Yüklük...
Azmi İlvan
Modern yaşamın hayatımızdan çıkardığı yaşam tarzı. Bir dostumun şu sözü ne kadar doğru '' Eskiden Yüklük vardı, Oda yoktu şimdi Oda var ama Yatak yok''
Yüklük, kültürümüzün bir parçasıydı, hem ev halkının hem de misafirliğe gelen eş dost akrabaları rahat ettirmek için, üst üste dizildiği döşek yorgan ve yastık kümesiydi.
Modern yaşam, Yüklük kültürünü 60 x 40 cm'lik 2 veya 4 gözlü Gardorapların üstündeki kısma razı olduk.
Toprak evler de, bir odanın içindeki oyuk kısıma, ki bu kısım bayağı büyük bir yerdi, en az 10 kişilik Döşek, Yorgan ve Yastıkların üst üste konulup üstünün işlemeli ipek örtüyle kapatılan bir bölümdü. Bu bölümler ayrıca bir perdeyle kapatılırdı. Perdeyi gardorap kapağı niyetine de sayabiliriz.
Evin ağır toplarının (büyüklerimiz) gündüz oturma odası olarak kullandığı Divan veya tahtadan sedirleri, gece üstüne döşek serip yatak olarak kullanırlardı.
Gençler ise yer yatakların da yatardı. Tabiki bu yer döşeklerinin evin bir köşesinde istiflenmesi gerekirdi ki ona da Yüklük denirdi.
Bu yüklükler ev halkı ve misafirler için olmakla beraber, evin kızları için çeyiz olarak yapılan Yorgan yastık nevresim çeşitlerinin de bulunduğu önemli bir yerdi.
Dört dayım bir iki kuzeni ve biz yeğenler belirli zamanlarda ki bu genelde Dini bayramlar da bir arada olmaktan çok mutlu olurduk. Dayımların yattığı odaya döşekler yan yana serilir koğuş misali orada yatardık. Yatardık derken gırgır şamata ve muhabbet uzayınca sabahladığımız çok olurdu.
Arada anneannem ( Nadide bibi) gelir bize kızar asta konuşun (yavaş ve sessiz olun) der, dedemin uyanacağından çekinirdi.
Bir müddet bu uyarıyı dikkate alır kısık sesle konuşurduk. Ama gençler bir araya gelince bu uyarıların bir kulaktan girip öbür taraftan çıktığına sizlerde şahitsinizdir.
Van'ın toprak evlerinin olmazsa olmazlarındandı Yüklükler. Bu kültür yanlız bir yöreye bağlı değildi, Bizim toplumumuzun genel kültürüydü, zamanın şartlarına göre ve yaşam tarzına göre ihtiyaç arz ederdi.
Modern hayat, yani Apartman kültürü yerleştikçe, Yüklükler de önemini yitirmeye başladı. Günümüzde misafirperverlikte sekteye uğradığı oldu.
Her ne kadar Van da modern hayata geçiş olsa da Misafirleri ağırlamak önemlidir. Yine yer yatakları serilir, misafir rahat ettirilir.
''Odalar çok yatak az'' sözü yerine oturuyor. İşin kolayına gidildi şişme yataklar ile yüklükler yerini, bazalı yatakların içine hapsetti.
İster çift kişilik ister tek kişilik, tak elektrikli pompayı 3 dakikada şişir olsun sana yer yatağı. Rahat mı?
Yorum sizin canlar.
