekillenecek.
Yıllarca Van'dan ayrılarak il olmak için uğraş veren Erciş ilçemiz büyükşehir sonrası tam aksine Van ile daha iç içe geçiyor. Böylece Erciş'in il hayalleri de gündemden düşüyor.
Büyükşehir idari yapılanması sonrası il merkezi ve köylerinde ikamet edenlerin adresleri de ilçelere göre yeniden tanımlanacak. Ör: Cevdetpaşa Mahallesi İkinisan Caddesi Diba Ap. No:3 İpekyolu/Van veya Mollakasım Mahallesi Sağlık Ocağı İpekyolu/Van
Önceki yıllarda ilçe statüsünün kaldırılacağı gündeme gelirken, deprem ve büyükşehir yasasıyla kaderi, geleceği değişen Edremit 2014'te Van'ın ikinci büyük ilçesi haline gelecek. Yeri gelmişken hakkını teslim edelim. Van il merkezine bağlı bucak iken Edremit'in 1990 yılında ilçe olmasını sağlayan ANAP Van Milletvekili Selahattin Mumcuoğlu'nu Edremit'in geleceğine yönelik öngörüsü ile kutlamak gerekir.
Van'ın amatör sporuna kaynak
Tasarıyla tahsil edilen otopark gelirleri büyükşehir belediyesine devredilecek, bu gelirler otopark inşası dışında kullanılmayacak ancak amatör spor kulüplerine malzeme yardımı ile nakdi yardım yapabilme imkanı sağlanacak. Uluslararası alanda başarı gösteren sporcular ile onları yetiştiren teknik yönetici ve antrenörlerine ödül verilebilecek. Büyükşehir belediyeleri vatandaşlara spor malzemesi dağıtabilecek.
Belediye il genel meclisleri büyükşehir belediyesine ilhak olacak.
İl genel meclisinin lağvedilmesi ile valinin eli daha çok güçlenecek.
Van'ın kaderi süper yetkilerle donatılan "dört idarecinin" elinde şekilleniyor.
- Vali,
- Yatırım İzleme Koordinasyon Merkezi'nden sorumlu vali yardımcısı,
- Büyükşehir belediye başkanı
- Büyükşehir belediye genel sekreteri
Yasayla daha önemli konuma gelen Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile birlikte Van'da siyasi yapılanma, mücadele enstrümanları, havası ve haritası da çok değişecek.
***
Büyükşehir tasarısına yönelik bazı eleştiriler ve görüşler:
1."TBMM'ye sevk edilen bu kanun aynı şekliyle yürürlüğe girerse önemli mahzurlar ortaya çıkacaktır" diyenler var.
2." Bu sistem, yerelleşme iddiasıyla genelleşme yapan bir sistemdir. Bu durumda hizmet akışı tamamen aksayacak, bütün ilçelere ve mahalle haline getirilmiş köylere gerektiği gibi hizmet götürülemeyecektir" kaygısı taşıyanlar var.
3.Eski bakanlardan Sabah gazetesi yazarı Hasan Celal Güzel ise "Bu sistem demokrasiye de uygun değildir. Bununla katılımcı demokrasinin uygulandığı yerel birimler kaldırılacak; halk kendisini yöneten muhtar, belde belediye başkanı gibi kişilerle muhatap olamayacak, yöneticiyle yakınlığı ortadan kalkacaktır. Bu uygulama 'subsidiarite' (ihtiyaçların en yakın yönetim birimlerince karşılanması) ilkesine de aykırıdır. Bu uygulamayla, belediyenin hükmî şahsiyeti kadar önemli ve demokratik olan, yüzyılların birikimiyle meydana gelen 'köy' hükmî şahsiyeti ortadan kalkacaktır. Mülki idarenin zayıflatılması 'üniter devlet' yapısını tahrip edecek ve merkezî idarenin nüfuzunu da tesirsiz hâle getirecektir. Bu takdirde mahallî idarelerin denetimi güçleşecek ve yolsuzluklar artacaktır" ifadeleriyle tasarının sakıncalarını dile getiriyor.
4.CHP Genel Başkan Yardımcısı Adnan Keskin'de, TBMM'ye sunulan büyükşehir yasa tasarısının idari yapılanma açısından birçok sakıncayı beraberinde getireceğini, tasarının bu haliyle Anadolu kentlerinin dokusuna ve yaşam biçimine uygun olmadığı için CHP olarak bu düzenlemeye karşı çıkacaklarını belirtiyor.
5 . Radikal gazetesi yazarı, Sanayi ve Teknoloji eski Bakanı KONDA Araştırma şirketinin kurucusu Tarhan Erdem'de özetle, "… Ak Parti'nin alıştığımız bir yöntemi var. Bu reform maddesinin yanına partizanlık eklemeden yapamıyor…. Büyükşehir Belediye Kanunu'nda da çelişkiler yaratacak ve idareyi güçleştirecek bazı değişiklikler öngörülmektedir. YİKM kurulduğunda ve yazılı işlevler verildiğinde imar ve altyapı yatırımları bir karmaşaya teslim edilmiş olacaktır. Özetle bu kanun tasarısının hızla, yerinden yönetim ilkelerine göre yeniden yazılması gerekmektedir; eğer bu yapılmasa ülkemizin yönetilmesi bugün olduğundan daha zor olacak ve kaoslarla karşılaşılacaktır….. İktidar partisine bir tavsiye… Ülkenin bütün hücrelerini elinde tutmak isteyen, her şeyin elinden kaydığını görecektir!" sözleriyle büyükşehir kanun tasarısına ciddi uyarılarda bulunuyor.
Büyükşehir sancılarla geliyor.
(Konuya devam edeceğiz.)
