Fransa, Mali, Afrika

Uluslararası güç mücadelesinin yeni alanı Afrika, her ne kadar dünyanın gözü kulağı Suriye özelinde Ortadoğu'ya odaklanmışsa da diye yazmıştık geçen yazımızın başlangıcında. Afrika büyük bir mücadele alanına çevriliyor. Huriye Yıldırım neredeyse Afrika'yı adım adım gezen ender Türk araştırmacısıdır ve Afrika'daki radikal örgütler hakkında doktora yapmaktadır. Huriye Fransa'da meydana gelen saldırılardan sonra dünya bu saldırının şokunu atlatmaya çalışırken Mali'deki terör/otel baskını hakkında değerlendirme yaptı.

Mali'nin başkenti Bamako'da 20 Kasım 2015 sabahı, saat 7 civarında Radison Hotel'e silahlı radikal terör örgütü üyeleri bir saldırı gerçekleştirdi. Yapılan açıklamalara göre; sabahın erken saatinde meydana gelen olaylarda muhtemelen uykuda olan 125 müşteri ile mesaideki 13 otel çalışanı toplam 138 kişi teröristler tarafından rehin alınmıştır. Rehineler arasında Türk Hava Yollarında çalışan ve saldırıdan tamamı sağ olarak kurtulan 7 Türk vatandaşı da vardı. Öğleden sonra 16:00'ya kadar süren olaylarda, BM temsilcilerinin açıklamalarına göre 27 kişi hayatını kaybetmiştir. Saldırganların ölü olarak ele gerçekleştirildiği terör eylemini, liderliğini Mokhtar Belmokhtar'ın yaptığı Batı Afrikalı bir radikal örgüt olan "El-Murabitun" Twitter'da yaptığı açıklamayla üstlendi. Saldırının başlamasının ardından otel ve çevresinde Mali kolluk kuvvetleri ile içlerinde Fransız ve Amerikalı askerlerin de bulunduğu BM birlikleri sivillerin güvenliğini sağlamak ve saldırganları etkisiz hale getirmek için konuşlanmıştır.

1991 Sovyetlerin Afganistan'ı işgali radikal söylemlerle sırasında silahlanan Mokhtar Belmoktar 2012 yılına kadar El Kaide bağlantılı olarak terör eylemlerinde bulunmuştur. 2012'de İslami Magribi El Kaide'den çıkar çatışmaları nedeniyle ayrıldığını açıklayan Belmokhtar "El Mulathamin" adında kendi örgütünü kurmuştur. Daha sonra da bu örgütün adını "El- Murabitun" olarak değiştirmiştir. Çoğunlukla Arap ve Tuareglerden oluşan El Murabitun, Mali, Nijer ve Libya çevresinde etkili olmuş bir yapıdır. Mokhtar Belmoktar kurucusu olduğu örgütün, Ansar Dine ve El Kaide ile işbirliği içerisinde olduğunu ifade edilmiş olmasına rağmen bu açıklama daha sonradan El Kaide lideri ayman el Zevahiri tarafından reddedilmişti.

Afrika'nın önemli devletlerinden Mali, Batı Afrika'da zengin uranyum, altın ve tuz gibi doğal kaynaklar ile coğrafi konumu hasebiyle önemli bir stratejiye sahiptir. Ülke sahip olduğu bu avantajlar yanında; siyasi ve sosyo-ekonomik kırılganlıkları sebebiyle son yıllarda yaşadığı krizlerle uluslararası alanda adından sık sık bahsettirmiş. Öncelikle 2011 yılında Libya'daki iç savaştan silahlarla dönen Tuareglerin Gao, Kidal ve Timbuktu çevrelerinde ayaklanması, sonrasında ise radikal terör örgütlerinin bölgede artan faaliyetleri üzerine Mali'ye Fransa liderliğinde bir operasyon düzenlenmişti. 2012 yılında gerçekleştirilen ve "Serval Operasyonu" denilen bu girişimle Fransa, eski bir sömürgesi olan Mali'de terör örgütlerini etkisiz hale getirerek ülkede istikrarı sağlamayı amaçlamıştır. Burada Fransa'nın tarihten günümüze değin süregelen çıkar politikalarının incelenmesi Türkiye açısından büyük önem taşır. Afrika'da Fransa eskisi gibi rahat hareket edemeyecek, belki de devre dışı kalacaktır. Fransa kolonyal dönemde izlediği politikalarla yerel halkların günümüze değin gelen sosyo-ekonomik ve siyasi kırılganlıklarının temelini atmıştı. Paris Hükümeti, bölgede siyasi ve ekonomik çıkarlarını güvenceye almak ve ülkesine yönelik olan göç, kaçakçılık ve terör gibi güvenlik endişelerini bertaraf etmek, egemenliğini muhafaza etmek için belki de panik halinde hareket edecektir.

Netice itibariyle 27 kişinin yaşamını yitirdiği bu terör eyleminin iki farklı açıdan yorumlamak mümkündür. Yaşananlar yukarıda sözünü ettiğim gibi geçmişten günümüze Mali'de önemli çıkarlar gözeten ve etkinliğini muhafaza etmeye çalışan Fransa'ya bir mesaj olarak görmek zorlama bir yorum olmaz. Kolonyal politikalarla kimliklerinin ve refah yaşama haklarının elinden alındığını düşünen radikal kesimler, bölgelerinde Fransa'nın varlığından giderek artan rahatsızlık duymaktadır. İkinci olarak ise; Mali son dönemde mafya ve terör örgütlerinin bir rekabet sahası haline gelmiştir. Çıkarları uğruna sivillerin yaşamını ve ülkenin istikrarını tehlikeye düşüren terör örgütleri arasında hizipleşmeler ve meydan okumalar giderek şiddetlenmektedir. Radison Hotel'de gerçekleştirilen bu saldırı, sürekli öldürüldüğü iddia edilen ancak kısa bir süre sonra yeniden kendisini gösteren Mokhtar Belmoktar'ın diğer radikal terör örgütlerine karşı bir meydan okuması olarak da değerlendirilebilir. Bir taraftan örgütler birbirlerine üstünlük sağlamak için böyle sansasyonel eylemlere yönelirken diğer taraftan da Fransa'yı Afrika'dan silmek için büyük bir mücadeleye girişmişlerdir. Şimdi bütün dikkatler Afrika'ya çevrilecek ve yeni dönemde Fransa Afrika'dan silinebilir.