Van ve Nostalji...
Azmi İlvan
Van'ın eski halini şöyle gözümüzün önüne getirelim. Geneli bahçeli ve torpağ evlerdi, Bazıları iki katlı olurdu.
Keşke o evler korunup bugüne kadar taşınabilseydi. Van Kalesinin düzlüğünde örnek Van evi yapılmış. Çok güzel de olmuş. Düşünen ve yapılmalarında ön ayak olanlardan Allah razı olsun.
Evet Torpağ (Toprak) evler demişken ne anılar vardır ki bunlardan birini kısaca yazmak isterim. Dün gece Facebook Gurubumuz Erik Değdirenler de bir sohbet konusu açtım. Torpağ evlerin damında Salça ve Pestil kurutanlar var mı dedim. İnanın çok güzel anılar paylaşıldı.
Kimimiz çocukluğumuza gittik. Domates salçası, kırmızı büber salçası ve Erik, Kaysı ve alo pestillerini damdaki tepsilerden parmaklayıp yediğimizi hatırladık. Mahallemizin Ezeleri tüm gün domates ezip damda kurutmaya bırakırken, biz çocukları da sinek ve arı nöbetine koyarlardı.
Bazı yorumcu arkadaşların anılarını da sizlerle paylaşmak isterim.
Azmi İlvan;
Salça kurutmak için tepsilere rendelenmiş domatesleri ve kaysıları dama dayalı tahta merdivenden dökmeden düşürmeden dama çıkarmak maharet ister. Ben bunu iyi becerirdim. Ertesi gün somun ekmeğini kapan dama çıkar salçaya ekmek banıp yerdi.
Gülfer Arifoğlu;
Evet ben de kovayla taşırdım. Hemde hiç yerlere dökmezdik. Hemde ne kadar çok yapardı annem. babam kasalarla domates alırdı. Benim annem evde sirkede yapardı.. Sirke çok güzel olurdu.
Fulya Özer;
Salça değil ama alça ve alo pestili yapıldığını bilirim erik petsisini de bizim evin damı topraktı gizlice çıkar parmak parmak yerdik. Daha kurumadan kuzenim Asuman Nergis ve ben bir gün bakır tepside yapılan pestili fazla yemişiz yüzüm feci şekilde şişmişti. Sanırım bakır zehirlenmesi. O günden beri yemiyorum.
Nurten Coşkun Atakul;
Ahhhh ah gözümde canlandı koskoca mazi. Salçamı hala kendim yapıyorum ama gizli gizli ekmek arası yapmanın zevki anlatılmaz yaşanır.
Rabia Tanrıtanır Türkoğlu; Benim annem de salça, pestil ,yoğurt,peynir,tereyağı,ekmek yapardı. Rahmetli çok fedakardı. Salçanın tadı ekşi olurdu. Ben pek sevmezdim. Sağlıklı olması ayrı tabi. Yapımıyla ilgili hatırladığım kevgirlerde ezerken arıların etrafa üşüşmesi ve tabi ki damlara çıkarma zahmetiydi.
Şahin Akçap;
Damlara sini ve tepsiler üzerine yayılıp güneşe bırakılan pestillerin tadına önce çaktırmadan biz bakardık...Fark eden bizimkiler "yine parmak izlerinizi bırakmışsınız" diye sitem ederlerdi.
*
Değerli Vanlılar, bu güzellikler, ne yazık ki hep mazide kaldı. Belki hala bu tür salça yapanlar vardır. Onlar şanslı adledeceğim ailelerdir, Doğal olanı yemek sağlıktır.
Büyük şehrin dezantajlarından biri de bu malesef.
Varsa hala bir Torpağ Damınız, Salça Pestil kaysı kurutun, ki bu kültürümüzü yaşayıp yaşatalım.
Aze...
