Belediye Londra'dan arazöz ithal ediyor!
İkram Kali
Caddelerin sulanıp yıkanmasını küçümsemeyelim. Çünkü Anadolu kentlerinde belediyelerin caddeleri, sokakları sulaması, yıkaması hizmetten öteye gelenektir. Yaz ayları geldiğinde sulanan caddelerden toprak kokusunun yükselmesi halk için küçük mutluluğa dönüşür.
Cumhuriyet caddesinin Arnavut taşıyla döşeli olduğu geçmiş yıllarda ve asfalt ile kaplandıktan sonra arazöz (kamyon, traktör türünde bir taşıta su tankı ve sulama sistemi yerleştirilerek imal edilen ve genellikle ön ya da arkasında sulama düzeneği bulunan yolların ve meydanların temizlenmesinde, yol kenarlarındaki yeşilliklerin sulanmasında kullanılan motorlu araç) ile sulanarak toz kalkması önlenir, yollar zaman zaman da yıkanırdı. Yaz aylarında yapılan bu çalışma devam ediyor.
Van Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı'na bağlı Temizlik Birimi, kentimizin bazı caddelerini tazyikli su ile yıkayarak, toz ve çamurdan temizleme çalışması yaptı. Ekipler, kentimizin en işlek caddelerinden olan ve özellikle Ramazan ayı boyunca ciğerciler, semaver çaycıları ve farklı seyyar satıcılar tarafından yoğun şekilde kullanılan Cumhuriyet ve Maraş caddelerinin ve kaldırımlarını tazyikli su ile yıkayarak, kir, koku ve tozdan arındırmaya çalıştı. Sulama, yıkama işi gündeme gelince Van Belediyesinin yarım asır önce yurt dışından ithal ettiği ilk arazözün satın alınması ve şehre geliş öyküsünü anlatan haberi hatırladım.
O yıllar Van küçük bir şehirdir. Maraş/Kazım Karabekir caddesinin daha açılmamış. Vali İlhan Engin, Belediye Başkanı Demokrat Parti (DP)'den seçilen, takdir ve saygıyla anılan namı diğer "Çolo Reis" merhum Şükrü Köseresioğlu'dur. O günkü kısıtlı imkânlara rağmen belediyede önemli hizmetler gerçekleştiren Kösereisoğlu, şehir yollarının asfaltlamasının yanı sıra elektrik üreten dinamo/motor/jeneratör ve bazı araç alımları yapar.
Van şehir nüfusunun yaklaşık 14 bin olduğu 1952 yılında belediye şehri aydınlatmak, resmi kurum ve iş yerlerinin ihtiyacı olan elektriği üretmek üzere İller Bankası aracılığıyla ikinci bir jeneratör ve ihtiyaç duyulan bazı araçların alımı belediye meclisinde kararlaştırılır. Burada parantez açarak eskiden elektrik üretim ve dağıtım hizmetini belediyenin yaptığını belirtelim.
Almanya'dan ithal edilmesi kararlaştırılan jeneratörün teknik şartnamesi maddi kaynaklar ölçüsünde belirlenir. Gerekli döviz sağlanır. Temin işi jeneratör alanında tecrübesi, birikimi olan Kazım Rüştü Müessesi 'ne verilir. Jeneratör uzun yolculuk sonrası Van'a getirilerek eski Merkez Komutanlığı yanında, bugünkü VEDAŞ gişeleri yerinde motor ustası rahmetli Nezir Çoruh tarafından kurularak elektrik üretmeye başlar. Ancak yeni motor/jeneratöre rağmen elektrikten yararlanabilen ev, iş yeri sayısı yine de sınırlı kalır. Elektrik her gün akşam ezanından sonra yanar saat 23:00'de söner. Sönmeden 5 dakika önce 3 kere yanıp sönerek hazır olun veya lambalarınızı yakın sinyali gönderilir.
Londra'dan Van'a arazöz ithal edilmesi konusuna gelince…
Hidrolik kamyon alınması için çalışma başlatan Başkan Kösereisoğlu, meclis kararıyla arazöz alımını da gerçekleştirir. Belediye bir şirket aracılığıyla İngiltere'den ithal edeceği arazözün teknik şartlarını belirledikten sonra hemen sipariş verir. Her şey beklendiği gibi yolunda gider. Londra'da bulunan şirketin Türkiye temsilcisi belediyeye nakil işlemleriyle ilgili yazı gönderir. Yazıda siparişe uygun hazırlanan arazözün 20 Temmuz 1952 tarihinde Londra'dan yola çıkarılacağını, Londra'dan İstanbul'a sigortalı olarak nakledileceğini, Tatvan'dan Akdamar vapuru ile muhtemelen Eylül ayında Van'a ulaştırılacağını bildirerek arazözün montajlı mı yoksa parçalar halinde ambalajlı mı gönderilmesinin uygun olup olmayacağının kendilerine bildirilmesini ister.
Van Belediyesi de şirkte yazdığı cevabi yazıda, arazözün ambalajlı olarak Van'a sevkinin yüksek masrafa neden olacağı, ayrıca naklinin sigortalı olacağı için tam monteli olarak ambalajsız sevkinin uygun olduğunu belirtir. Heyecan ve merakla beklenen Van'ın ilk arazözü aylar süren yolculuk sonrası şehre gelir. Belediye arazöze şoför olarak İhsan Ağar'ı ve yardımcı olarak bir personeli görevlendirir. Halkın ilgisini çeken arazöz Cumhuriyet, İskele, Sıhke caddelerinin sulama işleri ile birlikte diğer sulama, su temini gibi işlerde uzun yıllar hizmet verir, ömrünü tamamladıktan sonra da hurdaya ayrılır.
Eski belediye başkanlarının zorluklar, yokluklar içinde şaibesiz, haramsız dürüstçe kamu hizmeti gerçekleştirdiğini bilenler biliyor. Bugün de takdir ile anılan emekleri bizlerde unutmamalıyız. Başkan Şükrü Kösereisoğlu'nun Londra'dan arazöz alımı bu hizmetlerden yalnızca bir örnektir.
