İkram Kali

Boş laf, boş övünme

İkram Kali

Vefasızlık, duyarsızlık, özensizlik  geleneğe dönüştü. 

 

Diyeceksiniz neden?

 

Anlatayım;

 

VANKULU MEHMET EFENDİ:  Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde XVI. yüzyılın ikinci çeyreğinde (926/1520) Van’da doğduğu tahmin ediliyor. Van doğumlu olduğu için Vankulu lakabıyla anılan bilgindir. Arapça ve Farsça'yı iyi bilmesinden dolayı birçok yerde müderrislik ve kadılık gibi resmi görevler aldı. Vankulu lakabı ile tanındı. Vankulu  İmam Gazali‘nin Kimya-ı Saadet eserini Türkçeye çevirdi. Ama asıl bilinen eseri El Cevheri‘nin ‘El Şihah‘ isimli eserinin tercümesi olan Vankulu Lügati‘dir. Bu eser, Osmanlı döneminde İbrahim Müteferrika tarafından kurulan matbaada basılan ilk  kitaptır.  Nisan 1592’de Medine’de vefat etti.

 

VÂNÎ MEHMET EFENDİ: Van'ınımızın  Hoşab (Güzelsu) kasabasında doğdu. Babası Vânî Bistâm Efendi'dir. Van'da doğmasına karşın, doğum tarihi bilinmemektedir. Babasından dolayı Vanizade, kendisi Van'da doğduğu için de Vani kimliği ile meşhur oldu. 

İlk tahsiline Van'da başladı. Daha çok tefsir, hadis, fıkıh ve tarih bilgileri üzerinde çalışarak edebiyat ve belagatta yükseldi.  Vani Mehmed Efendi, birçok kıymetli eser kaleme aldı. IV. Mehmed İstanbul’da eskiden Papaz Bahçesi, Papaz Korusu denilen Üsküdar yakınlarındaki bir semti hocası Vani Mehmet Efendiye bağışladı. Boğaziçi’nde bulunan bu semt daha sonraları Vaniköy diye anıldı. Bursa yakınlarında Kestel köyünde 1685 tarihinde vefat etti. Cenazesi  kendi yaptırdığı caminin girişine defnedildi.

 

FERİT MELEN: 1906 yılında Van’da doğdu. Türk bürokrat, maliyeci ve siyasetçidir. 35. hükümetin başbakanlığının yanı sıra ve bakanlıklar yaptı.  Van’ın gelişmesinde kalkınmasına unutulmaz emekleri bulunan saygın bir devlet adamıdır. İlk ve ortaokulu Van’da okudu. 1928’de Bursa Erkek Lisesinden mezun oldu. 1961 Kurucu Meclisi’nde Van Temsilcisi olarak görev aldı. 9. ve 10. İnönü Kabinelerinde, Maliye Bakanı olarak yer aldı. 1968’de CHP’den istifa ederek Güven Partisi kurucuları arasında yer aldı. Mart 1971’den Mayıs 1972 tarihine kadar Milli Savunma Bakanlığı görevinde bulundu. Mayıs 1972’de Başbakanlık görevini üstlendi. Mart 1975’de tekrar Milli Savunma Bakanlığı görevine getirildi. 12 Temmuz 1980’de Cumhurbaşkanınca, Cumhuriyet Senatosu Üyeliğine seçildi. Bu görevi 12 Eylül 1980’de sona erdi. 1983 Genel Seçimlerinde bir kez daha Van Milletvekili seçildi. 3 Eylül 1988’de Ankara’da vefat etti.

 

ALİ PAŞA:  Osmanlı Devleti  20 Eylül 1907 de Hakkari mutasarrıflığı ile beraber yürüttüğü Van vali vekilliğine asaleten  Ali Paşa’yı atadı.  Zor günlerde kendi yardımcılığına Ohannes Ferit Boyacıyan'ı, Gevaş kaymakamlığına kardeşi Armanak Efendiyi getiren Ali Paşa  Van'da Ermeni çetecilere karşı kararlı tutumu ve şehirde sağladığı huzur ve güven ortamı nedeniyle Van ahalisi tarafından sevilip sayılırken Ermeni çetelerince istenmeyen adam ilan edildi. Yabancı ülkelerin baskıları sonucu görevden alındı. 1908'de İstanbul’a giderken Ermeni komitacılardan Alev Başyan tarafından Batum iskelesinde öldürüldü.  İstanbul’a gönderilecek cenazesi çıkan fırtına nedeniyle çürüme gösterince 15 gün sonra Sinop'ta Seyid Bilal camisnin bahçesine defnedildi.  Ölümünü haber alan Vanlılar “Ali Paşa” ağıtı yakarak hartasını ölümsüleştirdi.

 

KİNYAS KARTAL: Beşinci göbekten dedesi Şemdin, Diyarbakır’ın Karacadağ bölgesinde yaşamakta iken bir olay üzerine ailece Iğdır-Aralık’ın İran sınırı içinde olan Dil bölgesine yerleşti. Daha sonra bu bölge Rusların eline geçmesi sonrası Kinyas Kartal o dönem Sovyetler Birliği sınırları içinde bulunan Ermenistan’ın başşehri Erivan’da l900 yılında dünyaya geldi.  Harp Okulu mezunu olan  Kartal, TBMM 2., 3., 4. ve 5. Dönem Van Milletvekilliği yaptı.  5 Haziran-17 Kasım 1977 tarihleri arasında 5 ay boyunca en yaşlı üye sıfatıyla Meclis Başkanlığını yürüttü. Vanlılar arasında sevgi ve saygı duyulan Kinyas Kartal’ın1987 yılında Anadolu Basın Birliği Genel Merkezi Yayınları’ndan yayınlanan "Erivan'dan Van'a Hatıralarım" isimli 22 sayfalık bir kitabı bulunmaktadır. 24 Mayıs 1991’de Van’da vefat etti.

 

RUHİ SU: Halk müziği yorumcusu, besteci, bas bariton ve şairdir.  Tam adı Mehmet Ruhi Su’dur. 1912 yılında Van’da doğdu. Daha küçükken  Birinci Dünya Savaşı sırasında babasını ve kısa zaman sonra da annesini Van’da kaybetti. Türküleri derleyip, yorumlama işine kendi başına devam etti. 1978'den sonra ürettiği kasetlerle halk müziğinin, yaygınlaşmasına çok büyük katkıda bulundu. Ölümüne kadar 16 tane 45'lik plak, 11 uzunçalar çıkardı.  20 Eylül 1985’de, İstanbul’da hayatını kaybetti.

 

YAŞAR KEMAL: Romancı, senaryo ve öykü yazarı Türk edebiyatının önde gelen isimlerindendir.  Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli’dir. 6 Ekim 1923 tarihinde Van’dan ailece göç ettikleri Çukurova Hemite (Gökçedam) köyünde dünyaya geldi.  Annesi Nigar Hanım ile babası Sadık Bey, Muradiye ilçemize bağlı şimdiki adı Ünseli olan Ernis mahallesi/köyündendir. Erciş yöresinin tanınmış Luvan aşiretine mensup olan babası Sadık Bey,  1915 yılında Rus ordusunun Van’ı işgal etmesi üzerine birçok Vanlı gibi ailece Çukurova’ya göç etti. Türkmen köyünde tek Kürt ailenin çocuğu olarak doğup büyüyen Yaşar Kemal 40'a yakın eser verdi. 28 Şubat 2015’te İstanbul’da vefat etti.

 

AKŞİT GÖKTÜRK: Edebiyat eleştirmeni, yazar ve dilbilimcidir. 27 Aralık 1934’de şehrimizin Bahçıvan Mahallesinde doğdu.  İlk, orta ve liseyi Van’da okudu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. 1978'de profesör oldu. Çeviri ve çeviribilim konusunda Türkiye’de ilk sayılabilecek çalışmalar yaptı.  Robinson Crusoe'nun Türkçedeki ilk tam çevirisiyle 1969 Türk Dil Kurumu (TDK) Çeviri Ödülü kazandı. 1975-83 yılları arasında TDK Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu. Bilim adamı olmanın yanı sıra "halk çocuğu" imajını da  kazanan Göktürk, 26 Şubat 1988’de, İstanbul’da vefat etti.

 

AHMET ARVASİ:  Sosyolog, düşünür, yazar, gazetecidir. Ahmet Arvasi  1932 yılında Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde doğdu. Babası Vanlı Abdülhakim Arvasi'dir. Ailece Bahçesaray (Müküs) ilçemize bağlı Doğanyayla (Arvas) köyündendir.  Van ve çevresinde bu köy Arvasi ailesine izafeten 'Arvasiler' olarak bilinir. Soyadı kanunu çıktıktan sonra köylerinin adı ailenin soyadı olmuştur. 31 Aralık 1988 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Akrabası Van Eski Müftüsü Seyyid Kasım Arvasi cenaze namazını kıldırdı.

 

TAYYAR DABBAĞOĞLU: Eğitimci, şair, bürokrat, belediye başkanı, gazetecidir. 1934 yılında Van’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden mezun oldu. Van yararına kurulan derneklerde genç yaşta görev aldı. Van Kız Öğretmen Okulu Müdürü iken Vanlıların talebi üzerine 1975’te bağımsız belediye başkan adayı oldu ve seçildi.  Van’ın şehirleşmesine, kimlik kazanmasına, Vanspor’un 1974’de kurulmasına, Van’a Üniversite Kurma Derneği, Ankara’da Van Öğrenci Yurdu kurulmasına, Van’ın kültür, turizm değerlerinin tanıtılmasına, yeni yolların ve parkların açılmasına damgasını vurdu.  Belediyecilikte çığır açan Tayyar Dabbağoğlu 11 Aralık 1977’de Van’da vefat etti.

NAİLE AKINCI: Türkiye’nin duayen kadın ressamdır. 1923 yılında Van’da doğdu. Kendine özgü benzersiz bir ikonografinin temsilcisi olarak Türk resminde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Nişantaşı Kız Ortaokulu’na devam etmiş, burada resim öğretmeni olan İhsan Hanımın yönlendirmeleriyle 20 Kasım 1938’de Güzel Sanatlar Akademisi esim Bölümünün giriş sınavını kazanarak orta kısma kaydını yaptırmıştır. Kültür Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı tarafından seçilen yapıtlarıyla, yurt dışında düzenlenen 14 uluslararası sergide Türkiye’yi temsil etti. 2 Nisan  2014’te  hayatını kaybetti.

 

Van’ın bağrında çıkan günümüzde isimleri yaşatılması gereken değerlerimiz bu kadar değil.

 

 

 Döneminin ünlü şairlerinden  Vanlı  Şani Efendi, Van tarihine önemli eserler kazandıran, Van’ın tanınmasında çok büyük emekleri olan 1893’da Van’da doğan 1958’de vefat eden tarihçi Faiz Demiroğlu, Van’da emek ve eserleriyle iz bırakan İlyas Kitapçı, Orhan Akşener, Remzi Perihan,  Selim Gülsoy gibi daha nice isimlerimiz var.

 

İstanbul Vanlı Akşit Göktürk’ü, Ankara Vanlı Ruhi Su’yu, Adana Vanlı Yaşar Kemal’i, Bursa Vani Mehmet Efendi’yi  zengin etkinliklerle onlara yakışan  şekilde andı,  anıyor.

 

Van ne yapıyor?

 

Boş laf, boş övünme, kuru sahiplenmelerle tribünlere oynayarak havanda su dövüyor.

 

Van’ın resmi sivil kurum ve kuruluşları yeri geldiğinde dillerinden düşürmedikleri sözde sahiplendikleri kentimizin saygın değerlerini neden anlamıyor, anlatmıyor ve anmıyor?  Popülizm hastalığına tutulunca sanırım sonuç  böyle oluyor.

Yazarın Diğer Yazıları